روزگاری بود که وقتی عبارت«فیلم کوتاه» در محافل می پیچید،يك سینمای جوان و تازه نفس در ذهن عموم تداعی می شد؛سینمایی محدود با فیلم‌های ساده و کم هزینه که با ابتدایی ترین داشته‌ها ساخته می‌شدند و به سوژه‌های بکر و بدیعی می‌پرداختند که کمتر کسی نشان از آنها می گرفت.اما با گذشت سال ها،تولید فیلم‌های کوتاه وارد فاز تازه‌ای شده و به سینمای حرفه‌ای پیوند خورد.
حال آثاری را می دیدیم که فارغ از کوتاه بودن تفاوتی با تولیدات سینمای حرفه‌ای نداشتند و بسیاری از آنها پر تکنیک و با عوامل حرفه‌ای ساخته می‌شدند.حالا هم روزی نیست که خبر حضور و موفقیت فیلم‌های کوتاه ایرانی در دست کم یکی از جشنواره‌های بین‌المللی در خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها مخابره نشود؛ فیلم‌هایی که شاید کمتر کسی سازندگان‌شان را بشناسد.در این میان چشم امید سازندگان گمنام این دست از آثار سینمایی کماکان به جشنواره هاست تا شاید مجالی باشد برای درخشش و مسیری تازه.جشنواره بین المللی فیلم کوتاه تهران،به عنوان مهمترین رویداد در حیطه فیلم کوتاه،همان مجالی است که برای برخی محال و برای عده ای خروج از محاق گمنامی و فراموشی است.این جشنواره که سیوپنجمین دوره خود را از ۱۸ آبان آغاز کرده است،۱۰۸ فیلم را در بخش مسابقه وارد میدان رقابت خواهد کرد.
گریزی به گذشته
جشنواره بين المللي فيلم كوتاه تهران،به‌واسطه قدمت بیش از ۳۰ساله و البته وسيع ملی خود، بزرگ‌ترین و باسابقه‌ترین رويداد در حيطه فیلم کوتاه به شمار می‌آید.از سوي ديگر انجمن سینمای جوانان ایران نیز، به‌عنوان باسابقه‌ترین و بزرگ‌ترین متولی حوزه آموزشی،توليدي و حمايتي فیلم کوتاه، سال‌ها برگزارکننده این جشنواره بود؛جشنواره‌ای که هر ساله با بودجه‌ای قابل توجه برگزار می‌شد و پتانسیل بالایی برای ایجاد یک بستر مناسب جهت گردهمایی فیلمسازان سراسر کشور داشت.
در سال‌های ۶۰ تا ۶۳ جشنواره های فیلم کوتاه با عنوان «بخش ۸ و ۱۶ م.م» در جشنواره فجر برگزار شد.از سال ۶۵ با پاگرفتن «انجمن سینمای جوانان ایران» به طور رسمی این جشنواره توسط انجمن برگزار شد و نام آن به جشنواره «سینمای جوان» تغییر یافت.ششمین جشنواره سینمای جوان در فروردین ۶۷ در دو بخش فیلم و عکس برگزار شد و بالاخره در سال ۷۵ همزمان با سیزدهمین جشنواره سراسری سینمای جوان، جشنواره عنوان بین المللی را نیز از آن خود کرد.در سال ۷۶ جشنواره بین المللی سینمای جوان علاوه بر زیرمجموعه فیلم وعکس بخش فیلمنامه را نیز در دل خود جای داد و دو دوره به این شکل برگزار شد تا اینکه در سال ۷۸، شانزدهمین جشنواره بین المللی سینمای جوان به طور اختصاصی به فیلم پرداخت.نهایتا با شکل گرفتن جشنواره های استانی و منطقه ای سینمای جوان و نام و رسمی که این جشنواره در سطح جهان پیدا کرد، از سال ۸۲ نیز نام آن به «جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران» تغییر یافت.
عبور از ۳۵ سالگی و حواشی
سی و پنجمین جشنواره فیلم کوتاه تهران اما با نمایش آثاري از سراسر جهان از روز جمعه ۱۸ آبان ه درپردیس ملت شروع به کار کرده است.این دوره از جشنواره با حاشیه توقیف و سانسور۱۲فیلم کوتاه که برخی رسانه ها تعداد آن را پنج اثر اعلام کرده اند همراه بود.
