چرا فیلم «پدرخوانده ۴» ساخته نشد؟

دیجی کالا | ۳۴ سال قبل بود که پرونده‌ی مجموعه فیلم‌های «پدرخوانده» بسته شد و هنوز هم نمونه‌ی مشابهی ندارد. به کارگردانی فرانسیس فورد کوپولا و با الهام از رمانی به همین نام (۱۹۶۹) نوشته‌ی ماریو پوزو، ماجراها درباره‌ی فراز و نشیب‌های خانواده‌ی مافیابی کورلئونه بود. پدر خانواده، ویتو کورلئونه (مارلون براندو و رابرت دنیرو)، از یک خلافکار خرده‌پا در لیتل ایتالیِ منهتن، به یکی از بزرگترین رئیس‌های خلافکار آمریکا تبدیل می‌شود. سپس پسرش، مایکل (آل پاچینو) جای او را می‌گیرد تا این مسیر پرچالش را ادامه داد.

سه‌گانه اصلی یک موفقیت بزرگ در گیشه بود و در مجموع ۵۱۷ میلیون دلار فروش داشت. این فرنچایز در فصل جوایز هم موفق عمل کرد و ۲۸ نامزدی اسکار به دست آورد و ۹ جایزه را هم به خانه برد. امروزه، اکثر طرفداران و منتقدان، قسمت اول و دوم را از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما می‌دانند، اما قسمت سوم را یک دنباله‌ی خسته‌کننده و غیرضروری در نظر می‌گیرند. قسمت سوم بی‌تردید ابعاد سوال‌برانگیزی دارد، خصوصا تمرکز بیش از حد آن، بر روی نقش سوفیا کوپولا و بازی ضعیف او. با وجود بازخوردهای منفی فیلم، کوپولا همچنان قصد داشت تا فیلم «پدرخوانده ۴» را بسازد اما گویی سرنوشت اجازه نداد.

شمایل احتمالی فیلم «پدرخوانده ۴»

اعلام خبر ساخت «پدرخوانده: قسمت سوم» از همان ابتدا غافل‌گیرکننده بود، زیرا کوپولا قسمت خورده بود که دنباله‌ای برای دو قسمت اصلی نخواهد ساخت. با این حال، به راحتی می‌توان دید که چه چیزی او را به چنین انتخابی سوق داد. استودیوی پارامونت به یک موفقیت دیگر نیاز داشت. کوپولا نیز همینطور. دهه ۸۰ میلادی برای این کارگردان بزرگ به خوبی سپری نشد، بنابراین او مجبور بود کارهایی انجام دهد که او را دوباره به صدر بازی برگرداند. و چه کاری بهتر از بازگشت به مجموعه‌ای که در وهله اول او را مشهور کرد؟ پس از مذاکرات طولانی، او در نهایت موافقت کرد که این کار را انجام دهد.

و پس از ساخت قسمت سوم، علاقه‌ی کوپولا به اینکه این جهان را ادامه و گسترش دهد، بیشتر شد. او در توضیحاتی که همراه با نسخه‌ی دی‌وی‌دی عرضه شد، می‌گوید که همراه با ماریو پوزو، شروع به ایده‌پردازی برای نگارش قسمت جدید کرده‌اند. پوزو در نگارش فیلم‌نامه‌ی سه‌گانه‌ی اصلی هم به کوپولا کمک کرده بود، بنابراین فیلمساز هنوز برای قسمت چهارم به نظرات و ایده‌های او نیاز داشت. طبق گفته کوپولا، فیلم «پدرخوانده ۴» چندین شخصیت جدید را معرفی می‌کرد که سرنوشت آنها را به سمت زنجیره‌ای از بدشانسی‌ها و جنایت سوق می‌دهد. ظاهرا فیلم قرار بود از الگوی قسمت دوم (استفاده از خطوط زمانی مختلف) استفاده کند و از عناصر طنز هم بهره ببرد.

رویدادهای فیلم جدید در عصر مدرن اتفاق می‌افتاد، دورانی که وینسنت (اندی گارسیا) به رئیس جدید خانواده کورلئونه تبدیل شده است؛ در عین حال، در قالب فلش‌بک، گوشه‌هایی از گذشته‌ی خانواده را هم می‌دیدیم، جایی که سقوط سانی (جیمز کان فقید) مورد بررسی قرار می‌گرفت (سانی محبوب تعدادی از صحنه‌های ماندگار پدرخوانده را هم رقم زده است). انتظار می‌رفت که وینسنت، رئیس جدید، خانواده را به تجارت مواد مخدر سوق دهد و نشان دهد که در پشت اعتماد به نفس در ظاهر بالای او، مردی ترسو و سردرگم وجود دارد که هنوز برای رهبری آماده نیست. ورود او به تجارت مواد مخدر اقدامی است که رئیس‌های قبلی هرگز آن را تایید نمی‌کردند. وینسنت که از تروما رنج می‌برد، تصمیم‌های سوال‌برانگیزی دیگری هم می‌گیرد و به دنبال انتقام است.

