فاطمه معتمدآریا: ای کاش ابتذال ممیزی شود/ آذرنگ: تئاتر تجاری شده است

به گزارش ایسنا، فاطمه معتمد آریا چهارشنبه ۲۱ آذرماه در نشست خبری که به بهانه‌ی اجرای نمایش «خنکای ختم خاطره» به نویسندگی و کارگردانی حمیدرضا آذرنگ در سالن کنفرانس تئاتر شهر برگزار شد، درباره‌ی حضورش در این نمایش که پیش از این توسط چند کارگردان دیگر هم اجرا شده است؟ بیان کرد: وقتی متن این نمایش را خواندم فکر کردم چطور می‌شود به آن نه گفت! چون «خنکای ختم خاطره» تاریخ مصرف ندارد و برای من در هنر هیچ چیز مهم‌تر از این مساله نیست. جنگ تا پایان عمرم با من همراه است چون اثراتش را در همه جا می‌بینم.

او افزود:‌حتی بدون اینکه در آن سالها متولد شده باشیم اثرات جنگ را همراه خود می‌بینیم و گاهی هر روز با کابوس جنگ بیدار می‌شویم. البته خیلی نمی‌خواهم درباره‌ی چیزهای منفی صحبت کنم ولی این قدرت، هست که امروز پس از این همه سال که از جنگ گذشته، چند پله بالاتر از مصیبت جنگ بایستیم و درباره‌ی آن حرف بزنیم.

معتمدآریا گفت: من از اولین کارهایم در سینما تا آخرین آنها در هر دوره‌ای حتما کاری در ارتباط با جنگ داشتم و از این که در نمایش «خنکای ختم خاطره» می‌توانم وجود پلید و زشت جنگ را به صلح و دوستی تبدیل کنم، خوشحالم.

بازیگر «گیلانه» همچنین در پاسخ به سوال ایسنا درباره‌ی حال این روزهای تئاتر و ممیزی‌های احتمالی که در این نمایش با توجه به به‌روز بودن حرف آن اعمال شده است، گفت: حال همه چیز بد است ولی به نظرم به ما ربطی ندارد. ما به عنوان کسانی که با هنر سر و کار داریم حالمان همیشه خوب است چون هنر پراز عشق و آفرینش است و چیزهای دیگری که حالشان بد است را با تئاتر خوب می‌کنیم.

وی ادامه داد: من هر زمانی که در کاری حضور داشتم به این فکر می‌کنم که کار خود را انجام دهم. ممیزی مساله‌ی امروز و دیروز ما نیست و حتی قبل از انقلاب هم وجود داشته است اما آنچه آدم را ناراحت می‌کند، ممیزی نکردنِ ابتذال است.البته نمی‌خواهم نامی نامعقول روی هنر بگذارم ولی خوشحال می‌شوم اگر بشنوم جلوی بی خردی گرفته می‌شود یا جلوی بی‌فرهنگی گرفته شود. ما در این گروه به طور جدی تلاش می‌کنیم هیچ نسبتی با این بی‌فرهنگی‌های فعلی نداشته باشیم.

همچنین حمیدرضا آذرنگ نویسنده و کارگردان این نمایش درباره‌ی کارگردانی کردن «خنکای ختم خاطره» که زمانی آن را به کارگردانی نیما دهقان بازی کرده بود، گفت: من اغلب آثاری که خودم آنها را نوشته‌ام، کارگردانی کرده‌ام و البته در یک دوره‌ای با نیما دهقان همجواری داشتم و او یک سری از نوشته‌های مرا اجرا کرد اما همان زمان که آن را می‌نوشتم دوست داشتم این متن را با نگاه خودم نیز به اجرا برسانم.

وی افزود: زمانی که نمایش «خنکای ختم خاطره» از سوی آقای مسافر آستانه ( مدیر وقت انجمن تئاتر دفاع مقدس) به نیما دهقان سفارش داده شد، حدود ۲۰ روز وقت داشتیم تا آن را به سرانجام برسانیم و من شبانه روز شروع به نوشتن کردم ولی به آنها گفتم بگذارید این نمایش اجرا نشود چون نوشتن برای من ساده رخ نمی‌دهد و در طول کار کم آورده بودم. با این حال متن «خنکای ختم خاطره» تنها متنی است که در کوتاه‌ترین زمان ممکن نوشته شد و با توجه به شرایط سیاسی آن سالها (سال ۸۸) استقبال صورت گرفته از آن را باور نمی‌کردیم.