از جمله این فیلم ها می‌توان به «ماچسینمایی»، «بلوبری»، «تروما»، «هوک»، «عسل»، «بادیهنشین»، «هارمونی»، «امریکا»، «جذام»، «انقلاب»، «گسل فعال» و «سالسا» اشاره کرد. همچنین در بخش مستند نیز دو فیلم «آنسوی حصار» و «همه نیمه من» جزو فیلم های توقیف شده هستند.در پاسخ به اين توقيف ها نيز،بيش از ۲۰۰ فیلمساز فیلم کوتاه به وزیر ارشاد نامه اي ارسال كرده و در آن اکران بدون ممیزی و سانسور فیلم های‌شان در جشنواره را خواستار شدندکه ظاهرا این درخواست با موافقت مدیران وزارت ارشاد اجابت و طبق آخرين اخبار قرار شد این آثار بدون سانسور و ممیزی برای مخاطبان در سینما نمایش داده شوند!
حال اینکه چطور عده‌ای از مدیران سازمان سینمایی آثاری را آن هم در حيطه فيلم كوتاه مشمول ممیزی دیده‌اند يك روي سكه و حمايت مدیران دیگر كه همراه با فیلمسازان شده و در خواست رفع ممیزی داده‌اند روي ديگر سكه و خود از عجایب روزگار است.اما حاشیه مهم‌تر،حضور افراد بی ربط و خارج از حوزه فیلم کوتاه و نگرانی فیلمسازان این حیطه به بدل شدن این جشنواره‌ها به حیاط خلوتی برای مناسبات سیاسی است.از حضور «حسین فریدون» در مراسم اختتامیه دوره سی و چهارم گرفته تا حضور «علیرضا سمیع آذر» مدیر حراجی تهران به‌عنوان مدرس نشست‌های تخصصی فیلم کوتاه كه همچون علامت سوال هاي بزرگ ديگر در حيطه سينما بدون پاسخ باقي مانده است!
معرفی اجمالی آثار
اما در این دوره از جشنواره كه به دبيري سيد رضا موسوي برگزار مي شود، بیش از ۱۰۰ فیلم کوتاه در چهار سالن پردیس سینمایی ملت به نمایش در خواهد آمد و نمایش فیلم ها تا ساعت ۲۳ و ۳۰ دقیقه ادامه خواهد يافت.همچنين امسال از ۱۱۰ مهمان خارجی برای حضور در جشنواره دعوت شده است و از میان پنج هزار فیلم رسیده به دبیرخانه جشنواره ، ۶۷ فیلم به مرحله نهایی راه پیدا کرده اند.
هیات انتخاب بخش مستند متشکل از پژمان مظاهری‌پور، شیرین برق‌نورد و مهدی گنجی، از میان ۲۵۸ فیلم ارسال شده به دبیرخانه جشنواره، ۲۸ فیلم را برای شرکت در بخش مستند سیوپنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران انتخاب کرده اند که از جمله آنها می توان به مستند «F-55» به کارگردانی ناصر ناصرپور،«داستان عروسک‌ها» به کارگردانی سیدمصطفی فخاری نیری، «جاده‌های برفی» به کارگردانی هایده مرادی و «زندگی روی خاکریز» به کارگردانی حجت طاهری اشاره کرد.
همچنین هیات انتخاب بخش جنبی کتاب و سینما (سینمای اقتباسی) از میان آثار رسیده به دبیرخانه جشنواره، ۱۱ فیلم داستانی و یک انیمیشن را برای رقابت در این بخش از سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران انتخاب کرده اند که از جمله آن ها می توان به انیمیشن کوتاه «دیده‌بان» به کارگردانی نرگس رستمی،فیلم کوتاه «پسرم مرده» به کارگردانی سالار طهرانی،«ثبوت» به کارگردانی مصطفی سلیمانی و «بیمارستان نه، قطار» به کارگردانی مسعود رضایی اشاره کرد.
