او در ادامه با اشاره به اینکه عمده‌ترین تأمین‌کننده میعانات گازی و فلزات کره‌جنوبی تا پیش از تحریم دوم ایران بود، می‌گوید: در زمینه محصولات کشاورزی چندان تنوع صادراتی وجود نداشت و عمدتا انار و خشکبار بود که برنامه‌ریزی برای صادرات اقلام دیگری نظیر کیوی، گیلاس، لیموترش و... با هدف مخاطبان لاکچری کره‌جنوبی نیز در دستور کار قرار داشت و این اواخر درصدد این بودیم که محصولات شیلاتی ایران را نیز به این کشور صادر کنیم، زیرا کیفیت شیلات و آبزیان ایران بسیار بالاست؛ تمامی مجوزها اخذ شد، اما روند این اقدام به تحریم‌های دوم برخورد و این کار متوقف شد.
دبیرکل اتاق مشترک ایران و کره‌جنوبی با بیان اینکه بازرگانان ایرانی برای معرفی محصولات خود در بازار کره‌جنوبی تلاش بسیاری کردند، اما تحریم‌ها سبب شد تمامی فعالیت‌ها متوقف شود، ادامه می‌دهد: پیش از تحریم‌ها هدف‌گذاری کرده بودیم تا بتوانیم تبادل دانش، تکنولوژی و سرمایه بین دو طرف داشته باشیم تا بتوانیم محصولات مشترک تولید کنیم و قدم‌های بزرگی هم در این زمینه به‌ویژه در زمان نخست‌وزیری خانم پارک برداشته شد، اما با ایجاد تحریم‌ها، تمامی برنامه‌ها و دستاوردها کنار گذاشته شد. فیروزی با اشاره به اینکه با گذر زمان، تراز تجاری ایران مثبت شد، می‌گوید: در سال ۹۶، ۹۷ و اوایل ۹۸ که آمارها به‌صورت رسمی اعلام میشد، صادرات میعانات گازی به کره‌جنوبی افزایش یافته بود و تراز تجاری فیمابین این دو کشور، به نفع ایران چرخیده بود.
کره‌جنوبی نخواست مشکل را حل کند
دبیرکل اتاق مشترک ایران و کره‌جنوبی با بیان اینکه مهمترین مشکلی که تحریم‌ها ایجاد کرد، در روابط بانکی دو کشور بود، ادامه می‌دهد: کره‌جنوبی روی این موضوع مانور می‌داد که امکان تبادل مالی با ایران را به‌علت تحریم‌های آمریکایی ندارند. بعد از مدتی این روابط به حالت تعلیق درآمد، اما انتظار داشتیم کره‌جنوبی در رایزنی با آمریکا این مشکل را برطرف کند، اما نتوانستند و در برخی موارد هم گویا نخواستند اقدامی در این زمینه انجام دهند.
او با اشاره به اینکه روابط اقتصادی ایران و کره‌جنوبی در تجارت نفتی و غیرنفتی تقریبا ۱۷ میلیارد دلار بود، در ادامه می‌گوید: براساس آمار رسمی که تا سال ۹۷ در دست داریم، با وجود آنکه اوایل دوران تحریم‌های دوم آمریکا بود، بالغ بر ۲.۵ میلیارد دلار صادرات و حدود دو میلیارد دلار واردات داشتیم. در واقع حدود ۵۵۰ میلیون دلار تراز تجاری ایران مثبت بود. در سال ۹۶ که حجم صادرات ایران بالاتر بود، این رقم به حدود ۴.۵ میلیارد دلار می‌رسید و واردات نیز در حدود ۳.۵ میلیارد دلار و حدود ۷۰۰ میلیون دلار تراز تجاری ایران مثبت بود.
