ابرقهرمان ها از بخش های محبوب فرهنگ سرگرمی معاصر هستند. این احتمال وجود دارد که یک انسان معمولی، حداقل یک ابرقهرمان محبوب داشته باشد یا بشناسد. خواه طرفداری باشد که ساعت ها وقت می گذارد و کامیک بوکی را می خواند خواه در سینما برای اولین بار با آنها آشنا می شود. فیلم های ابرقهرمانی، بلاک باسترهایی هستند که فروش شان تضمین شده است. از میان ۱۰۰ فیلم برتر ابرقهرمانی ساخته شده از سال ۱۹۷۸، ۴۶ فیلم بیش از ۱۰۰ میلیون دلار فروش داشته اند.
چه چیزی سبب این استقبال عمومی شده که هر سال میلیون ها نفر را به سالن سینماها می کشاند؟ آیا همه این بیننده ها شیفته داستان های پر از اکشن آنها هستند؟ آیا کشته و مرده هیکل های زیبا و دست نیافتنی آنها هستند؟ شاید وعده تضمین شده دو ساعت سرگرمی ناب است که حس و حال یک ماجرای حماسی را دارد. اگر کسی در این فیلم ها کمی عمیق تر شود متوجه می شود که مسئله ریشه دارتر از میل به سرگرمی است.
ابرقهرمان ها آن گونه که در فیلم های اخیر به نمایش در می آیند هر چند هم که قدرت ها و توانایی های خارق العاده داشته باشند تا حد بسیار زیادی انسان های معمولی هستند. تماشاچیان ابرقهرمان ها را می بینند که سعی می کنند با تجربه انسان بودن کنار بیایند، تجربه ای که مخاطبان می توانند با آن همذات پنداری کنند. آنها بخشی از واقعیت خودشان را از دریچه این شخصیت ها بر پرده عریض می بینند. اینها چیزهایی است که این شخصیت ها را برای مخاطب دوست داشتنی و الهام بخش می کند.
داستان هر انسانی از یک جا شروع می شود. هر کس گذشته و تجربیات خاص خودش را دارد که به شخصیت فعلی اش سر و شکل می دهد. رابین روزنبرگ در مقاله ای در مجله اسمیشونین می نویسد که در اصل داستان پیدایش و شکل گیری ابرقهرمان هاست که آنها را الهام بخش می کند. شخصیت ها با تغییرات بزرگی در زندگی شان دست و پنجه نرم می کنند و این زمینه مشترکی برای مخاطبان فیلم می شود تا با ابرقهرمان ها همذات پنداری کنند. این نکته بسیار مهمی است اما منبع الهام معمولا فراتر از شروع داستان این شخصیت ها می رود.
دیدن این که یک شخصیت نقاط ضعف و بدبیاری ها را تبدیل به نقاط قوت و سرچشمه های انگیزه می کند، الهام بخش است. اگرچه همیشه پیش از یک تغییر اساسی است و به همین خاطر است که ابرقهرمان ها را می ستاییم. طوری که بعد انسانی زندگی شان را حل و فصل می کنند و در پایان تصمیمی نوع دوستانه می گیرند که ویژگی تمام آنهاست. اینهاست که مخاطب را عاشق ابرقهرمان ها می کند.
ابرقهرمان ها با مردم عادی چندان فرق ندارند. قابلیت های جابجا شدن و هدایت آتش را که از ایشان بگیری، مثل خیلی های دیگر می شوند. همان درگیری ها و مشغله های یک انسان معمولی را دارند. حتی آنهایی که در اصل از نوع بشر نیستند، نمی توانند از حقیقت های بشری جدا باشند. از همان داستان اول هم شروع می شود، همان طور که روزنبرگ بحث می کند، بعد انسانی در این فیلم ها، موضوع اصلی است و مدام حضور دارد. قهرمان ها با افت و خیزهای احساسی، ضعف ها و ناتوانی در کنترل شرایط پیش آمده دست و پنجه نرم می کنند. مروری بر نسخه های سینمایی این ابرقهرمان ها در سال های اخیر این مفهوم را به خوبی نشان می دهد.