اما ۶ فیلم ایرانی حاضر در بخش بین‌الملل سی و پنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران نيز شامل انیمیشن کوتاه «بدو رستم بدو» به کارگردانی حسین ملایمی،فیلم کوتاه «مثل بچه آدم» به کارگردانی آرین وزیر دفتری،«روح القدس» به کارگردانی امیر احمد قزوینی،«تشریح» به کارگردانی سیاوش شهابی،انیمیشن کوتاه «گرگم و گله می‌برم» به کارگردانی امیر هوشنگ معین،فیلم کوتاه «موج کوتاه» به کارگردانی محمد اسماعیلی هستند.
همچنين با هیات انتخاب بخش داستانی متشکل از: پیمان نهان‌قدرتی، مرتضی‌علی عباس‌میرزایی، داریوش غریب‌زاده، زهره زمانی، الهام حسین‌زاده، بهمن دادفر و رضا سبحانی،از میان ۹۴۶ فیلم ارسال شده به دبیرخانه جشنواره، ۱۰۸ فیلم را برای رقابت در بخش داستانی سیوپنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران انتخاب شدند که از جمله آنها می توان به فیلم کوتاه «در بین» به کارگردانی علی‌یار راستی،«سیندرلا» به کارگردانی مهدی آقاجانی، «سینساید یا هیچ‌کس باور نمی‌کنه ولی پلیس‌ها بی‌خودی افتادن دنبال من» به کارگردانی عطا مجابی و «یک شب» به کارگردانی آیدا علی‌مددی اشاره کرد.
بخش بین الملل
در بخش بين الملل نيز در مجموع ۵۰۵۰ اثر در چهار بخش اصلی مسابقه، داستانی، انیمیشن، مستند و تجربی از ۱۲۱ کشور به امور بین‌الملل سیوپنجمین جشنواره بین‌المللی فیلم کوتاه تهران ارسال شد.کشور فرانسه با ۵۰۶ اثر نيز بيشترين آثار را به اين دوره از جشنواره ارسال كرده است و آمریکا و هند به ترتیب با ۳۴۵ و ۳۳۵ فیلم،در رتبه هاي بعدي قرار مي گيرند.حسن دزواره، نیما عباسپور، محمد فهیمی، علیرضا قاسمی، آرمان فیاض، درناز حاجی ها و پویان شعله‌ور اعضای هیات انتخاب این دوره از جشنواره، ۷۲ فیلم از ۳۰ کشور را در چهار بخش اصلی مسابقه انتخاب کردند. معیار اصلی انتخاب کیفیت آثار رسیده بوده است، نه تعداد فیلم‌های جشنواره، به همین دلیل تنها ۷۲ فیلم انتخاب شدند و بخش ویديوآرت به دلیل کیفیت پایین آثار ثبت‌نام شده در این دوره از جشنواره برگزار نخواهد شد.
فیلم‌های داستانی انتخاب شده:
پانزده/ سامح علا/ مصر
خیال دروغین/ ریما سنگوپتا/ هند
یک شب آرام/ چیو یانگ/ چین
اسکله/ استفانی کولک/ هلند
آریا/ میرسینی اریستیدو/ قبرس
وحشی/ جرمی کومته/ کانادا
مسافر زمان/ استیون کنی/ ایرلند
یوور/ ادیسون سانچز/ کلمبیا
همه این موجودات/ چارلز ویلیامز/ استرالیا
حریف/ دیمیتریو الورز/ اسپانیا
شیطان/ کارلوس تاپیا/ سوییس
ماموریت تلفنی/ لنار کامالوف/ روسیه
سه روز آگوست/ مدلی لنه/ استونی
سِده/ ربکا رومل/ استونی
پادشاه سوم/ کریستف اولیور استرانک/ آلمان
کامیکازه آبی/ آر لوییس ادواردو مارتی/ کلمبیا
مادرانه/ آلوارو گاگو/ اسپانیا
ابر انبوه/ وانگ چوئک مان/ هنگ کنگ
چوپان خوب/ ایوار انولت/ استونی
قضاوت/ ریموند ریبی گوتیرز/ فیلیپین
