سیمرغ به کدام فیلم‌ها چشمک می‌زند؟

از چند‌سال‌ قبل که اصغر فرهادی با فیلم جدایی نادر از سیمین موفق به دریافت جایزه اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی زبان شد، سینماگران ایرانی هم یاد گرفتند، سراغ فیلم‌های آپارتمانی بروند، تا شاید ستاره بخت‌شان خوش بدرخشد. امسال اما ظاهرا جشنواره فیلم فجر از این نظر دچار یک تحول بزرگ هنری شده است و تا پایان ششمین روز از آن تنها فیلم جمشیدیه تقریبا در این سبک و سیاق دیده می‌شود.

 این فیلم به کارگردانی یلدا جبلی است که روز دوشنبه در کاخ جشنواره اکران شد؛ فیلمی که حتی برخی از منتقدان و خبرنگاران از آن به‌عنوان فیلم دورهمی یاد کردند، اما کارگردان قبول نداشت که فیلم دورهمی ساخته است و حتی در پاسخ به آنها گفت: «فیلم من به هیچ وجه دورهمی یا آپارتمانی نیست. فارغ از قصه‌های خوب گاها ما اجبارا به سمت سینمای آپارتمانی می‌رویم. خروجی فیلم جمشیدیه از تحقیقات بسیار فراوانی درآمده است.» داستان فیلم به زنی برمی‌گردد که به دلیل درگیری با یک مرد میانسال دچار عذاب وجدان شده و چند روز بعد متوجه می‌شود که پیرمرد ساعتی بعد از درگیری فوت کرده است؛ بنابراین با تصور این‌که ضربه‌های او باعث مرگ مرد میانسال شده، با ماجراهایی روبه‌رو می‌شود. البته آن‌چه در توضیح داستان این فیلم آمده این است: «ترانه و امیر (زن و شوهر ۳۴ و ۳۷ساله) در شب تولد امیر، درگیر حادثه‌ای شده و برای کشف حقایق نهفته در دل این حادثه، وارد مسیر پیچیده‌ای می‌شوند که هرچه در آن پیش می‌روند، امکان بازگشت‌شان کمتر می‌شود.»

ویژگی‌های جشنواره امسال

برخلاف فیلم‌هایی که سال‌های گذشته در جشنواره‌ها شرکت داده می‌شدند، امسال فیلم‌ها بیشتر در لوکیشن‌های بیرونی و حتی شهرهای دیگر ساخته شده‌اند، مثل فیلم قصر شیرین که لوکیشن آن در جاده و حوالی یاسوج است یا لوکیشن بنفشه آفریقایی که در بخش شمالی کشور است. روزهای نارنجی هم در شمال کشور و باغ‌های آن حوالی ساخته شده است.  یکی دیگر از ویژگی‌های جشنواره امسال پروژه‌های بزرگی است که کارگردانی شده و می‌توان به فیلم‌های غلامرضا تختی، شبی که ماه کامل شد، بیست‌وسه نفر و ماجرای نیم روز ٢ :رد خون اشاره کرد که درواقع از مهمترین پروژه‌های امسال هستند.

چه کسانی به سمت فرهادی رفتند؟

آن‌چه در سال‌های قبل تحت‌تاثیر فیلمسازی اصغر فرهادی اتفاق افتاد، ترغیب سینماگران به رفتن در سبک و سیاق او بود. نیما جاویدی یکی از اصلی‌ترین کسانی است که همیشه در این حوزه از او یاد می‌شود؛ کسی که در‌ سال ٩٢ فیلم ملبورن را به تهیه‌کنندگی جواد نوروز بیگی و به سبک فرهادی ساخت که درواقع کاریکاتوری از فیلم‌های فرهادی بود. این فیلم داستان زوج جوانی است که در آستانه مهاجرت از ایران گرفتار ماجراهای عجیبی در آپارتمان خود می‌شوند. او بعد از نمایش فیلم نتیجه نسبتا خوبی هم گرفت و ١٣ جایزه بین‌المللی هم دریافت کرد. «عادت نمی‌کنیم» به کارگردانی ابراهیم ابراهیمیان، فیلم دیگری بود که در سی‌وچهارمین دوره جشنواره فیلم  فجر به نمایش درآمد و علاقه‌مندانی هم داشت، اما نتوانست جایزه‌ای کسب کند. از دیگر فیلم‌ها می‌توان به خانه خیابان چهل‌ویکم به کارگردانی حمیدرضا قربانی اشاره کرد که ‌سال ٩٤ با موضوع قصاص، دیه و ولی‌دم تولید و بعد روانه سینماها شد. برفی روی کاج‌ها هم به کارگردانی پیمان معادی تقریبا همزمان با جدایی نادر از سیمین تولید شد. این فیلم‌ها اکثرا  در همین سبک و سیاق و با موضوع خیانت یا پنهان‌کاری ساخته شده‌اند که درواقع توجه به آنها مخاطب را تقریبا به یاد کارگردانی و نوع انتخاب سوژه اصغر فرهادی می‌اندازد.