بروس وین / بتمن
به روایت بتمن آغاز می کند و شوالیه تاریکی
کاملا انسان: بتمن نمونه اعلای ابرقهرمانی است که تماما بشر است. به شدت ثروتمند است، قابلیت های جسمانی خوبی دارد و به منبع بی حد و حصر ابزارهای جالب و جدید دسترسی دارد اما در آخر به لحاظ ژنتیکی از نوع بشر است.
اتفاقی که زندگی اش را دگرگون می کند: در «بتمن آغاز می کند» تجربه آزار دهنده بروس، دیدن صحنه کشته شدن پدر و مادرش است. او خودش را به خاطر این ماجرا سرزنش می کند و به آلفرد می گوید: «تقصیر من بود. من مجبورشان کردم سالن نمایش را ترک کنند. اگر نترسیده بودم..» این تجربه زمینه ترس و احساس گناه او را ایجاد می کند و مقدمات تبدیل شدنش به بتمن را می چیند. در این مرحله هر کس پدر و مادرش را از دست داده باشد یا خودش را مسئول چنان فاجعه ای بداند با بروس همذات پنداری می کند.
افت و خیز احساسی: بروس وین از خفاش ها می ترسد؛ ترسی که ریشه در کودکی اش دارد. وقتی برای اولین بار وارد غار خفاش (Batcave) می شو، فوجی از خفاش ها دورش پرواز می کنند و او خودش را پس می کشد. بعد تصمیم می گیرد این ترس را کنار بگذارد و اجازه دهد که خفاش ها دورش پرواز کنند. بعدتر وقتی آلفرد از بروس می پرسد که چرا از خفاش ها تقلید می کند، جواب می دهد: «خفاش ها مرا می ترسانند، وقت آن است که دشمنانم هم این ترس را با من شریک شوند.» از اینجا می فهمیم که ترس او هنوز از بین نرفته است اما او دیگر اجازه نمی دهد که این هراس او را کنترل کند. مخاطب به خوبی در می یابد که چگونه بروس بر این ترس فائق می آید و آن را به یک انگیزه محرک تبدیل می کند. این به شدت الهام بخش است چرا که ترس حسی قوی است و هر کس بالاخره در زندگی اش از یک چیز می ترسد.
نقطه ضعف (پاشنه آشیل): بسیاری از رفتارهای بروس برخاسته از عشق است و همین مسئله او را آسیب پذیر می کند. انگیزه او در «شوالیه تاریکی» علاقه به ریچل داوز است. این مسئله جایی دردسر می شود که جوکر هم ریچل و هم هاروی دنت را می زدد، آنها را در دو جای مختلف اسیر می کند و به بروس می گوید که فقط یکی از آنها را می تواند از مرگ نجات دهد. بروس سراغ جایی می رود که فکر می کند ریچل آنجاست تا او را نجات دهد اما متوجه می شود که به او کلک زده اند و در واقع سراغ هاروی دنت آمده است. عشق بروس به ریچل او را در مقابل جوکر آسیب پذیر و شکننده می کند. کدام آدمی است که تا به حال عشق (یا آنچه خودش گمان می کند عشق است) کورش نکرده باشد و تصمیم اشتباهی نگرفته باشد؟ مخاطب وقتی بروس را می بیند که عمل اشتباه را تکرار می کند، می تواند با او همذات پنداری کند.
عدم کنترل: بروس با این که یک ابرقهرمان است نمی تواند نتیجه نهایی موقعیت هیا مختلف را کنترل کند. در «بتمن آغاز می کند»، فالکون را گیر می اندازد و دسته بسته رهایش می کند تا پلیس او را دستگیر کند. این پیروزی زودگذر است چرا که بعد از آن فالکون قربانی مترسک می شود و به جای زندان، راهی تیمارستان آرکام می شود. بروس وین نمی تواند عدالت را تضمین کند. همان گونه که در «شوالیه تاریکی» نمی تواند ریچل را نجات دهد. با این که نیرویش را در جهت خیر به کار می گیرد، نمی تواند نتایج نهایی و پیامدهای موقعیت ها را کنترل کند که اتفاقا وجه بشری اش را بیشتر می کند. بار دیگر مخاطب تجربیات مشابه خودش را بر پرده سینما می بیند و موقعیت بتمن را واقعی و همدلی برانگیز می یابد.
