«بار ماسه را کامیون‌ها روی بار گندم می‌ریزند و با هم مخلوط می‌کنند. گندم و خاک به سیلوها ارسال می‌شود و مقصد نهایی آن کارخانه‌های آرد و نانوایی‌ها هستند.» این ویدیوی تکان‌دهنده بارها و بارها در تلگرام به اشتراک گذاشته شده است. ویديویی که گویا بخشی از گزارش تلویزیونی یکی از شبکه‌های استانی بوده است و حالا در تلگرام سروصدا به پا کرده است.
گزارشگر این ویدیو توضیح می‌دهد که تعدادی از رانندگان تریلر حامل گندم روبه‌روی سیلوی شهرستان سروستان تجمع کرده‌اند. رانندگان می‌گویند ١٢ساعت است که بارهایشان تخلیه نشده و سرگردان پشت در سیلو ایستاده‌اند اما مدیر سیلویی که رانندگان پشت آن تجمع کرده بودند، علت تحویل‌نگرفتن گندم‌ها را معیوب‌بودن آنها عنوان کرد و گفت: از آن‌جا که گندم‌ها دارای خاک است، نمی‌توانیم آنها را تحویل بگیریم.
درنهایت قرار می‌شود که رئیس شرکت غله فارس سه کارشناس از این شرکت و تعاون روستایی فارس به سیلویی که گندم‌ها را تحویل نمی‌گرفت، بفرستد تا مقدار خاک گندم‌ها را تعیین کنند و البته زمانی که این کارشناسان به سیلو آمدند، حاضر نشدند درصد خاک آن را اعلام کنند. با وجود این پشت در بسته گندم‌ها آزمایش و وجود خاک به میزان غیرمعمول در آنها ثابت شد و هشت تریلر هر کدام با ٣٠ تن گندم حاوی خاک برگشت داده شدند.
پس از تمام این ماجراها انگشت اتهام کارشناسان شرکت غله به سوی کشاورزان دراز شد و آنها مدعی شدند که کشاورزان هنگام دروی گندم از رانندگان کمباین‌ها می‌خواهند تیغه کمباین را برای استفاده بیشتر از ساقه گندم و کاه و کلش بیشتر پایین‌تر بگیرند و از این طریق خاک وارد گندم می‌شود اما یکی از رانندگان کمباین در پاسخ به این ادعا گفت که اگر تیغه را هنگام درو کمتر از بیست سانتیمتر پایین بیاوریم چنانچه سنگ یا کلوخی وارد دستگاه شود، بیش از هفت‌میلیون تومان ضرر و هزینه تعمیر روی دستمان می‌گذارد و به همین دلیل هیچ کمباین‌داری حاضر نیست زیر بیست سانتیمتر از سطح زمین ساقه گندم را درو کند. کشاورزان هم تأکید کردند که گندم پاک و بدون خاک را به مراکز خرید تحویل می‌دهند و اگر چیزی به گندم‌ها اضافه می‌شود از مراکز خرید است.
بعد از پخش این گزارش مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی عنوان کرد که تصاویر پخش‌شده در این گزارش مربوط به یک مورد تخلف در یکی از شهرستان‌های استان فارس بوده که پس از ورود دو محموله گندم غیراستاندارد مخلوط با خاک به یکی از مراکز خرید گندم کشف شده است و پس از پیگیری موضوع با همکاری شورای تأمین شهرستان مشخص می‌شود فرد یاد‌شده در محلی، ضمن انباشت گندم و اختلاط آنها با خاک قصد تحویل این گندم‌ها را به مراکز خرید تضمینی گندم داشته که با ورود مرجع قضائی به موضوع و احضار فرد مورد نظر، در صورتجلسه‌ای مقرر می‌شود این فرد خاطی نسبت بوجاری گندم و جداسازی خاک‌های مخلوط‌شده اقدام کرده و گندم استاندارد تحویل مراکز خرید بدهد.
ردپای دلال‌ها در این تخلف پیداست
با وجود این به نظر می‌رسد در این تخلف عجیب و غریب هم باید رد پای دلال‌ها را جست‌وجو کرد. علی خان‌محمدی، مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: هیچ‌گاه کشاورزان اصیلی که دغدغه بردن نان حلال را بر سر سفره خانه‌هایشان دارند، چنین کارها و تخلفاتی را انجام نمی‌دهند و این قضیه دلال‌ها و دلال بازی‌ها است که حالا ردپای آن در مخلوط‌کردن ماسه بادی با گندم دیده می‌شود.
به گفته خان‌محمدی هر سال درصد قابل توجهی از محصول گندم کشاورزان توسط جانوران موجود در مزارع خورده می‌شود و کشاورزان اصلا چنین دیدگاهی ندارند که بخواهند به نوعی فریبکاری کنند یا جبران مافات کنند.
مدیرعامل مجمع خبرگان کشاورزی با تأکید بر این‌که در تخلفات این‌چنینی دلال‌ها دست دارند، می‌گوید: همان افرادی که واسطه بین کشاورزان و شرکت غله هستند، کارهایی می‌کنند که حتی شاید بعضا به پای کشاورزان نوشته شود و مسأله ناراحت‌کننده این است که دلال‌ها حتی افرادی را در شرکت بازرگانی دولتی دارند که برای چنین تخلفاتی کمک‌حالشان هستند.
