۲۰ فیلم علمی تخیلی برتر تاریخ سینما با موضوع هوش مصنوعی

مفهوم هوش مصنوعی چیزی است که برای مدت طولانی انسان را شیفته و درگیر خود ساخته است. از همان اولین فیلم علمی تخیلی در سال ۱۹۲۷ تا به امروز، هوش مصنوعی ایده‌ای بوده که بارها و بارها در قالب سینما مورد بررسی قرار گرفته است. در واقع، فیلم‌های علمی تخیلی با موضوع هوش مصنوعی چنان رایج و مرسوم شده‌اند که اکنون یک ژانر فرعی را در ژانر اصلی علمی تخیلی برای خود دارند. اما چه چیزی در هوش مصنوعی وجود دارد که آن را به جایگاه و جذابیتی رسانده که یک ژانر فرعی به نام خود ثبت کرده است؟ برای پاسخی دقیق به این سوال می خواهیم شما را با بهترین فیلم های علمی تخیلی تاریخ سینما با موضوع هوش مصنوعی آشنا کنیم.

۱۰- ای. آی. هوش مصنوعی (۲۰۰۱)

فیلم «ای. آی. هوش مصنوعی» (A.I. Artificial Intelligence) در مورد یک بچه رباتیک به نام دیوید است که اولین رباتی به شمار می‌آید که برای عشق ورزیدن برنامه‌ریزی شده است. وقتی که کارمند یک کمپانی سایبرنتیک برای یک برنامه تحقیقاتی از دیوید استفاده می‌کند، دیوید خود را در زندگی گرفتار می‌بیند که نه انسان‌ها او را می‌پذیرند و نه ماشین‌ها. برای کشف جایگاه خود و اینکه او واقعاً به کجا تعلق دارد، دیوید یک سفر خطرناک را در پیش گرفته و در این مسیر با ربات‌های منحصربفرد دیگری آشنا می‌شود. فیلم «ای. آی. هوش مصنوعی» که با نقدهای مثبتی روبرو شده و با بودجه ۱۰۰ میلیون دلاری‌اش، در گیشه موفق به ۲۳۵ میلیون دلار فروش شد، در هفتاد و چهارمین مراسم اسکار نیز در بخش بهترین آهنگ اورجینال و بهترین جلوه‌های ویژه نامزد دریافت جایزه شد. این فیلم جوایز سینمایی دیگری نیز دریافت کرد که از آن جمله می‌توان به جوایز متعدد برای هیلی جوئل اوزمونت ستاره نوجوان فیلم اشاره کرد که نقش دیوید را بازی کرد.

در سال ۲۰۱۳، مارک کرمود، منتقد سینمایی، از این فیلم به عنوان «شاهکار ماندگار اسپیلبرگ» یاد کرد. «ای. آی. هوش مصنوعی» در ابتدا توسط استنلی کوبریک توسعه یافته و وی چندین نویسنده مختلف را برای نوشتن یک سناریو اقتباسی استخدام کرد. با این وجود وی بر این باور بود که تصویربرداری کامپیوتری هنوز آنقدر پیشرفت نکرده که بتوان شخصیت دیوید را با استفاده از آن خلق کرد و اینکه هیچ کودک-بازیگری قادر نخواهد بود نقش این شخصیت را به خوبی ایفا کند و بدین ترتیب بود که این فیلم سال‌ها در مرحله توسعه باقی ماند. در سال ۱۹۹۵، کوبریک ساخت این فیلم را به اسپیلبرگ پیشنهاد کرد و بدین ترتیب بود که «ای. آی. هوش مصنوعی» به این کارگردان بزرگ تقدیم شد.

۹- ارتقا (۲۰۱۸)

داستان فیلم «ارتقا» (Upgrade) در مورد مردی به نام گری تریس است که بعد از فلج شدن بدنبال یک تصادف هولناک که به مرگ همسرش می‌انجامد، با پیشنهادی توسط یک مخترع روبرو می‌شود که می‌خواهد یک سیستم هوش مصنوعی را در بدن او جاسازی کرده و بدین ترتیب وی می‌تواند دوباره راه برود. در ابتدا، گری از این که دوباره می‌تواند راه برود شگفت‌زده می‌شود اما خیلی زود در می‌یابد که این سیستم دارای قدرت‌های دیگری نیز داشته و بدین ترتیب باید تصمیم بگیرد که آیا باید از این قدرت‌ها برای انتقام از کسانی که همسرش را کشته‌اند استفاده کند یا خیر.