رفتار نوع دوستانه: در پایان «شوالیه تاریکی» بتمن اجازه می دهد در نظر مردم گاتهام یک شخصیت منفی باشد و تمام تقصیرهای دنت به گردن او بیفتد. اجازه می دهد به خاطر قتلی که انجام نداده تعقیبش کنند چرا که معتقد است او همان چیزی است که «گاتهام از او می خواهد باشد»، حتی اگر فکر کنند که او دشمن شان است. این اتفاق بعد از شب های پیاپی می افتد که او درت خیابان ها جانش را به خطر می انداخت تا گاتهام را پاک کند. بروس خودش را وقف شهری می کند که نیت خیر او را نمی فهمد و خود خواسته اجازه می دهد مردم هر طور که می خواهند فکر کنند.
تونی استارک/ آیرن من
به روایت آیرن من و اونجرز
کاملا انسان: بله، بدن تونی استارک با یک رآکتور کوچک تغییر پیدا کرده تا گلوله ها در او اثر نکنند. درست است، راکتور است که به لباس آیرن من قدرت می دهد اما تنها قدرت تونی بدون لباس مخصوصش، ذکاوت و شوخ طبعی اش است. بدنش هیچ قدرت اضافه تری از لباس نمی گیرد. در اصل این راکتور یک تنظیم کننده پر زرق و برق ضربان قلب است، بنابراین تونی استارک کاملا انسان به حساب می آید.
اتفاقی که زندگی اش را دگرگون می کند: وقتی برای نمایش یکسری اسلحه به افغانستان رفته است، زخمی می شود و نیروهای شورشی او را می دزدند و مجبورش می کنند موشک جریکو برای شان بسازد. سه ماه در اسارت زندگی می کند تا این که موفق می شود با اولین مدل از لباس آیرن من از آنجا فرار کند.
افت و خیز احساسی: در «آیرن من»، تونی، هم سلولی به نام یینسن دارد، مردی اهل گالمیرا که اولین عمل را برای نجات جان تونی انجام می دهد. یینسن به تونی کمک می کند اولین نسخه از لباس آیرن من را بسازد، با این نیت که هر دو بتوانند فرار کنند. در پایان یینسن از جان خودش می گذرد تا تونی بتواند فرار کند.
آخرین جملاتش به تونی این است: «حیفش نکن. زندگی ات را هدر نده». احترام و دین تونی به یینسن، از بسیاری جهان انگیزه زیادی به او می دهد. بعد از بازگشتش به آمریکا اعلام مین کند که کارخانه استارک دیگر سلاح تولید نخواهد کرد. اولین ماموریت آیرن من این است که سراغ شورشی های شهر یینسن، یا همان گالمیرا برود و انبار سلاح ها را نابود کند. تونی درگیر آیرن من و قابلیت هایش می شود. او به پپر پاتس، دستیارش می گوید: «بعد از این ماموریتی در کار نخواهد بود. فقط همین ماموریت.»
پپر، تونی را تهدید می کند که اگر بخواهد باز هم زندگی اش را به خطر بیندازد، او دیگر ادامه نخواهد داد. تونی در جواب می گوید: «فقط در صورتی می توانم زنده بمانم که انگیزه ای داشته باشم. من دیوانه نیستم پپر. بالاخره فهمیدم که می خواهم چه کار کنم.»
در این قسمت تونی علاقه اش را برای عملی کردن وصیت یینس به زبان می آورد؛ این که زندگی اش را هدر ندهد. تونی در لباس آیرن من هدفش را پیدا کرده است و همچنین راهی برای بروز توانایی هایش. در این قسمت مخاطب با تونی استارک همدلی می کند، خصوصا آنهایی که عزیزی را از دست داده اند و توانسته اند راهی پیدا کنند که با رفتارها و اعمال شان آن فرد را تقدیر کنند.