یک رقص صامت/ جیم یورا/ کره‌جنوبی
باشگاه فوتبال نفتا/ یووس پیات/ تونس
مخروبه/ جولیو او راموس/ آمریکا
سوسک ته خیابان/ خوان ویوس لوزانو/ اسپانیا
گابریل/ اورن گرنر/ فرانسه
آلپ جادویی/ مارکو اسکوتوزی آندریا بروسا/ فرانسه
بکر/ یوهانس باخمن/ سوییس
موج/ بنجامین کلیری تی. جی او گردی پیتون/ ایرلند
آثار پذیرفته شده در بخش انیمیشن:
عصر/ لوییس باگال/ ایرلند
ضروری/ ژوان تریلارد/ بلژیک
سه یورو/ سرگه الیساده/ فرانسه
توقیف/ نیکو بونولومو/ ایتالیا
ریل‌گذاری/ شونساکو هایاشی/ ژاپن
مدار/ دلیا هس/ سوییس
سگ سیاه/ جاشوآ تات‌هیل/ آمریکا
داستان ارواح/ آلزبتا گوبه‌لووا /جمهوری چک
مسافران/ موپا/فرانسه
مری و هفت کوتوله/ ریهو اونت/ استونی
سرزمین سفید/ ایرا الشانسکی/ روسیه
مرگ، پدر و پسر/ وینسنت پارانود/ فرانسه
پدربزرگ شیرماهی/ لوکریس آندریا/ فرانسه
زندگی پاک/ ناتا مت‌لوخ/ استونی
نفرین‌هایت را بشمار/ لورنه یاوو/ بلژیک
بیرون/ آن کاستالدو/ فرانسه
آگورو/ دیوید دوتلواسکو سا/ پرتقال
۱۸ آر بیت/ ویکتور اوروزکو رامیرز/ مکزیک-آلمان
تعطیلات/ ترور جیمنز/ آمریکا
جزیره/ روری بایرن/ ایرلند
جایی که گذشته در آن زندگی می‌کند/ لی میونگجی/ کره
میوه ابر/ کاترینا کارهانکو وا/ جمهوری چک
آثار تجربی پذیرفته شده در این رویداد:
برای استراحت/ شینیس ایزوبه/ ژاپن
مانع/ ریستوپکا بلام/ فنلاند
خاطرات آلمانی/ کریستین زیپفل/ آلمان
نهایت کیمیا/ استیسی استیرز/ آمریکا
راه آسمانی/ ایلاریا دی کارلو/ آلمان
سرودهای مسکو/ دیمیتری ونکوف/ روسیه
ایکو ماینه‌وا/ آیزاک رویز گاستلوم/ مکزیک
محکوم به مرگ/ فرانچسکو روسو/ استونی
قوانین حرکت/ گیلز بورگ/ سوئد
فیلم‌های مستند پذیرفته شده:
بازگشت/ پانگچوان هوآنگ/ فرانسه
عشق من، دوست من/ آندریانو والریو/ فرانسه
مادر و کودک/ میا مولارکی/ ایرلند
ایستگاه‌ها/ جولین هوگر/ فرانسه
زیرزمین/ نایرا سانز فوئنتس/ اسپانیا
دنیای لوکاس/ توماس هیرگوروم/ فرانسه
خاطرات/ ماکی ساتاکه/ ژاپن
و تابستان چه می‌گوید/ پایال کاپادیا/ هند
دهانه آتش/ لوسیانو پرز فرناندز/ برزیل
ادیث+ادی / لورا چکو وی / آمریکا
قاره هشتم/ یورگوس/ یونان
۹۰ ثانیه در کره شمالی/ رانکو پاکوویچ/ هلند
چهره کارلوتا/ ولنتین ریدل فردریک شولد/ آلما
در نهايت بايد گفت كه مهمترین رویداد فیلم کوتاه کشور به رسم سال هاي قبل ، به رغم دارا بودن پتانسيل بالا،هنوز هم با حداقل ها برگزار مي شود. حداقل‌هايي كه كماكان فرصت‌های ارزشمند و گاه منحصربه‌فرد براي بسياري هستند.موفقيت فيلمسازان فيلم كوتاه كشور ، هنوز هم در معتبرترين جشنواره هاي فيلم كوتاه جهان، زبانزد است اما در تنها رويداد ملي مربوط به فيلم‌هاي كوتاه،كماكان چشم ها منتظر است تا بلكه اين حداقل ها به فرصتی استثنایی و سازنده برای جوانان بااستعداد کشورمان بدل شود.
- 13
- 6