او با اشاره به ازدست‌رفتن ظرفیت پالایشگاه‌های کره‌جنوبی پس از اعمال تحریم‌ها، تصریح می‌کند: کره‌جنوبی پس از تحریم، برای تأمین میعانات گازی خود، کشورهای دیگری نظیر استرالیا را جایگزین ایران کرد که البته به لحاظ کیفی و کمی، کره‌جنوبی دیگر نخواهد توانست زیان قطع رابطه با ایران را جبران کند، زیرا کیفیت میعانات گازی ایران در کنار حجم صادراتی آن، قابل قیاس با کشور جایگزین نیست.
کره‌جنوبی بازار ایران را جدی نگرفته بود
دبیرکل اتاق مشترک ایران و کره‌جنوبی با بیان اینکه بازار ایران برای کره‌جنوبی پرمنفعت بود، می‌گوید: توجه داشته باشید، با وجود آنکه کشورهای حوزه خلیج‌فارس کشورهای توانمندی در حوزه اقتصادی هستند، اما بیشترین بازار مصرف لوازم خانگی کره‌جنوبی چه به لحاظ طبع بازار و چه در تعداد مصرف‌کننده، ایران بود. در داخل نیز سهم قابل توجهی در حوزه‌هایی نظیر خودرو و لوازم خانگی داشتند، بنابراین منطقی بود که شرکت‌های کره‌ای نیز به همکاری با ایران متمایل باشند، اما اینکه این تمایل در حدی باشد که بخواهند به‌خاطر منافعش بجنگند، موضوع دیگری است که از این منظر به نظر می‌رسد آنها بازار ایران را چندان جدی نگرفته بودند.
روابط ایران و کره‌جنوبی در ۳ اپیزود
عرفان رامین، فعال اقتصادی نیز در گفت‌وگو با «شرق» با بیان اینکه روابط ایران و کره‌جنوبی را می‌توان در سه اپیزود بازتعریف کرد، می‌گوید: روابط این دو کشور را می‌توان در سه بخش قبل از برجام، حین اجرای توافق برجام، بعد از برجام و آغاز اعمال تحریم‌های آمریکایی تقسیم کرد. قبل از برجام، روابط ایران و کره‌جنوبی هرچند نمی‌توان گفت عادی بود (به‌سبب تحریم‌های دوره‌های قبل) اما غیرطبیعی هم نبود و حتی در سال ۲۰۱۴ میلادی، تجارت بین دو کشور به ۱۷ میلیارد دلار نیز رسیده بود. به این ترتیب کره‌جنوبی بین ۱۰ کشور اول تجاری ایران قرار می‌گرفت و در مقابل نیز، ایران برای کره‌جنوبی اهمیتی استراتژیک داشت.
رامین در ادامه می‌افزاید: با وقوع برجام هیجان بسیاری بین تجار و مقامات اقتصادی دو کشور ایجاد شد، به‌حدی که سفر خانم پارک، نخست‌وزیر وقت این کشور به همراه یک هیئت بزرگ اقتصادی بعد از مدت‌های طولانی به ایران رخ داد.
این فعال اقتصادی در ادامه تصریح کرد: پیرو این دیدارها بین تجار ایران و کره‌ای، قراردادهای بزرگی منعقد شد. به‌عنوان نمونه شرکت دالیم به‌عنوان چهارمین شرکت بزرگ پیمانکار جهان توانست یکی از بزرگ‌ترین پروژه‌های پالایشگاهی ایران را به ارزش ۲.۷ میلیارد دلار در دست بگیرد.
رامین در ادامه با اشاره به قراردادهای بزرگ کشتی‌سازی با کره‌جنوبی، می‌افزاید: ایران قراردادهای بزرگی با شرکت دوو و هیوندایی منعقد کرد که حجم زیادی از سرمایه‌گذاری را وارد ایران می‌کرد. همین‌طور ال‌جی و سامسونگ هم در ایران اقدام به سرمایه‌گذاری کردند. کار تا جایی پیش رفت که مقرر شد خط هوایی تهران- سئول بین شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران (هما) و شرکت هواپیمایی کره‌جنوبی نیز به سبب مراودات بالای تجاری دو کشور ایجاد شود که البته نتیجه‌ای نداشت.