نقطه ضعف: رفتار تونی استارک به گونه ای است که انگار هیچ چیز در جهان نمی تواند راهش را سد کند. در واقعیت تونی از نظر جسمی آسیب پذیر است. راکتوری که در سینه تونی است هم لباس آیرن من را فعال می کند و هم کمک می کند تونی زنده بماند. در «آیرن من»، اوبادیا آستین، وقتی تونی را فلج می کند، از این نقطه ضعف استفاده می کند و راکتور را می دزدد تا بتواند لباس خودش را فعال کند.اگر مدل های قدیمی تر راکتور نبود، تونی ممکن بود بمیرد. هر بیننده ای که به قرص یا دارویی برای ادامه زندگی اش وابسته است، با وابستگی تونی به راکتور همذات پنداری می کند.
رفتار نوع دوستانه: مدر میانه نبرد «اونجرز» در نیویورک، دولت سعی می کند با پرتاب یک موشک اتمی به سمت جزیره مهتن، حمله چیتاری را خنثی کند. به محض این که نیک فری، تونی استارک را در جریان می گذارد، آیرن من می رود تا موشک را منحرف کند. او خودش را به موشک وصل می کند و آن را به سمت یک درگاه می برد و در نهایت آن را وارد محدوده دیگری می کند و با علم به این مسئله این کار را انجام می دهد که ممکن است بعد از آن دیگر نیروی لازم را برای بازگشت به زمین نداشته باشد. او می داند که ممکن است دیگر هیچ وقت پپر پاتس را نبیند اما این را هم می داند که اگر این کار را نکند، این موشک نیویورک را نابود خواهد کرد و میلیون ها نفر از مردم را خواهد کشت. باید درگاه با ببندد و حمله را خنثی کند. تونی با میل خود حاضر می شود جانش را فدا کند تا زندگی میلیون ها نفر را نجات دهد.
استیو راجرز/ کاپیتان آمریکا
به روایت کاپیتان آمریکا، اونجرز و کاپیتان آمریکا: سرباز زمستان
بشر تغییر یافته: استیو راجرز یک انسان عادی به دنیا می آید اما با یک دستکاری از بیرون به یک نسخه ارتقا یافته تبدیل می شود. دکتر ارسکین به خاطر شخصیتش او را انتخاب می کند و استیو راجرز بعد از آزمایش سرم «ابرسرباز» دکتر ارسکین، تبدیل به کاپیتان آمریکا می شود.
اتفاقی که زندگی اش را دگرگون می کند: از این دست اتفاق ها به کرات برای استیو رخ داده است، از جمله مرگ پدر و مادرش، جنگ جهانی دوم و این که مدام از پیوستن به ارتش منع شده است. مهم ترین اتفاقی که زندگی اش را تغییر می دهد این است که تبدیل به «ابرسرباز» می شود.
افت و خیز احساسی: در «سرباز زمستان» معلوم می شود که تنها دلیل تعهد استیو به شیلد، عشقش به پگی کارتر است. درست است که جسمش تغییر یافته اما مثل باقی ما انسان های عادی احساسات دارد. در پایان همین فیلم، استیو با سرباز زمستان که رفیق قدیمی اش باکی بارنز است مبارزه نمی کند و با این که هیدرا تلاش می کند باکی را به ابرسرباز خودش تبدیل کند، استیو معتقد است که هنوز می شود باکی واقعی را در جایی درون او پیدا کرد. او اجازه می دهد باکی شکستش دهد و به خاطر رفاقتی که با دوست قدیمی اش دارد، تلاشی برای مبارزه نمی کند.
نقطه ضعف: استیو بیش از حد از ماجرا پرت است چرا که چندین دهه یخ زده بوده است. به همین خاطر در جریان خیلی از چیزها نیست و معمولا در گفتگوها گیج می شود. در «اونجرز» وقتی اشاره ای به میمون های پرنده می شود و تور آن را متوجه نمی شود، واقعا به وجد می آید. به همین خاطر که از زمانه عقب است معمولا برای حل کردن مشکلات فنی بسیار به دیگران وابسته است. وقتی در «اونجرز» با آیرن من مشغول تعمیر سفینه هستند، مهم ترین نکته ای که می گوید این است که «به نظر می رسد با الکتریسیته کار می کند.» فقط باید به حرف های آیرن من گوش کند. هر کس که مجبور باشد به حرف کس دیگری گوش کند، خصوصا کسی که چندان از او خوشش نمی آید یا به او اعتماد ندارد، با استیو و رابطه اش با باقی اونجرز همدلی می کند.