سیمرغ به کدام فیلم‌ها چشمک می‌زند؟

با تمام این حرف‌ها، البته هنوز هم هیچ‌کدام از فیلم‌های داخل جشنواره نتوانسته‌اند، رضایت تمام و کمال منتقدان را جلب کنند، تا شاید جای خالی ستاره‌ها در جدول‌های اعتبارسنجی فیلم‌ها پرشود. به نظر می‌رسد شانس‌های امسال جشنواره تا همین حالا بیشتر حول محور فیلم‌های متری شش‌ونیم، فیلم غلامرضا تختی، شبی که ماه کامل شد و البته فیلم سرخپوست که هنوز در سینمای رسانه اکران نشده است، می‌چرخد. در روزهای گذشته آن چیزی که بیشتر از همه در چهره منتقدان و روزنامه‌نگاران دیده می‌شود، رضایت نسبی از این فیلم‌ها و بازیگران و مجموعه عواملی است که آن را ساخته‌اند. مثلا شانس نوید محمدزاده همچنان برای سیمرغ زیاد است و شاید یکی از گزینه‌های سیمرغ بلورین هم الناز شاکردوست برای نقش مهمش در  تازه‌ترین فیلم نرگس آبیار باشد. همچنین هوتن شکیبا به احتمال زیاد برای بازی درخشان خود در فیلم شبی که ماه کامل شد، نامزد دریافت بهترین بازیگر مرد و دریافت سیمرغ بلورین خواهد شد. او در نشست خبری این فیلم هم البته واکنش جالبی به ماجرا در مقابل خبرنگاران داشت: «سعی می‌کنم خیلی ذوق‌زده نشوم.»  به جرأت می‌توان گفت فیلم نرگس آبیار یکی از پرجایزه‌ترین فیلم‌های امسال در بخش کارگردانی، فیلمبرداری، بازیگران، طراح، لباس دکور و گریم است. فیلم غلامرضا تختی آخرین ساخته توکلی هم مثل «شبی که ماه کامل شد» شانس زیادی برای نامزدی و دریافت جایزه دارد. این کارگردان اگرچه از بودجه و توان مالی خوبی برخوردار بوده است، اما در عین حال توانسته بازی‌های خوبی بگیرد، قاب‌های سینمایی ببندد و در غیاب شخصیت‌پردازی دقیق این قهرمان کشتی، صحنه‌های باورپذیری از اتفاقات آن روزها بیافریند. البته فیلم طلا، سرخپوست و متری شش‌ونیم هم امسال جزو فیلم‌هایی هستند که مسعود فراستی از آن تعریف و از کارگردان و بازیگران آنها تقدیر کرده است. با وجود این نمی‌شود از فیلم مسخره‌باز و طراحی گریم، لباس و طراحی صحنه عجیب و خلاقانه آن گذشت و احتمالا یکی از گزینه‌های قطعی نامزدی برای این بخش از جشنواره امسال، سهیل دانش، طراح صحنه نخستین فیلم همایون غنی‌زاده است. به نظر می‌رسد فیلم بنفشه آفریقایی به کارگردانی مونا زندی حقیقی هم اگرچه واکنش‌های خوبی از مردم گرفت و حتی در روزهای قبل جزو ١٠ فیلم برتر با رأی مردمی بود، شانس کمتری برای کسب کردن جایزه‌ها داشته باشد.