به گفته خان‌محمدی، درحالی دولت هر کیلو گندم را به قیمت یکهزار و ٣٠٠ تومان از کشاورزان می‌خرد و ٩٠٠ تومان به کارخانه‌های آرد می‌فروشد که تعدادی از کارخانه‌ها، آرد گندم خریداری شده را تبدیل به آرد نمی‌کنند و به قیمت یکهزار تا یکهزار و ٥٠ تومان به دلال‌ها می‌فروشند و این دلال‌ها دوباره این گندم را به قیمت یکهزار و ٣٠٠ تومان به دولت می‌فروشند.
نظارت‌ها بر گندم سختگیرانه است
اما آنهایی که چه حالا و چه قبل از این دستی در کار دارند و داشتند، تأکید می‌کنند که نظارت‌ها و کنترل‌های متولیان امر بر گندم‌هایی که تحویل سیلوها می‌شود، به اندازه‌ای دقیق و سختگیرانه است که ماسه بادی یا خاکی که مخلوط گندم شده، نمی‌تواند راهی به سفره مردم پیدا کند. در همین رابطه عباس قبادی، مدیرعامل سابق شرکت بازرگانی دولتی به «شهروند» می‌گوید که در گستره کاری چنین وسیعی مانند خرید گندم امکان تخلف وجود دارد اما قبلا نمونه‌ای از این شکل تخلف دیده نشده است.
به گفته قبادی، در سیلوهای دولتی چنین تخلفاتی دیده نمی‌شود و هر محموله گندمی که قرار باشد تحویل سیلوهای دولتی بشود، حتما آزمایش‌های لازم در آزمایشگاه‌های مجهزی که در استان‌ها وجود دارد، روی آن انجام می‌شود. او درعین‌حال تأکید می‌کند که قطعا سیلوهای بخش خصوصی هم نمی‌خواهند با تخلفات این‌چنینی خود را بدنام کنند زیرا اصلا چنین کاری به ریسک آن نمی‌ارزد.
هرچند که مخلوط کردن خاک و ماسه در خوراک دامی و در سال‌های گذشته، مسبوق به سابقه است اما کارشناسان معتقدند که نظارت‌ها در مورد خوراک دامی به اندازه گندم به‌عنوان یک خوراک انسانی نیست و به همین دلیل ممکن است در خوراک دامی تخلفاتی صورت بگیرد اما در مورد گندم حساسیت‌ها و نظارت‌ها بسیار ریز و دقیق است.
آن‌طور که مدیرعامل سابق شرکت بازرگانی دولتی عنوان می‌کند؛ شرکت بازرگانی دولتی، وزارت بهداشت و سازمان استاندارد کنترل‌ها و نظارت دقیقی بر محصول گندم دارند و از زمان خرید گندم تا تبدیل آن به آرد و نان، چند مرحله بررسی و نظارت بر آن انجام و به‌طور دقیق آنالیز و بوجاری می‌شود.
به گفته قبادی، ممکن است در زمان برداشت گندم، مقداری خاک یا کلش با آن مخلوط شود اما در زمان تحویل گندم این مقدار خاک یا کلش از آن کم می‌شود.
مابه‌التفاوت قیمت؛ انگیزه‌ای برای تخلف
در این میان برخی کارشناسان هم مابه‌التفاوت قیمت خرید گندم از کشاورزان و فروش آن به کارخانه‌های آرد را انگیزه‌ای برای تخلف می‌دانند. در همین رابطه یکی از مسئولان اتحادیه آرد و نان استان تهران که نخواست نامش ذکر شود، به «شهروند» توضیح می‌دهد تا زمانی که دولت برای گندم و آرد سوبسید پرداخت می‌کند، شاید تخلفاتی از این دست هم بروز کند.
به گفته او، مابه‌التفاوتی که بین قیمت خرید گندم از کشاورزان و قیمت فروش به کارخانه‌های آرد وجود دارد، انگیزه‌ای برای بروز تخلفاتی از این دست است. این درحالی است که قیمت هر کیلو گندم ١٣٠٠ تومان است و اگر ١٠ کیلو ماسه بادی یا خاک هم با یکهزار کیلو گندم مخلوط شود، سودی را عاید فرد یا افراد متخلف می‌کند و درواقع این افراد هر عنوانی که دارند، می‌خواهند به نوعی کلاه سر دولت بگذارند.
تأکید این کارشناس هم این است که به دلیل بوجاری و چندین مرحله شن‌گیری و خاک‌گیری و شست‌وشویی که روی محصول گندم پیش از تبدیل آن به آرد انجام می‌شود، اگر احیانا ماسه و خاکی هم وجود داشته باشد به هیچ عنوان وارد آرد و درنهایت نانی که مردم مصرف می‌کنند، نمی‌شود و بنابراین مردم نباید از بابت این موضوع نگرانی داشته باشند.
- 15
- 4