این بازیگر، نویسنده و کارگردان با ابراز خوشحالی از این که فاصله‌ی زمانی ۹ ساله بهانه‌ای برای اجرای دوباره این نمایش فراهم کرده است، گفت: برای این اجرا خودم را این طور قانع می‌کنم که شاید کمی نیاز جامعه ما بوده به ویژه به خاطر اتفاقات عجیب و غریبی که در تئاتر رخ می‌دهد و شاید برای اقناع کردن سلیقه‌های متفاوت مردم اجرای این کار اتفاق خوبی باشد. هر چند شاید خیلی هم مورد پسند تئاتری ها نباشد. با این حال تلاش کردم به تازه و بکر بودن کار فکر کنم و برای انتخاب بازیگران و عوامل هم به جز خودم سعی کردم تجربه‌ی تازه را شاهد باشیم.

آذرنگ با اشاره به این که حدود دو ماه است که تمرینات این نمایش انجام می‌شود بیان کرد: متاسفم بگویم که در قرن ۲۱ در شرایطی که تئاتر دنیا جایگاه بالا بلندی را پیدا کرده این افسوس برای ما وجود دارد که از هر لحاظ باید همه چیز را برای اجرای یک نمایش، خودمان پیش ببریم و البته روند کار طوری پیش می‌رود که حتی عذاب‌های آن هم برایمان لذت می‌شود اما می‌دانم حال عمومی مردم خوب نیست و قطعا حال گروه ما هم خوب نیست. حال ما نسبت به اجرای «خنکای ختم خاطره» خوب است و امیدوارم تماشاگران هم با دیدن آن حال خوبی داشته باشند.

وی در پاسخ به این سوال ایسنا مبنی بر این که با توجه به حضور نسل جدیدی از تماشاگران تئاتر که تصور و درکی از جنگ ندارند، مخاطبان خود را چطور دسته بندی می‌کند؟ گفت: از همان آغاز کار تلاش می‌کنم برای تمام افراد جامعه نمایش‌ام را به اجرا برسانم. البته سالهای سال است که شعار تئاتر برای همه را سر می‌دهیم ولی شعار بودن بیشتر بیرون می‌زند چون تئاتر به سمتی می‌رود که مخاطبش فاصله می‌گیرد.

او با اشاره به این که تئاتر سفارشی را نقد نمی‌کند افزود: این من نیستم که دغدغه‌مند هستم بلکه خود تئاتر دغدغه‌مند است و بیشتر آثاری که در تئاتر ماندگار شدند، آنهایی بودند که در زمان خود جریان‌ساز شدند و الان هم که «خنکای ختم خاطره» اجرایی شده به این دلیل است که حرف روز را می‌زند.

این کارگردان تاکید کرد: من فکر می‌کنم نگاه فرهنگی غلطی رایج شده چون این ما هستیم که انتخاب تماشاگر را تعیین می‌کنیم و سالهاست مسیر مخاطب را به سمتی برده‌ایم که دلمان خواسته، در حالی که مردم صاحب سلیقه‌های متفاوت هستند و مطمئن هستم اگر حال امروز تئاتر خوب بود اصلا چنین مواردی مطرح نمی‌شد، مانند همان سال پر از اختلافات که من اصلا اسم آن را اغتشاشات نمی‌گذارم؛ وقتی تماشاگران زیادی به دیدن این نمایش آمدند که از سلیقه‌های مختلفی برخوردار بودند، به همین دلیل معتقدم رسالت تئاتر هرگز کاتارسیس و پالایش نیست و این وظیفه مرکز بهداشت هر کشور است. وظیفه تئاتر پر کردن و بار گذاشتن روی دوش مخاطب است تا وقتی از سالن نمایش بیرون می‌آید با خود بگوید انگار وظیفه‌ای دارد و کاری باید انجام دهد.

آذرنگ همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود درباره‌ی اجرای نمایش «خنکای ختم خاطره» با انتقاد از این که در بخش‌هایی از کشور این نمایش بدون مجوز (از نویسنده) اجرا شده است، گفت: من آدمی هستم که نوجوانی و جوانی‌ام در جنگ گذشت و نگاهم به جنگ انسانی است. من معتقدم پس از جنگ، درمان و روان‌کاوی صورت نگرفت و این اتفاق باید می‌افتاد به همین دلیل است که هنوز در چنین وضعی قرار داریم. اگر پس از جنگ به مردم بیشتر فکر می‌کردیم حالشان به شدت بهتر بود، اما زخم‌های جنگ امروز عفونی شده و برخی از آدمهای آن زمان امروز کاسبی می‌کنند.

او در بخش دیگر هم درباره‌ی حضور جوانان در عرصه هنر و به ویژه تئاتر بیان کرد: یکی از معضلات هنر ما آرزوکُشی در جوانان است. من به یاد می‌آورم سالها به خاطر این غول بتُنی ( تئاتر شهر ) ریاضت کشیدیم و وقتی به آن وارد شدیم حس غرور داشتیم اما نسل تازه این را درک نمی‌کند.

در این نشست برخی دیگر از عوامل و بازیگران هم حضور داشتند که به سارا شاهرودیان، پریا وزیری، ماهرخ لک، امین میری، مجید رحمتی و هیراد آذرنگ می‌توان اشاره کرد.