عدم کنترل: در «نخستین اونجر»، استیو گمان می کند که هیدرا را شکست داده است. نمنی گذارد Tesseract به دست هیدرا بیفتد و در «اونجرز» تازه متوجه می شود که شیلد با سلاح هایی که با قدرت Tesseract می سازد، سعی دارد با هیدرا مقابله کند. در «سرباز زمستان» نگرانی اش را درباره شیلد با رییس فری در میان می گذارد. او وظیفه خود می داند که نگذارد شیلد هم مثل هیدرا شود و نمی خواهد ببیند که سازمان از درون دچار فروپاشی شده است. استیو با همه کارهای مثبتی که در این مسیر انجام می دهد نمی تواند جلوی رخ دادن اتفاقات بد را بگیرد. انگار که علیه قوانین مورفی به جنگ برخاسته است، جنگی که برای اکثر بیننده ها آشناست.
اقدام نوع پرستانه: در پایان «سرباز زمستان»، وقتی شیلد دارد از هیدرا شکست می خورد، استیو تصمیم می گیرد با همراهان اندک به میدان مبارزه برود. او می توانست خیلی راحت خودش را کنار بکشد، خصوصا که شیلد داشت تا حدود زیادی مانند هیدرا عمل می کرد اما در عوض تصمیم می گیرد از نیروهای وفادار شیلد بخواهد تا او را در مبارزه یاری کنند.
پیتر پارکر / اسپایدرمن
به روایت اسپایدرمن
انسان تغییر شکل یافته: پیتر پارکر انسانی کاملا عادی است تا این که عنکبوتی او را نیش می زند و نقشه ژنتیکی بدنش را تغییر می دهد. بیننده در اسپایدرمن شاهد این است که دی ان ای عنکبوت بخشی از دی ان ای پیتر می شود و این یعنی پیتر دیگر کاملا انسان نیست و بخشی از جسمش عنکبوت است.
اتفاقی که زندگی اش را دگرگون می کند: زندگی پیتر وقتی تغییر می کند که در یک سفر کلاسی، عنکبوتی تغییر ژن داده، او را نیش می زند. همان شب پیتر توانایی های عنکبوتی پیدا می کند، می تواند از مچ دستش تار پرتاب کند و مثل عنکبوت از دیوار بالا برود.
افت و خیز احساسی: تغییرات احساسی زیادی در زندگی پیتر وجود دارد اما مهم ترین آنها احترامی است که برای عمویش بن قائل است. بن است که این جمله کلیدی و معروف را به پیتر می گوید: «قدرت زیاد، مسئولیت زیاد می آورد.» وقتی عمو بن این حرف را می زند از میزان قدرت پیتر خبر ندارد اما پیتر حرف او را به جان می خرد. وقتی عمویش کشته می شود، عمه می به او می گوید: «تو هدف های مهمی داشتی، او را ناامید نخواهی کرد.» این حرف میل پیتر را برای ادای احترام به خاطره عمویش قوت می بخشد. به جای این که از قدرتش پول در آورد (همان طور که ابتدا در مبارزه های درون قفس از آن استفاده می کند)، تصمیم می گیرد کارهای خوب انجام دهد: جلوی دزدها را بگیرد و بچه ای را از خانه آتش گرفته نجات بدهد. مثل تونی استارک از دست دادن عزیزی، برای پیتر انگیزه ای می شود که قدرتش را در آن راه به کار ببندد.
نیروی محرک دیگر برای پیتر، عشق دوران کودکی اش، مری جین واتسون است. ذوق او را از دیدن ماشین پر زرق و برق تازه فلش تامسون می بیند و تصمیم می گیرد در مبارزه کشتی شرکت کند تا بتواند پول خرید ماشین را دربیاورد. به هر بهانه ای با مری جین حرف می زند و گاهی با دو قطار و یک اتوبوس خودش را به محله مری جین می رساند تا او را ببیند. چه کسی است که عشق های دوران کودکی و کارهای احمقانه برای به دست آوردن آن عشق را تجربه نکرده باشد؟! این مسئله خاطرات مخاطب را با پیتر همراه می کند.