فیلم «ارتقا» که توسط لی ونل نوشته و کارگردانی شده است، به ویژه به خاطر سکانس‌های اکشن خود مورد تایید و تحسین منتقدان قرار گرفت و بسیاری از آن به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های سال ۲۰۱۸ یاد کردند. این فیلم در باکس آفیس نیز به موفقیت تجاری دست یافته و با بودجه ۳ میلیون دلاری خود به فروشی بیش از ۱۶ میلیون دلار رسید. ایده ساخت این فیلم زمانی به ذهن ونل رسید که تصویری از مردی را دید که تمامی چهار دست و پایش فلج بوده و از یک تراشه کامپیوتری برای کنترل حرکت خود استفاده می‌کرد.

۸- او (۲۰۱۳)

در فیلم «او» (Her) نویسنده‌ای به نام تئودور را می‌بینیم که بعد از جدایی از همسر محبوبش، شیفته یک سیستم عامل جدید به نام سامانتا می‌شود. در حالی که تئودور زمان بیشتر و بیشتری را با سامانتا می‌گذراند دوستی آن‌ها به عشق منتهی می‌شود. فیلم «او» توسط اسپایک جونز نوشته، تهیه و کارگردانی شده و اولین تجربه نویسندگی فیلمنامه او نیز به شمار می‌آید. این فیلم مورد استقبال منتقدان قرار گرفته و جوایز متعددی را نیز دریافت کرد. در مراسم اسکار هشتاد و ششم نیز، «او» در ۵ بخش نامزد جایزه شده و در نهایت جایزه بهترین فیلمنامه اورجینال را بدست آورد. از این فیلم به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های قرن اخیر یاد می‌کنند.

جونز بعد از خواندن یک مقاله آنلاین در مورد وبسایتی که در آن هوش مصنوعی با کاربران گفتگوی متنی دارد به فکر نوشتن فیلمنامه «او» افتاد. وی همچنین تحت تاثیر رویکرد چارلی کافمن در نوشتن سناریو «سینکدوکی، نیویورک» (Synecdoche, New York) قرار گرفته و می‌خواست سناریویی بنویسند که بتواند تمام احساسات خود را در آن داخل کند. در طی ساخت فیلم، سامانتا مورتون نقش صدای سیستم عامل سامانتا را بازی می‌کرد و در تمام مدت در داخل یک کابین عایق صدای کوچک به رنگ سیاه قرار داشت. مورتون و خواکین فینیکس در طول فیلم‌برداری همدیگر را نمی‌دیدند تا رابطه بین شخصیت فینیکس و سامانتا بهتر و طبیعی‌تر شکل بگیرد. با این وجود، بعد از اتمام فیلم‌برداری‌ها تصمیم گرفته شد که از صدای اسکارلت جوهانسون برای نقش سامانتا استفاده شده و بدین ترتیب برخی سکانس‌ها از نو فیلم‌برداری شدند.

۷- نابودگر (۱۹۸۴)

در فیلم «نابودگر» (The Terminator) یک سایبورگ قاتل به نام نابودگر از سال ۲۰۲۹ به سال ۱۹۸۴ فرستاده می‌شود تا زنی به نام سارا کانر را به قتل برساند. نابودگر توسط یک سیستم هوش مصنوعی به نام اسکای‌نت فرستاده شده زیرا فرزند هنوز متولد نشده سارا کانر در آینده رهبری مبارزه علیه این شبکه را بر عهده خواهد گرفت. در مقابل مردی به نام کایل ریس نیز برای محافظت از کانر فرستاده می‌شود که به سارا هشدار می‌دهد اسکای‌نت در آینده یک هولوکاست هسته‌ای را انجام داده و این دو با هم باید از انجام این کار جلوگیری کنند. «نابودگر» عموماً به عنوان فیلمی شناخته می‌شود که جیمز کامرون را به شهرت رساند و حرفه بازیگری آرنولد شوارتزنگر را تثبیت ساخت.

