یادی از «بابک بیات» آهنگساز شهیر موسیقی پاپ ایران زمین

مهدی فیضی‌صفت‪-‬ چشمان نافذی داشت، موهای بلند و سپیدش دردهای بسیاری را در سکوت، فریاد می زد. غمِ «مانی»، پسری که خیلی زود تنهایش گذاشت، گردِ پیری را بر پیکرش پاشید. نبوغِ آهنگینی را از ذهن خلاقش سُر می داد به انگشتانش و ملودی هایی را خلق می کرد که بعد از گذشت نیم قرن هنوز ماندگارند و انگار قرار نیست هیچ گاه بیات شوند.

یکی از بزرگان موسیقی پاپ بوده و هست، بابک بیات. به قدری فهرست آثار خاطره انگیزش بلندبالاست که نمی‌توان از یکی گفت و بر دیگری چشم بست. ضلعی ثابت بود از مثلث‌های طلایی موسیقی پاپ در سال های پیش از انقلاب. همراه جدا نشدنی‌اش، ایرج جنتی عطایی بود. بابک بیات، ترانه سرای نامدار را جزئی از وجودش می‌دانست و بیشترین آهنگ ها را روی ترانه های یارِ غارش می‌گذاشت.

خوانندگانی چون داریوش اقبالی و ابراهیم حامدی، شهرت دست نیافتنی امروز خود را مدیون آهنگ هایی هستند که بابک بیات با امضای منحصر به فردش ساخت و تقدیم شان کرد، بی آنکه حقی را مطالبه کند. روحش را در نُت ها جاری می کرد. کم نمی گذاشت برای ملودی هایش، انگار عزمی داشت آثارش تاریخ انقضا نداشته باشند. خودش می گفت از روزهای خلق قطعه فراموش نشدنی «خونه»؛ وقتی به مصرع «سیل غارتگر اومد...» می‌رسد، ذهنش قفل می کند. سه ماه می گذرد تا فریاد روزنامه فروش دوره گردی، جرقه ملودی مورد نظرش را در ذهنش تداعی می کند. سرانجام کبدش سرِ ناسازگاری گذاشت و نفس هایش را به شماره انداخت. سخت نفس می کشید و سخت حرف می زد تا در نهایت روز پنجم آذر ۱۳۸۵ برای همیشه پرواز کرد؛ مثل همان چکاوکی که ایرج جنتی عطایی به عشق بابک بیات، رفیق قدیمی‌اش سرود: «کجای این جنگل شب پنهون میشی خورشیدکم/ پشت کدوم سد سکوت پر می‌کشی چکاوکم...»

بزرگترین آموخته‌ام از بابک بیات، گزیده‌کاری است

نیما مسیحا- بزرگترین درسی که از استاد بابک بیات آموختم، گزیده کاری است. آثار بسیاری در کارنامه هنری پربار او به چشم می خورد اما رمز ماندگاری‌اش در دقت و وسواسی است که هنگام انتخاب ترانه به خرج می داد. نقطه عطف زندگی من، آشنایی با استاد بابک بیات است. پیش‌تر موسیقی را به صورت آکادمیک و جدی دنبال می کردم اما همیشه گفته ام ورود حرفه ای من به عالم موسیقی بعد از آشنایی با استاد بیات رقم خورد. در سال ۱۳۷۸ فیلمی به نام «دست های آلوده» ساخته و اکران شد که در زمان خود بسیار مورد توجه قرار گرفت. استاد بیات آهنگسازی فیلم را بر عهده داشت و قطعه ای به نام «پروانگی» ساخت که با صدای من روی فیلم قرار گرفت و مورد استقبال نیز واقع شد. به جرات بابک بیات را قله موسیقی پاپ ایران می دانم. او یک نابغه در عرصه آهنگسازی بود که در عین حال قلبی به وسعت دریا داشت و تجربیات و آموخته هایش را در اختیار جوانان می گذاشت. استاد بیات، شاگردان بسیاری را تحویل جامعه موسیقی داد و به نوعی موسیقی پاپ را به خود مدیون کرد. هنوز هم باور نمی کنم ۱۲ سال است دیگر بابک بیات در میان ما نیست، لحظه لحظه حضور کنار او برایم خاطره بوده و یادش گوشه ای از قلبم را در بر گرفته است.