نقطه ضعف: عشق پیتر به خانواده و مری جین، به همان میزان که رفتارهای پیتر را تحت تاثیر قرار می دهد، مهم ترین نقطه ضعف او هم می شود. همه (به جز خود مری جین) می دانند که پیتر عاشق کیست اما پیتر هیچ گاه پا پیش نمی گذارد و وقتی هری با مری جین دوست می شود، پیتر مضطرب می شود. به محض این که گوبلین سبز می فهمد اسپایدرمن کیست، دیگر هیچ یک از عزیزانش در امان نیستند. به عمه می حمله می شود و راهی بیمارستان می شود. گوبلین سبز، مری جین را می دزد و پیتر را مجبور می کند که بین نجات جان او و مردمی که درون واگن هستند یکی را انتخاب کند. اهمیت انسان های دیگر در زندگی پیتر، او را در برابر حمله دشمنانش آسیب پذیر می کند.
عدم کنترل: پیتر نمی تواند جرم هایی را که در اطرافش اتفاق می افتد کنترل کند. هر گاه می رود تا یک دزدی یا شری را بخواباند، حس های عنکبوتی اش از بین می رود. جنایتکارها ساعت کاری مشخصی ندارند، به همین خاطر پیتر هم نمی تواند کار ثابتی داشته باشد. برای نجات جان مردم نیویورک همیشه دیر می رسد و تنبل به نظر می آید. در نهایت شغل ایده آلش را پیدا می کند، عکاس آزاد مجله دیلی بیوگل که تخصصش گرفتن عکس از اسپایدرمن است.
حتی همین مسئله هم از اختیار او خارج می شود چرا که نمی تواند جلوی دروغ هایی را که جی. جونا جیمسون درباره نیت های اسپایدرمن می گوید بگیرد. قدرت خارق العاده اش برای او امکانات زیادی فراهم می کند اما پیتر باز هم نمی تواند زندگی اش را جمع و جور کند. تمام بینندگانی که این مراحل اولیه رشد را تجربه کرده اند، می توانند تلاش پیتر را برای اینکه بتواند روی پای خودش بایستد، درک کنند.
تلاش نوع دوستانه: مری جین در پایان «اسپایدرمن» به او می گوید که او هم عاشق پیتر است. این همه آن چیزی بود که پیتر از ابتدای کودکی، و از همان نخستین بار که مری جین را دید، انتظارش را می کشید اما پیتر خوب می داند که نزدیک شدن به او، مری جین را بیشتر به خطر می اندازد. وقتی که پیتر برای امنیت مری جین درخواست او را با فداکاری رد می کند، قلب تمام بیننده ها می شکند.
کل – ال / کلارک کنت / سوپرمن
به روایت مرد پولادین
غیربشر: سوپرمن هیچ گاه یک انسان معمولی نبوده است. در سیاره کریپتون با نام کل – ال متولد می شود و پدر و مادرش برای نجات جانش او را به سیاره زمین می فرستند چرا که سیاره شان در معرض نابودی است. او بین زمینی ها بزرگ می شود و به همین خاطر احساسات انسانی را به خوبی درک می کند.
اتفاقی که زندگی اش را دگرگون می کند: این که پدر و مادرش بلافاصله بعد از تولد او را به زمین می فرستند. او بعد از این اتفاق مجبور می شود خودش را با جو زمین سازگار کند و همین مسئله او را مقاوم تر و قدرتمندتر می کند. همچنین شرایط او را مجبور می کند که عمده زندگی اش را به دنبال پاسخ این سوال ها باشد که واقعا کیست، از کجا آمده است و همچنین به دنبال راهی باشد تا بتواند با متفاوت بودنش کنار بیاید.
افت و خیز احساسی: تنهایی برای سوپرمن مشکل بزرگی است. با این که پدر و مادر زمینی اش دوستش دارند اما باز روی زمین تنهاست. وقتی سروکله کریپتونی ها پیدا می شود (ژنرال زاد و کرونی ها)، اوضاع چندان خوب پیش نمی رود. سوپرمن باید بین زمینی ها، مردمی که واقعا دوست شان دارد و مردمی که در اصل متعلق به آنهاست یکی را انتخاب کند. او تصمیم می گیرد برای نجات مردم، خودش را تسلیم زاد کند. از طرفی، به شدت به پدر و مادر زمینی اش جاناتان و مارتا کنت وابسته است. به خاطر عشق و اعتمادش به جاناتان کنت، هویتش را پنهان می کند تا زمانی که مردم زمین آماده پذیرش این حقیقت باشند که در جهان هستی تنها نیستند.