این فیلم با نقدهای مثبت منتقدان مواجه شده و با بودجه ساخت تنها ۶٫۴ میلیون دلاری خود بیش از ۷۸ میلیون دلار فروش کسب کرد. موفقیت این فیلم باعث شکل‌گیری یک فرانچایز شد که جدیدترین قسمت آن به تازگی منتشر شده است. فیلم «نابودگر» به عنوان یکی از محبوب‌ترین فیلم‌های علمی تخیلی تمام دوران شناخته شده و یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما نیز هست که تاثیر زیادی بر فرهنگ عامه نیز داشت.

۶- روزی که دنیا از حرکت ایستاد (۱۹۵۱)

فیلم «روزی که دنیا از حرکت ایستاد» (The Day the Earth Stood Still) در مورد یک موجود فرازمینی به نام کلاتو است که همراه با سفینه خود روی زمین فرود آمده و پس از مشاهده توسعه روزافزون سلاح‌ها و تکنولوژی هسته‌ای در کره زمین، پیامی برای انسان‌ها با خود آورده است. همراه او محافظی به نام گورت است که تهدیدی بزرگ به نظر می‌رسد. زمینیان در ابتدا با ترس و تردید از او استقبال می‌کنند و بدین ترتیب کلاتو مجبور است انسان‌ها را متقاعد سازد که به پیام او گوش داده یا به عنوان خطری برای دیگر سیارات نابود شوند. «روزی که دنیا از حرکت ایستاد» بر اساس یک داستان کوتاه به نام «وداع با ارباب» (Farewell to the Master) نوشته هری بیتس در سال ۱۹۴۰ ساخته شده و جولین بلاوشتین، تهیه کننده فیلم، آن را از میان دویست داستان و رمان علمی تخیلی برای یک پروژه سینمایی انتخاب کرد.

این فیلم پس از اکران مورد استقبال منتقدان قرار گرفته اما موفقیت متوسطی در باکس آفیس بدست آورده و با بودجه‌ای ۹۹۵٫۰۰۰ دلاری تنها به فروش ۱٫۸۵ میلیون دلاری دست یافت. «روزی که دنیا از حرکت ایستاد» همواره به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های ژانر خود و یک فیلم کلاسیک آمریکایی شناخته می‌شود. این فیلم میراث دیگری نیز داشته و آن را الهام‌بخش رونالد ریگان در آغاز گفتگوها با دیگر کشورها در مورد آماده شدن برای رویارویی با حمله موجودات فضایی می‌دانند. ریگان بر این باور بود که اگر حمله موجودات فضایی رخ دهد جهانیان باید برای مقابله با آن با هم متحد شوند. در سال ۲۰۰۸ این فیلم بازسازی شده و این بار کیانو ریوز نقش کلاتو را بازی کرد.

۵- فراماشین (۲۰۱۵)

فیلم «فراماشین» یا «اکس ماکینا» (Ex Machina) در مورد یک برنامه‌نویس کامپیوتری به نام کیلب اسمیت است که برنده رقابتی برای یک هفته وقت گذراندن با مدیرعامل منزوی یک کمپانی سازنده موتور جستجوی وب در اقامتگاه شخصی کوهستانی او می‌شود. اسمیت بعد از رسیدن به این اقامتگاه در می‌یابد که به عنوان بخش انسانی در آزمایش تورینگ انتخاب شده است. او باید توانایی‌ها و میزان هوش یک ربات زیبا به نام آوا را بررسی کند. اما بعد از اینکه مشخص می‌شود آوا بسیار بیشتر از آنچه که تصور می‌شد باهوش و بااحساس است کیلب به او علاقمند می‌شود. «فراماشین» با بودجه‌ای ۱۵ میلیون دلاری ساخته شده و در سراسر جهان فروشی ۳۶ میلیون دلاری داشت.

در هنگام انتشار، «فراماشین» مورد تمجید منتقدان قرار گرفته و از آن با عنوان یکی از بهترین فیلم‌های سال یاد شد. این فیلم در اسکار هشتاد و هشتم در دو بخش بهترین فیلمنامه اورجینال و بهترین جلوه‌های ویژه نامزد شده و برای دومی برنده جایزه اسکار شد. این فیلم زاییده فکر الکس گارلند است که نویسندگی و کارگردانی فیلم را بر عهده داشته و او خود پس از سال‌ها بحث با یک دوست عصب‌شناس که به او گفته بود ماشین‌ها (ربات‌ها) هیچگاه نمی‌توانند درک و احساس داشته باشند سناریو آن را نوشت.

