در آشفته‌بازار گوشت چه می‌گذرد؟

به گزارش مردم سالاری آنلاین، قیمت هرکیلوگرم شقه گوسفندی در قصابی‌های شهر تهران به ۱۰۴ هزار تومان رسیده است. در حالی که التهابات بازار مرغ مهار شده و قیمت مرغ کشتار روز به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده است، در بازار گوشت قرمز هیچ خبری از ثبات قیمت‌ها و شکل‌گیری قیمت‌های منصفانه‌ای که با جیبِ مردم همخوانی داشته باشد، نیست.

علی‌اصغر ملکی، رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی، امروز (شنبه ۴ خرداد) گفته است قیمت هر کیلو گوسفند زنده ۴۵ هزار تومان شده و قیمت کنونی دام نسبت به هفته اخیر تا حدودی در بازار افزایش یافته که این امر بر قیمت گوشت در بازار تأثیر گذاشته است. وی قاچاق دام زنده را علت اصلی افزایش قیمت گوشت در بازار عنوان کرده و گفته است با توجه به خروج غیرقانونی دام از مرزهای کشور، قیمت گوشت به سبب کاهش عرضه با نوساناتی در بازار روبرو شده است.

در کنار افزایش قیمت گوشت تولید داخل، قیمت گوشت وارداتی که با ارز نیمایی وارد می‌شود نیز آن‌چنان بالاست که بسیاری از خانوارهای ایرانی توان خرید آن را ندارند. هر کیوگرم گوشت ران گوسفندی وارداتی در فروشگاه‌های اینترنتی با قیمت ۱۰۹ هزار و ۹۰۰ تومان و هرکیلو کف دست گوسفندی با قیمت ۱۰۸ هزار و ۹۰۰ تومان به فروش می‌رسد. این قیمت‌ها حدوداً بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان پایین‌تر از گوشت تولید داخل است و به دلیل نظر مردم نسبت به کیفیت آن‌ها و ذائقه مردم، به نظر نمی‌رسد که خرید گوشت گوسفندی وارداتی در شرایط موجود توجیه چندانی داشته باشد.

از زمانی که اعلام شده دیگر به گوشت دلار ۴۲۰۰ تومانی تعلق نمی‌گیرد، صف‌های طویلِ گوشت برچیده شده‌اند و مصرف گوشت توسط بسیاری از خانوارها کاهش یافته است، اما این امر به کاهش قیمت‌ها در بازار منجر نشده است. رئیس اتحادیه گوشت گوسفندی به صراحت گفته است که تقاضای چندانی برای خرید گوشت در بازار وجود ندارد و رکود بر بازار گوشت حکم‌فرما است.

در واقع، کاهش تقاضا برای خرید گوشت و ایجاد رکود در این بازار، باعث کاهش قیمت‌ها نشده است و حتی «نخریدن نیز دوای گرانی نبوده است»! یکی از دلایل افزایش قیمت گوشت در شرایط فعلی این است که واردات گوشت با ارز نیمایی افزایش قیمت گوشت وارداتی را در پی داشته و این امر انگیزه‌ای برای تولیدکنندگان داخلی ایجاد کرده است تا با خیال راحت‌تری قیمت گوشت را افزایش دهند.

معمای افزایش قیمت گوشت

در سال آبی جاری، بارندگی‌ها در کشور بسیار خوب بوده و طبیعتاً دسترسی دامداران و پرورش‌دهندگان دام به علوفه نیز بسیار بهتر از سال‌های پیش بوده است. با این حال، به نحو تناقض‌آمیزی قیمت گوشت در کشور در حال افزایش است.

از طرف دیگر آخرین گزارش مرکز آمار که امروز منتشر شد نشان می‌دهد که در اردیبهشت ماه سال ١٣٩٨ تعداد گوسفند و بره موجود در دامداری‌های کشــور ۴۷.۹ میلیون رأس و تعداد بز و بزغاله ۱۷.۷ میلیون رأس بوده که نسبت به مهر ماه ١٣٩٧ به‌ترتیب ٢٧ و ٢٢ درصد افزایش یافته است. در واقع افزایش تعداد دام‌های سبک کشور نه تنها کاهش قیمت گوشت را درپی نداشته بلکه نسبت به مهرماه سال گذشته، قیمت گوشت افزایش قابل توجهی یافته است.

ماه‌ها است که قاچاق دام زنده علت افزایش قیمت گوشت در داخل کشور عنوان شده است. با این حال، در مورد این عامل نیز شبهاتی وجود دارد. اولاً مشخص نیست اگر قاچاق دام زنده آن‌چنان ابعادی به خود گرفته که به یک عامل تأثیرگذار در قیمت‌گذاری گوشت تبدیل شده است، چرا پس از ماه‌ها این پدیده مهار نشده و جلوی قاچاق دام به نحو موثری گرفته نمی‌شود.

ثانیاً در اصل موضوع تأثیرگذاریِ قاچاق دام ابهاماتی وجود دارد. سال گذشته، وزیر جهاد کشاورزی میزان قاچاق دام را حدود دو میلیون رأس عنوان کرد. با این حال، رئیس کل گمرک ایران با رد این تعداد قاچاق دام، اظهار داشت: «من حاضرم به صورت حضوری به وزارت جهاد رفته و ثابت کنم که این ارقام اصلا وجود ندارد و باید توجه داشت که اصلا کشورهای هدف قاچاق گوشت، بازاری به این اندازه ندارند؛ بنابراین نباید با دامن زدن به اینگونه شائبه‌ها در میدان دشمن بازی کنیم». در سال گذشته، فرمانده نیروی انتظامی نیز گفته بود که قاچاق دام به آن حدی نیست که تأثیری در افزایش قیمت گوشت داشته باشد.

در واقع، به نظر می‌رسد مراجع ذی‌ربط نظر واحدی در مورد علل التهابات بازار گوشت ندارند و در چنین شرایط نمی‌توانند برنامه منسجمی برای ساماندهی به این بازار داشته باشند. در حالی که نهادهای مسئول، حتی برآورد واحدی از میزان قاچاق دام ندارند، چگونه انتظار می‌رود که برای مهار قیمت گوشت برنامه‌ کارآمدی داشته باشند؟ یکی از دلایل اصلی نوسانات بازار گوشت در حال حاضر این است که نهادهایی همچون وزارت جهاد کشاورزی هیچ استراتژی مشخصی برای کنترل بازار گوشت ندارند و صرفاً هرچند ماه یکبار پس از افزایش جدی قیمت‌ها، به سراغ واردات گوشت از خارج می‌روند تا شاید این واردات در حکم یک مُسّکنِ موقتی ایفای نقش کند؛ چیزی که تاکنون حاصل نشده و بازار گوشت حتی به‌صورت موقتی نیز روی آرامش ندیده است.