نقاط ضعف: باورش سخت است که مرد پولادین نقطه ضعفی داشته باشد اما حقیقت دارد. با نام کلارک کنت در زمین بزرگ می شود و نور خورشید به او قدرت می دهد اما جو سیاره کریپتون او را ضعیف می کند. در «مرد پولادین»، لوئیس لین و بییننده ها رنج جسمی او را در تطبیق خودش با جو سفینه کریپتونی ها می بینند. شک، نقطه ضعف دیگر اوست. سوپرمن سراغ یک کشیش می رود تا تصمیم بگیرد خودش را تسلیم زاد کند یا نه. به کشیش لیون می گوید: «زاد قابل اعتماد نیست و شک دارم که مردم زمین هم قابل اعتماد باشند.»
او به خوبی می داند که اگر خودش را تسیلم زاد کند و مردم زمین را نجات دهد، باز مردم اذیتش خواهند کرد چرا که جاناتان کنت به او گفته است: «مردم از چیزی که نمی شناسند می ترسند.» گاهی اوقات بسیاری از مردم باید تصمیمی جسورانه بگیرند، به کسی اعتماد کنند که مطمئن نیستند مورد اعتماد است؛ اینجاست که بیننده ها با سوپرمن همذات پنداری می کنند.
عدم کنترل: کلارک باید در زندگی زمینی اش تمرین کند که توانایی اش را کنترل کند و بر نیرویش تمرکز کند تا از کنترلش خارج نشود. او بر توانایی هایش مسلط می شود اما نمی تواند جلوی مردم را بگیرد که سراغش نیایند. وقتی لوئیس متوجه توانایی های او می شود، نمی تواند قانعش کند که رهایش کند. در پایان فیلم مجبور می شود یکی از سفینه های دولت را نابود کند چرا که دائما او را تعقیب می کرد و دست از این کار بر نمی داشت و با این که مردم فهمیده بودند که سوپرمن وجود دارد، باید با همان هویت انسانی کلارک کنت زندگی کند تا اذیتش نکنند.
اقدام نوع دوستانه: کلارک وقتی خودش را تسلیم می کند، بالاخره هویت واقعی اش را فاش می کند. با این کار تصمیم بزرگی می گیرد و علی رغم هویت واقعی و آگاهی از نیروهایش، به مردم زمین اعتماد می کند.
اونجرز
سازوکار گروه های ابرقهرمانی
فیلم اونجرز با حضور آیرن من، کاپیتان آمریکا، تور، هالک، هاوکی، و بلک ویدو (بیوه سیاه پوش) ویژگی های معمول گروه های انسانی را به تصویر می کشد. گروهی از فارغ التحصیلان را در نظر بگیرید که برای مهم ترین پروژه شان با هم همکاری می کنند. در اکثر این گروه ها یکسری نقش ثابت همیشه وجود دارد. کسی که علامه دهر است (آیرن من)، انسانی که باهوش است و ایده های زیادی دارد اما به قدری راجع به آنها حرف می زند که اعضای دیگر گروه را پس می زند.
همیشه یک بچه مثبت (کاپیتان آمریکا) هست که نگران جزییات ریز است و وسواس دارد که کار حتما آن طور که باید انجام شود و با کسانی که خلاقانه فکر می کنند به مشکل می خورد. فرد باهوش اما ساکتی هست (هالک) که تا حدودی عجیب غریب است و بعضی اوقات جو گروه را معذب می کند.