در آینده فیلم‌های بسیار بیشتری در مورد هوش مصنوعی ساخته خواهد شد اما ممکن است که این ژانر فرعی در آینده جایگاهی خارج از ژانر علمی تخیلی داشته باشد.

۴- ماتریکس (۱۹۹۹)

داستان فیلم «ماتریکس» (The Matrix) از این قرار است: وقتی که یک برنامه‌نویس کامپیوتری به نام توماس اندرسون که به عنوان یک هکر کامپیوتری با لقب نئو نیز شناخته می‌شود با مورفیوس روبرو می‌گردد، در می‌یابد که هیچ یک از چیزهایی که در اطرافش قرار دارد واقعی نبوده و او در واقع در درون یک ماتریکس زندگی می‌کند. ماتریکس یک سیستم هوش مصنوعی بسیار غول‌پیکر است که وارد ذهن افراد شده و توهمی از دنیایی آزاد را ایجاد کرده در حالی که از بدن این انسان‌ها به عنوان باتری استفاده کرده و پس از تمام شدن انرژی‌شان آن‌ها را دور می‌اندازد. مورفیوس بر این باور است که نئو کلید نابود کردن ماتریکس است اما نئو باید ابتدا تصمیم بگیرد که آیا هنوز می‌خواهد به زندگی در این دنیای آشنا ادامه دهد یا به مبارزه برای از بین بردن ماتریکس بپیوندد. فیلم «ماتریکس» که با بودجه‌ای ۶۳ میلیون دلاری ساخته شد در گیشه بین‌المللی ۴۶۰ میلیون دلار فروش داشت.

این فیلم یکی از بهترین فیلم‌های علمی تخیلی تاریخ سینما بوده و رویکرد واچوفسکی‌ها در سکانس‌های اکشن فیلم یک رویکرد بسیار خلاقانه، جدید و منحصربفرد بود. در واقع فیلم «ماتریکس» را با نوعی از جلوه‌های ویژه موسوم به «زمان گلوله» می‌شناسند، برداشتی که در آن حرکات اکشن بازیگران به صورت آهسته رخ داده اما دوربین با همان سرعت نرمال خود حرکت می‌کند. تاکنون دو دنباله از این فیلم ساخته شده و چهارمین عنوان نیز در مرحله پیش تولید قرار دارد.

در آینده فیلم‌های بسیار بیشتری در مورد هوش مصنوعی ساخته خواهد شد اما ممکن است که این ژانر فرعی در آینده جایگاهی خارج از ژانر علمی تخیلی داشته باشد.

۳- متروپولیس (۱۹۲۷)

فیلم «متروپولیس» (Metropolis) به کارگردانی فریتز لانگ، داستان یک آرمانشهر در آینده را روایت می‌کند که در آن فردر جوانی است که زندگی بسیار راحت و متفاوتی از دیگران را تجربه می‌کند. وقتی که او در می‌یابد در زیر این آرمانشهر دنیایی تاریک وجود دارد که کارگران در آن مورد بدرفتاری قرار می‌گیرند، تصمیم می‌گیرد به آن‌ها کمک کند. در این حین رباتی توسط خالق دانشمند اما دیوانه‌اش مامور می‌شود تا شورشی که در شهر آغاز شده را خاموش کند. «متروپولیس» به عنوان یکی از مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینما شناخته شده و یکی از اولین فیلم‌های علمی تخیلی بود که ساخته شد.

این فیلم صامت با بودجه ۵٫۳ میلیون مارک ساخته شده و فیلم‌برداری آن بیش از ۶۰ ماه به طول انجامید. در هنگام انتشار، «متروپولیس» با نقدهای متفاوتی مواجه شد. اگر چه بازی بازیگران و جلوه‌های بصری فیلم مورد تحسین قرار گرفت اما داستان فیلم و روایت آن ضعیف، احمقانه و خام دیده شد اما اکنون به عنوان یکی از بهترین و اثرگذارترین فیلم‌های تاریخ سینما شناخته می‌شود.

