جایگاه «لمپنیسم» در سینما در گفت‌وگو با غلام‌رضا آزادی

فیلم «آرش کمان‌گیر» به کارگردانی غلام‌رضا آزادی و با تاکید به شرح قصه این قهرمان اساطیری در حال ساخت است. این کارگردان پیش‌ازاین با تهیه‌کنندگی فیلم‌های چون «کاکلی» و «دره شاپرک‌ها» در دهه‌ ۱۳۷۰ توجه به داستان‌ها و فضای تاریخی را نشان داده بود. این کارگردان برای جذب بیشتر مخاطب ۷۰ درصد اثر را به صورت انیمیشن تهیه خواهد کرد. فیلم «قبیله من» آخرین اثر این کارگردان است که در سال ۱۳۹۴ اکران شد و موفقیت و فروش خوبی در این اکران به‌دست نیاورد. آزادی علت این عدم موفقیت را حضور مافیای سینما می‌داند و باوجوداین همچنان رسالت خود را کارگردانی و تهیه فیلم برای کودک و نوجوان می‌داند. غلام‌رضا آزادی مدیر فیلمبرداری فیلم‌های متعددی از جمله، «ماه پیشونی»، «آرامش در میان مردگان»، «اتل متل توتوله» و... را بر عهده داشته است.

این روزها در حال ساخت فیلم «آرش کمان‌گیر» هستید. به این داستان چگونه پرداخته‌اید؟ آیا همان داستان قدیمی با همان المان‌های قدیمی قرار است نقل شود؟ 

من از ابتدا به ساخت فیلم‌هایی با توجه به جنبه‌های فولکلور و تاریخی توجه داشته‌ام و «آرش کمانگیر» نیز نمونه‌ای از فیلم‌های اساطیری من در حوزه نوجوانان است. این قصه درباره معلمی است که به دانش‌آموزان کوهپایه دماوند تدریس می‌کند و با حضور در این منطقه به یاد آرش کمان‌گیر می‌افتد زیرا این قهرمان در کوه دماوند متولد شده است. معلم با توجه به این مسئله تدریس تاریخ را شروع می‌کند و از آرش می‌گوید و به این صورت مسیری را برای جذب مخاطبان نوجوان‌مان ایجاد کردیم. همچنین از نظر بصری ۷۰ درصد این اثر به صورت انیمیشن سه‌بعدی ارائه می‌شود و این ویژگی نیز باعث جذابیت فیلم برای قشرکودک و نوجوان خواهد بود.

ساخت این فیلم حدودا چقدر زمان خواهد برد؟ 

با توجه به اینکه فیلم «آرش کمان‌گیر» به دو گونه تصویری ارائه می‌شود و سختی‌های دیگری نیز در پی داریم، احتمالا تا یک‌سال آینده در‌گیر ساخت این فیلم خواهیم بود. گرچه پیش‌ازاین نیز آثاری با توجه به تاریخ و اصالت سرزمینم تولید کرده‌ام اما این فیلم اهمیت زیادی برای من دارد و ظرافت‌های خاصی در این اثر به کار خواهد رفت. کودکان وطن به‌عنوان استعاره‌ای از آرش‌های فردا در این فیلم نشان داده می‌شوند و به‌همین‌دلیل وسواس خاصی نسبت به نتیجه نهایی این فیلم دارم.

اکران فیلم «قبیله من» با موفقیت چشمگیری همراه نشد، شما علت این ضعف را چه می‌دانید؟ 

من از اکران راضی نبودم و این اکران ناموفق به مافیای سینما و بی‌توجهی آنها به سینمای کودک بر می‌گردد. همچنین بی‌تفاوتی آموزش‌وپرورش نسبت به سینمای کودک و تاثیر این فیلم‌ها بر نگاه و اندیشه کودکان نیز بی‌تاثیر نیست زیرا افزایش پی‌گیری آموزش‌وپرورش می‌تواند تاکیدی بر نیاز جامعه کودک و نوجوان به سینمای سالم و آموزنده باشد. گرچه مافیا در سینما اکران فیلم من را دچار مشکل کرد اما من همچنان به ساخت فیلم برای کودکان سرزمینم ادامه می‌دهم و به‌هرحال تاریخ حافظ این آثار خواهد بود.

اصولا جایگاه سینمای کودک را در سینمای ایران چطور ارزیابی می‌کنید؟ 

سینما به طرف لمپنیسم در حرکت است و سینمای کودک مثل گذشته که آثاری همچون، «گلنار»، «دره شاپرک‌ها» و... روی پرده بود، قدرتمند نیست. خانواده‌ها انگیزه‌ای برای سینما رفتن، ندارند. این مسئله همان‌طور که اشاره کردم به حضور مافیایی در سینما مرتبط است که مانع حرکت طبیعی مخاطب و سینما می‌شود. در سال‌های اخیر سینمای کودک دچار ضعف شده و در مسیر فرعی سینما قرار گرفته، درحالی‌که این مقوله در دیدگاه هنری کودک و نوجوان نقش مهمی دارد. خوشبختانه به تازگی صحبت‌هایی درباره تقویت و قدرتمندسازی سینمای کودک بیان شده است، یعنی به‌زودی سینمای کودک به سطحی بالا همچون دهه‌های ۶۰ و ۷۰ بر می‌گردد. به‌زودی خبرهایی مبنی‌بر توجه بیشتر به سینمای کودک منتشر می‌شود.

فیلم «قبیله من» زندگی هنرمندی را نشان می‌دهد که به شهر خود برمی‌گردد و... آیا این فیلم برگرفته ازخاطرات زندگی خود شما است؟ 

بله، این فیلم خاطرات زندگی من است و به زمانی برمی‌گردد که به شهر خود بازگشتم. این فیلم بیشتر نوستالژی است و در خلال این خاطرات تاکیدی بر سیر تاریخی هنر نیز دارد. این فیلم گرما و صمیمیتی دارد که اگر به درستی در مسیر اکران قرار می‌گرفت، قطعا با استقبال و فروش بیش‌تری همراه می‌شد. این فیلم نیز به نوعی تاکید من به ریشه‌ها و همان تاریخ را نشان می‌دهد.

انتخاب بازیگران هر دو اثر به چه صورت انجام شد؟ 

انتخاب بازیگر برای فیلم‌های کودک متفاوت از دیگر فیلم‌های سینمایی است. فیلم‌های کودک به نوع خاصی از بازیگران احتیاج دارد و ما نباید به دنبال چهره‌های معمول سینمای بزرگسال باشیم. توانایی بازیگری در فیلم‌های کودک معیار انتخاب من بوده و به نظرم نباید به دنبال این باشیم که کودک به دنبال چیست، بلکه باید ببینیم چه عاملی باعث پیشرفت و انگیزه فردای کودک و نوجوان است نه اینکه صرفا در پی ایجاد رضایت مخاطبان کودک باشیم و به نتیجه آنچه به‌عنوان خوراک فرهنگی به آنها می‌دهیم، بی‌توجه باشیم.