معمولا یک نفر پیدا می شود که به اندازه کافی باهوش هست و قابلیت های زیادی دارد که ارائه کند اما آنقدر خوش تیپ و دوست داشتنی است که با یک نگاه همه چیز را حل می کند (تور) و باعث می شود باقی اعضای گروه بی اهمیت جلوه کنند. و در آخر دانشجویی هست که دست به خرابکاری هایی می زند که هیچ یک از اعضای دیگر گروه نه می توانند و نه می خواهند انجام بدهند. در نتیجه، این دسته آخر معمولا کار خودشان را انجام می دهند و کاری به باقی اعضا ندارند. (هاوکی، بلک ویدو)
اکثر اوقات اجبار نمره است که اعضای گروه را وادار به همکاری می کند. این سازوکارها در همه کلاس ها و شرکت ها در جهان دیده می شود. هر وقت فردی مجبور باشد با کسانی که نمی شناسد یا به آنها اعتماد ندارد، همکاری کند. در «اونجرز» این تیم ابرقهرمانی با حمله بیگانه ها به شهر نیویورک روبرو هستند.
این شش ابرقهرمان از همه گروه های تماما انسان و غیر انسان تشکیل شده اند و هر کدام قدرت ها و خلقیات مخصوص به خود را دارند. همکاری این شخصیت ها مثل کارگروهی انسان های مختلف می ماند. دقیقا شبیه همان گروه از دانشجوها. بیننده ها جدل های بی هدف آیرن من و تور و کاپیتان آمریکا را می بینند و وقتی می بینند این درگیری ها بین ابرقهرمان ها هم وجود دارد، احساس آرامش می کنند.
چرا این مسئله اهمیت دارد؟
در هر یک از مثال های ابرقهرمان ها که گفته شد، این مسئله وجود دارد که آنها قدرت های خارق العاده دارند و می توانند دنیا را از شرط حمله بیگانگان و قاتلان روانی نجات دهند اما در عین حال باید با درگیری های درونی و انسانی شان هم مواجه شوند. علی رغم تمام این واقعیت هایی که بیننده ها می توانند با آنها ارتباط برقرار کنند، قهرمان های ما باز هم می توانند تصمیم های نوع دوستانه بگیرند، آرزویی که هر آدمی در موقعیت آنها دارد. سینماروها در حالی سینما را ترک می کنند که به وجد آمده اند و پر از انگیزه اند.
اما باز، چه اهمیتی دارد که یک فیلم ابرقهرمانی به مخاطبش انگیزه بدهد؟ بعید است روزی برسد که بخواهیم علیه هجوم بیگانه ها مبارزه کنیم اما اهمیت دارد، چرا که ما را آماده مبارزه با نبردهای کوچکی می کند که در زندگی روزمره مان با آنها مواجهیم.
اگر بتمن با نجات ندادن ریچل داوز می تواند کنار بیاید، یک نفر هم می تواند با انتظار کشیدن برای یک قرار عاشقانه کنار بیاید. سوپرمن خودش را فدا می کند و مردم زمین را نجات می دهد تا یک طرفدار فوتبال بتواند بی خیال یک مسابقه شود و در عوض به دوستش کمک کند و اگر ابرقهرمان های «اونجرز» می توانند دست به دست هم دهند و جلوی بیگانه ها بایستند، قطعا اعضای شرکتی که چندان با هم خوب نیستند، می توانند به خاطر پروژه ای که در دست دارند، با هم کنار بیایند.
هر جا که مخاطب با ابرقهرمانی همدلی کند، می تواند منبع قدرت، شجاعت و انگیزه را پیدا کند. مردم لباس بتمن را می پوشند و در لیوانی که علامت کاپیتان آمریکا دارد آب می خورند و مجسمه های کوچک قهرمان های مورد علاقه شان را جمع می کنند. این کار به آنها یادآوری می کند که این قهرمان ها هم با واقعیت های انسانی که مشابهش در زندگی های خودشان هم پیدا می شود، دست و پنجه نرم می کنند و این به بسیاری از مخاطبان این فیلم ها آرامش می دهد.
در «بتمن آغاز می کند»، توماس وین به پسر کوچکش می گوید: «چرا ما می افتیم بروس؟ برای این که یاد بگیریم دوباره روی پایمان بایستیم.» اکثر انسان ها بدون هیچ وسیله خاص، سرم قدرت، یا قدرت شنوایی خارق العاده بارها زمین می خورند و دوباره سرپا می شوند اما هر از گاهی خوب است به خودمان یادآوری کنیم که حتی آن ابرقهرمان ها هم با این مشکلات مواجه شده اند.
ماهنامه همشهری بیست و چهار
- 18
- 1
