اگر بگوييم كامبوزيا پرتوي يكي از مهم‌ترين فيلمسازان اين دوره از جشنواره فيلم فجر است بيراه نگفته‌ايم. ساخته‌هاي او چه در بخش فيلمنامه يا كارگرداني از ساليان دور تا به امروز موردتوجه محافل هنري بوده و جوايز بي‌شماري را كسب كرده است. كارنامه او اگرچه به لحاظ كمي و تعداد چندان پروپيمان نيست اما قطعا به لحاظ كيفي، ويژگي‌هاي ساختاري قابل‌توجهي دارد.
جايزه بهترين فيلم جشنواره فيلم جيفوني ايتاليا براي فيلم ماهي، جايزه جشنواره بين‌المللي فيلم ماردل پلاتا براي كارگرداني فيلم كافه ترانزيت جايزه فيپرشي جشنواره بين‌المللي فيلم داكا (كافه ترانزيت) و همچنين سيمرغ بلورين بهترين فيلمنامه را از جشنواره فيلم فجر (كافه ترانزيت) و تنديس زرين جشن خانه سينما (كافه ترانزيت) بخشي از جوايز او در بخش‌هاي بين‌المللي و داخلي است. از سوي ديگر فيلمنامه‌هايي كه اين كارگردان نوشته همچون «من ترانه پانزده سال دارم»، «كافه ترانزيت»، «ديشب باباتو ديدم آيدا» و «فراري» از ماندگارهاي سينماي ايران خواهد بود. امسال پرتوي با فيلم «كاميون» در بخش سوداي سيمرغ سي‌وششمين جشنواره فيلم فجر حضور دارد؛ فيلم او به‌نوعي افتتاحيه سينماي رسانه به‌حساب مي‌آيد... گفت‌وگوي «اعتماد» را با او از نظر مي‌گذرانيد:
جناب پرتوي بفرماييد چرا بيشتر از يك دهه به لحاظ كارگرداني از سينما فاصله داشتيد و فيلمي نساختيد؟
فضاي مناسبي براي كار فراهم نبود. والا من فاصله نگرفتم.
اين فضاي مناسب از نظر شما چيست؟
دوره رياست آقاي احمدي‌نژاد به نظر من فضاي خوبي براي كار كردن نبود. فيلم‌ها توقيف مي‌شدند و عملا امنيتي براي سرمايه‌گذاري وجود نداشت. اصلاحات عجيب‌وغريب كه به فيلم‌ها وارد مي‌شد شرايط را براي كار سخت مي‌كرد؛ در كل شرايط براي كار كردن پيچيده بود و از نظر من يك نوع ناامني حاكم بود. ترجيحم اين بود كه فيلم نسازم و سرمايه كسي را به خطر نيندازم. ضمن اينكه در مقطعي ممنوع‌الفعاليت هم بودم.
در حال حاضر آيا به نظر شما شرايط براي كار كردن مناسب است با موج انتقاداتي كه بعضا شاهد آن هستيم؟
به هر صورت فضا خيلي بهتر است. من به عنوان فيلمساز راحت‌تر مي‌توانم فيلم بسازم. خيلي شرايط با آن زمان فرق كرده و اوضاع خيلي بهتر است. من به‌شخصه در دولت آقاي روحاني احساس امنيت بيشتري دارم.
بپردازيم به فيلم كاميون؛ جناب پرتوي عكس‌هاي منتشرشده از فيلم كاميون تا حدودي تداعي‌كننده فيلم كافه ترانزيت است.
به‌هيچ‌عنوان اين دو فيلم باهم ربطي ندارند. فضاي فيلم «كاميون» چيز ديگري است و فيلم «كافه ترانزيت» از فضاي ديگري برخوردار است. فيلم «كاميون» با حرف ديگر با قصه ديگر و آدم‌هاي ديگر و با موقعيت ديگري ساخته‌شده است.
يك نوع روايت جديد.
من فكر مي‌كنم داستان كاميون به بحراني مي‌پردازد كه در شرايط فعلي لازم بود سينماي ايران به آن بپردازد.
چقدر سعي كرديد در فيلم جديدتان ديدگاه جديد و متفاوتي داشته باشيد؟
لازم نيست من سعي كنم. درواقع نگاه من تغيير نكرده بلكه بايد سعي كنم روايت تازه‌اي در فيلم صورت بگيرد. براي ساخت فيلم كاميون تلاش كردم داستان را به‌گونه‌اي براي مخاطب تعريف كنم كه تنوعي براي او باشد و ازلحاظ زيبايي‌شناسي حرف تازه‌اي را به تماشاگر انتقال دهم. روايت تازه‌اي در فيلمم بيان كنم تا مخاطب از ديدن فيلمم خسته نشود. يا به‌عبارت‌ديگر فيلمم را به‌گونه‌اي براي مخاطب تعريف كنم كه اين ذهنيت برايش به وجود نيايد كه در ادامه فيلم قبلي من است. سعي كردم نكته تازه‌تري براي مخاطب داشته باشم.
اما بعضي وقت‌ها آنقدر بين ساخته‌هاي شما فاصله به وجود مي‌آيد كه برفرض مثال اگر شما در فيلم جديدتان داستاني شبيه به «كافه ترانزيت» هم روايت كنيد براي مخاطب نوستالژي خوبي دارد. چون «كافه ترانزيت» از آن دست فيلم‌هايي است كه موفقيت و محبوبيتش در ميان مخاطبان بالا بود.