مرگ ماریو پوزو همه‌چیز را خراب کرد

داستان فیلم «پدرخوانده ۴» مطمئناً بهتر از قسمت سوم به نظر می‌رسد. کاملا امکان‌پذیر بود که کوپولا با ساخت این فیلم، به انتقادات پاسخ داد و فیلم متفاوتی بسازد که امضاهای مجموعه «پدرخوانده» را در عصر مدرن به نمایش می‌گذارد. خبر ساخت فیلم سال ۱۹۹۹ در رسانه‌ها منتشر شد و کوپولا که از بازی اندی گارسیا حیرت‌زده شده بود، می‌خواست هر طور که شده، او را بازگرداند. افزون بر این، لئوناردو دی‌کاپریو قرار بود نقد دوران جوانی پدر وینسنت، یعنی سانی را بازی کند.

با توجه به عملکرد خوب دی‌کاپریو در فیلم‌های جنایی، تردیدی وجود ندارد که او در نقش سانی موفق ظاهر می‌شود. آن روزها، دی‌کاپریو بیشتر با نقش‌های عاشقانه شناخته می‌شد، بنابراین ایفای نقش یک گانگستر ایتالیایی-آمریکایی اتفاق جذابی بود. متاسفانه، ماریو پوزو در همین سال (۱۹۹۹) به دلیل نارسایی قلب، از جهان رفت. و با مرگ این نویسنده و فیلم‌نامه‌نویس ۷۸ ساله، برنامه‌های ساخت قسمت چهارم لغو شد.

در عصر دنباله‌ها، هنوز هم ساخت فیلم «پدرخوانده ۴» امکان‌پذیر است

در سال‌های اخیر، هالیوود به تولید «دنباله‌های مبتنی بر میراث» (Legacy sequels) علاقه‌ی شدیدی پیدا کرده است، به‌ویژه پس از موفقیت «تاپ گان: ماوریک» (۲۰۲۲). این جنس دنباله‌ها، در واقع ادامه‌دهنده‌ی همان مسیر -و خط داستانی- فیلم اصلی هستند اما قصه‌شان چند دهه‌ی بعد اتفاق می‌افتد، در دوره‌ای که شخصیت‌های اصلی اغلب پیر شده‌اند، مانند «بلید رانر ۲۰۴۹» (۲۰۱۷)، «کرید» (۲۰۱۵)، «شکارچیان روح: افترلایف» (۲۰۲۱) و «جیغ» (۲۰۲۲). این رویکرد معمولا جواب می‌دهد، زیرا نوستالژی عنصر محرک قدرتمندی برای کشاندن طرفداران به سینماها است و البته به بازیگران قدیمی هم فرصت دیگری داده می‌شود تا به نقش‌های محبوب خود بازگردند.

با این تفاصیل، احتمال ساخت فیلم «پدرخوانده ۴» وجود دارد. متاسفانه، فرانسیس فورد کوپولا علاقه‌ی چندانی به بازگشت دوباره به این دنیای مافیایی ندارد و مدتی قبل بار دیگر نظر قاطعانه خود را در این رابطه اعلام کرد. البته باید بدانید که ساخت قسمت چهارم، بدون حضور کوپولا نیز امکان‌پذیر است. ضمن اینکه بسیاری از دنباله‌های مبتنی بر میراث، توسط کارگردان‌های متفاوت ساخته شده‌اند. تنها سوال این است که استودیوی پارامونت چه زمانی تصمیم می‌گیرد به سراغ این مجموعه برود و آیا داستان مناسبی برای روایت دارد یا خیر.

آیا ساخت قسمت چهارم بدون مشارکت فرانسیس فورد کوپولا ایده خوبی است؟

بهترین ایده شاید این باشد که کسی به سراغ «پدرخوانده» نرود تا خدشه‌ی دیگری به دو قسمت اصلی وارد نشود. اما اگر قرار است قسمت چهارمی ساخته شود، احتمالا بدون حضور کوپولا موفق‌تر خواهد بود. کوپولا شاید یکی از بزرگترین فیلمسازان تاریخ باشد اما سال‌هاست که فیلم خوبی نساخته و «مگالوپلیس» هم شرایط را بدتر کرد. با وجود این، شاید نقطه‌ قوت کوپولا، مانند مارتین اسکورسیزی، ژانر گانگستری باشد اما در هر صورت، او دیگری علاقه به ساخت چنین فیلم‌هایی ندارد. ضمن اینکه اندی گارسیا هم حالا برای نقش وینسنت کمی پیر است.

از آخرین باری که یک فیلم گانگستری کلاسیک درجه‌یک در سطح «رفقای خوب» و «پدرخوانده» ساخته شده، گذشته است. بسیاری از فیلمسازان تلاش کرده‌اند اما هیچکس به آن‌ها نزدیک نشده است. شاید حالا بهترین زمان باشد که یک فیلمساز شجاع، شانس خود را امتحان کند.