در آینده فیلم‌های بسیار بیشتری در مورد هوش مصنوعی ساخته خواهد شد اما ممکن است که این ژانر فرعی در آینده جایگاهی خارج از ژانر علمی تخیلی داشته باشد.

۲- بلید رانر (۱۹۸۲)

«بلید رانر» (Blade Runner) فیلمی به کارگردانی ریدلی اسکات در مورد یک شکارچی بازنشسته آدم مصنوعی‌ها به نام دکارد است که مجبور می‌شود به شغل سابق خود بازگشته تا ۴ آدم مصنوعی فرار کرده از مستعمرات را ترک کرده و به زمین بازگشته‌اند را پیدا کرده و از بین ببرد. بعد از ملاقات با خالق این آدم مصنوعی‌ها، دکارد با ریچل آشنا می‌شود، آدم مصنوعی که از ماهیت واقعی خود بی‌خبر است. «بلید رانر» در هنگام انتشار با نقدهای متفاوتی روبرو شده و در باکس آفیس عملکرد چندان خوبی نداشت. این فیلم با بودجه ۳۰ میلیون دلاری تنها ۳۲٫۹ میلیون دلار فروش داشت اما بعدها به یک فیلم کالت کلاسیک و محبوب تبدیل شد و اکنون نیز به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های علمی تخیلی تاریخ سینما مورد توجه قرار می‌گیرد.

«بلید رانر» الهام‌بخش فیلم‌ها و بازی‌های ویدیویی بسیاری شده و داستان فیلیپ کی دیک (نویسنده رمان اصلی که فیلم از آن اقتباس شده) را مورد توجه هالیوود قرار داد به نحوی که از آن به بعد چندین اثر دیگر او در قالب فیلم بازسازی شدند. در سال ۲۰۱۷، بازسازی این فیلم با عنوان «بلید رانر ۲۰۴۹» ساخته شد که مورد تحسین منتقدان قرار گرفته و در باکس آفیس نیز فروش خوبی داشت. به نظر می‌رسد که دنباله‌هایی دیگر از این فیلم نیز در آینده ساخته خواهد شد.

در آینده فیلم‌های بسیار بیشتری در مورد هوش مصنوعی ساخته خواهد شد اما ممکن است که این ژانر فرعی در آینده جایگاهی خارج از ژانر علمی تخیلی داشته باشد.

۱- ۲۰۰۱: یک اودیسه‌ی فضایی (۱۹۶۸)

در فیلم «۲۰۰۱: یک اودیسه‌ی فضایی» (۲۰۰۱: A Space Odyssey) دکتر دیو باومن و تیم فضانوردان همراه او در یک ماموریت رازآلود به اعماق فضا متوجه می‌شوند که سیستم کامپیوتری سفینه آن‌ها شروع به انجام رفتارهای عجیب و نگران کننده‌ای می‌زند. در ادامه این موضوع به یک درگیری پرتنش بین انسان و ماشین منتهی می‌شود و در ادامه روابطی بین گذشته و آینده انسان به تصویر کشیده می‌شود. این شاهکار سینمایی که توسط استنلی کوبریک بزرگ و بر اساس داستان کوتاهی از آرتور سی کلارک با عنوان «نگهبان» (The Sentinel) ساخته شده که با بودجه‌ای ۱۲ میلیون دلاری توانست بیش از ۱۹۰ میلیون دلار در باکس آفیس جهانی فروش داشته باشد.

این فیلم در زمان انتشار هم با نقدهای بسیار مثبت و هم تمسخرهایی از تعدادی از منتقدان مواجه شده و برخی از منتقدان آن را به شکل افسرده کننده‌ای تاریک دیده و برخی دیگر آن را نسبت به آینده بشر خوشبین تصور می‌کردند. «اودیسه‌ی فضایی» کوبریک برای جلوه‌های ویژه برنده جایزه اسکار شد و از آن زمان به جایگاه یک شاهکار کالت دست یافته است. این فیلم نیز یکی از بهترین و تاثیرگذارترین فیلم‌های تاریخ سینما بوده و الهام‌بخش فیلم‌ها و کارگردانان بسیار دیگری بود که از آن میان می‌توان به استیون اسپیلبرگ و جرج لوکاس اشاره کرد.