آنچه مسلم است زماني كه فيلم «پدرخوانده ٢» ساخته شد، تلاش بر اين بود قسمت‌ها شبيه به هم و در يك رديف قرار نگيرد. «پدرخوانده٢» قطعا در فضاي متفاوت از قسمت اولش ساخته‌شده و قسمت سوم اين فيلم با دو قسمت ديگر آن متفاوت بود. درواقع تلاش شده كه قسمت‌هاي بعدي در فضاي تازه‌تر و بهتر روايت شود.
اما فيلم اول حس بكرتري با خود دارد.
دقيقا در فيلم‌هاي سريالي كه ساخته مي‌شود هيچ‌وقت قسمت‌هاي بعدي نمي‌تواند انتقال‌دهنده حس اول باشد و جذابيت قسمت اول را زنده كند.
بااين‌وجود مي‌توانيم بگوييم كاميون ادامه‌دهنده همان مسير كافه ترانزيت است؟با حرف جديد و نگاه جديد. بارها نمايشنامه «مكبث» روي صحنه رفت آيا روايت‌ها يك‌گونه بود؟
طبيعتا خير.
همه ما داستان «مكبث» را مي‌دانيم؛ اما در اين ميان چه اتفاقي رخ مي‌دهد كه ما هر بار به تماشاي آن مي‌نشينيم؛ چرا كه هر بار اين نمايشنامه با روايت جديدي بيان مي‌شود كه تماشاگر راغب به ديدن آن مي‌شود.
تركيب و چيدمان بازيگران اين فيلم جالب‌توجه است. البته سعيد آقاخاني بيشتر در فيلم «خداحافظي طولاني» به كارگرداني فرزاد موتمن متفاوت ظاهر شد و به‌نوعي خود را ثابت كرده بود.
به نظر من لازمه سناريو اين بود كه ما از بازيگري چون سعيد آقاخاني بهره ببريم. در كنار سعيد آقاخاني از چند نابازيگر هم استفاده كرديم؛ يك پيرزن كرد، بچه كرد و نقش اصلي فيلم هم يك دختر كرد است. اينها را كنار هم قرار داديم تا قصه براي مخاطب قابل‌باور و قابل‌تامل باشد، از طرف ديگر سعيد آقاخاني كنار خانم نيكي كريمي قرار گرفت كه به نظر من خانم نيكي كريمي با نقشي كه در فيلم بر عهده دارد به فيلم ما خيلي كمك و شخصيت‌شان را بسيار قابل‌باور بازي كردند.
در ابتداي صحبت‌تان اشاره كرديد كه فيلم «كاميون» متفاوت از ديگر ساخته‌هاي شماست. اين تفاوت در چه بخش‌هايي بيشتر ديده مي‌شود بازي بازيگران، فيلمنامه يا فرم و اجرا؟
در همه بخش‌ها اين تفاوت‌ها ديده مي‌شود. وقتي من قرار است حرف تازه‌اي بگويم از چينش صحنه گرفته تا نگاه كارگرداني و... همه در كار دخيل مي‌شود. نگاه من در اين فيلم به كليپ‌سازي بيشتر نزديك بوده و از آن فضا تاثير بيشتري گرفتم.
به عبارتي پلان‌هايي با ريتم تند.
تجربه استفاده از كليپ‌سازي به من ثابت كرده كه اگر از پلان‌هايي با ريتم تند استفاده كنم، تاثيرگذاري آني و خوبي بر مخاطب دارد.
آقاي پرتوي شما يكي از تاثيرگذارترين فيلم‌هاي كودك را در دهه ٦٠ ساختيد چرا فيلم جديدتان را در اين حال و هوا و در فضاي كودك روايت نكرديد؟
براي اينكه سينماي كودك جايگاه ندارد. اگر جايگاه سينماي كودك امروز خوب بود شايد فيلم كودك مي‌ساختم ولي وقتي نه حمايتي صورت مي‌گيرد نه براي اين فيلم‌ها سينما و اكراني در نظر مي‌گيرند از سوي ديگر به اين سينما امكانات داده نمي‌شود، با اين حساب چرا بايد در اين فضا كاركنم؟
اما شما از جريان سازهاي سينماي كودك در آن زمان بوديد؟
اميدوارم حمايت آن زمان صورت بگيرد من هم فيلم براي كودكان مي‌سازم.
و سوال آخر اينكه فيلم كاميون در چه بخش‌هايي شانس ديده شدن در جشنواره را دارد؟
واقعانمي دانم اما اميدوارم بتوانيم به طيف سلايق گوناگون پاسخ خوبي بدهيم.
«كاميون» هشتمين فيلم كارنامه كامبوزيا پرتوي است. اين فيلم به نويسندگي و كارگرداني «كامبوزيا پرتوي» با مديريت فيلمبرداري «تورج اصلاني»؛ در مرزهاي سوريه و عراق، در روستاهاي اطراف منطقه «سيلوانا» در استان آذربايجان غربي، در شهرهاي اروميه و ميانه و در نهايت در لوكيشن‌هاي مختلفي در تهران از جمله آزادي، تهرانسر، گلابدره، شهرك غرب، صادقيه و... فيلمبرداري شده است. سعيد آقاخاني، نيكي كريمي، تروسكا جولا، رامين راستاد، يعقوب پرسا، نسرين مرادي و... بازيگران اين فيلم هستند.
تعدادي از عوامل اصلي فيلم سينمايي «كاميون» عبارتند از: تدوين: مصطفي خرقه‌پوش، دستيار كارگردان و برنامه‌ريز: رامين راستاد، صدابرداري و صداگذاري: پرويز آبنار، طراح گريم: بابك اسكندري، طراح صحنه: بابك صبحي، موسيقي: ميلاد موحدي، مجري طرح: هومن احمدي توفيقي و عكاس: كسري پرتوي.
تينا جلالي
- 13
- 6