آهِ جانسوزی در دل بابک بیات جای داشت

ستار اورکی- بابک بیات یک استثنا در موسیقی ایران بود. باید به خود ببالیم او برخلاف بسیاری از موزیسین‌های هم‌نسلش، وطنش را ترک نگفت و سرزمینش را رها نکرد. تواضع و فروتنی در وجود استاد بیات موج می‌زد و همیشه با افتخار از تولد و زندگی در پایین شهر تعریف می‌کرد. بسیاری از موسیقی‌دان‌ها را دیده ام که با حسرت می گفتند: «کاش از ایران می رفتیم» اما حتی یک بار نشنیدم بابک بیات چنین جمله ای را بر زبان بیاورد. او خوشحال بود و از زندگی در زادگاهش علیرغم سختی ها و بی مهری ها لذت می برد. تنها حسرت بزرگ زندگی استاد بیات، همکاری با تیم هایی بود که پیش از انقلاب در کنار یکدیگر، آثار ماندگاری را خلق کردند. او رابطه عاطفی بسیار عمیقی با ایرج جنتی عطایی داشت؛ ترانه سرایی که بابک بیات بیشتری ملودی‌هایش را روی ترانه های او گذاشت و با صدای خوانندگان شهیر به گوش مردم سرزمینش رساند. البته جای خالی «مانی»، فرزند فقیدش هم هیچ گاه برایش پر نشد و تا پایان عمر، آهِ جانسوزی در دلش جای داشت. بابک بیات را یکی از پرچمداران موسیقی پاپ نوین می دانم که توانست طلایی ترین روزهای این موسیقی را رقم بزند. بعد از گذشت ۵۰ سال هنوز کسی نتوانسته جا پای او بگذارد و آثاری در سطح و اندازه او خلق کند.

بابک بیات تحولی عظیم در موسیقی ایران ایجاد کرد

حمید حامی- برای پی بردن به رمز ماندگاری استاد بابک بیات باید چندین پارامتر را در نظر گرفت. مهم ترین وجه شخصیتی او، اصالتش بود؛ هم موسیقی او و هم اخلاقش، اصالت داشت. اگر مخاطب جدی موسیقی باشید، می بینید تمام آثارش، امضایش را پای ملودی ها دارند. موسیقی او به هیچ آهنگساز دیگری شبیه نبود. از طرف دیگر برایش فرقی نداشت خواننده قطعه چه کسی است و برای مشهورترین خواننده ها و گمنام‌ترین‌های‌شان به یک اندازه، انرژی و زمان می گذاشت.

استاد بیات تسلطی کامل به شعر و ادبیات داشت و شان واژه‌ها را به خوبی درک می‌کرد. هوش بالا و نبوغش مانند رنگی منحصر به فرد بود که بر آثارش می پاشید و کارهایش را ماندگار می کرد. بسیاری از خوانندگان بعد از انقلاب از جمله من مدیون استاد بیات هستیم چرا که تاثیری شگرف بر ما گذاشت و مسیر زندگی هنری‌مان را تغییر داد. شاید بسیاری از مردم تصور کنند تنها من، نیما مسیحا و مانی رهنما بعد از انقلاب با استاد بابک بیات همکاری کرده ایم اما خوانندگان بسیاری از وجودش بهره برده اند ولی به دلایلی کمتر نامی از آنها شنیده شده است. بابک بیات تحولی عظیم در موسیقی ایران ایجاد کرد و سبب شد نگاه مردم فقط به موسیقی اصیل و سنتی محدود نشود. برخلاف بسیاری اعتقاد دارم موسیقی بابک بیات، پاپ نبود و سبکی منحصر به فرد را شامل می شد.