او در ادامه با بیان اینکه اگر نگاهی به دوران تحریم بعد از برجام داشته باشیم که شوک بزرگی به تجار دو کشور وارد کرد، ادامه می‌دهد: تصور می‌کردیم وقتی شرکتی قراردادهای میلیارددلاری با ایران منعقد می‌کند و میلیون‌ها دلار در کشور هزینه کرده و تجهیز کارگاه می‌کند، قاعدتا یکباره و در یک روز نباید به راحتی دفاتر خود در ایران را تعطیل کند. در این دوره شرکت‌هایی ایران را ترک کردند که حتی در جنگ ایران و عراق، شریک تجاری روزهای سخت ایران بودند. شرکت دالیم جزء معدود شرکت‌های خارجی بود که در زمان جنگ هم در ایران مانده بود و انتظار نمی‌رفت که اکنون ایران را ترک کند، اما گویا تحریم این دوره از شرایط جنگ ایران و عراق نیز برای آنها سنگین‌تر بود. او البته به نکته جالبی اشاره می‌کند: پس از خروج شرکت‌های کره‌جنوبی از ایران، بلافاصله شرکت‌های چینی ابراز تمایل برای جایگزینی این شرکت‌ها کردند. هرچند سرانجام آنها نیز روشن نشد. به گفته او، اکنون اگر فعالیت تجاری بین ایران و كشورهاي ديگر باشد، در حد تجارت استراتژیک نیست و عمده آنچه به ایران وارد می‌شود، قاچاق است.
پول‌های فعالان اقتصادی ایرانی در کره‌جنوبی بلوکه شده
از او درباره پول‌هایی که در کره‌جنوبی بلوکه شده است، می‌پرسم. فارغ از آنکه بیشترین سهم این پول متعلق به دولت برای فروش میعانات گازی و سهم صندوق توسعه کشور است، اما بخشی از سرمایه‌های فعالان بخش خصوصی نیز به گفته این فعال اقتصادی در کره‌جنوبی بلوکه شده است و کره‌جنوبی با وجود اینکه این حجم از پول‌های بلوکه‌شده را تکذیب نمی‌کند، به بهانه‌های مختلف از بازپس‌دادن آن، سر باز می‌زند.
رامین در ادامه با اشاره به اینکه اکنون مراودات دو کشور چه در سطح تجار و چه مقامات دولتی به‌صورت محسوسی کاهش یافته است، ادامه می‌دهد: اکنون کره‌جنوبی در شرایط سخت ایران را ترک کرده و دیگر شریک تجاری ایران محسوب نمی‌شود.
او با اشاره به کاهش تردد تجار کره‌ای به ایران ادامه می‌دهد: پیش از تحریم‌های کنونی تردد کره‌ای‌ها به ایران بسیار بالا بود و تعداد زیادی کره‌ای در ایران زندگی می‌کردند، اما پس از تحریم گویی یکباره کشور از کره‌ای‌ها خالی شد. اکنون به نظر می‌رسد تعداد کره‌ای‌های در ایران به زیر ۵۰ نفر رسیده باشد که عمدتا مقامات دیپلماتیک محسوب می‌شوند.
اعتبار کره‌جنوبی نزد تجار ایرانی از بین رفته است
ارسلان قاسمی، فعال اقتصادی نیز در گفت‌وگو با «شرق» درباره علل فاصله‌‌گرفتن کره‌جنوبی از ایران، می‌گوید: کره‌جنوبی عملا به دلیل آنکه اقتصادش تنیده در اقتصاد آمریکاست، جرئت نمی‌کند خلاف سیاست‌های آمریکا عمل کند.
قاسمی در ادامه می‌افزاید: از سوی دیگر کره‌جنوبی از جمله کشورهایی بود که پالایشگاه‌های خود را با نفت ایران، تجهیز کرده بود، در این چند سال، متأسفانه این کشور به این سمت رفته که سیستم پالایشگاهی خود را با حمایت آمریکایی‌ها، تغییر داده و کشور دیگری را جایگزین ایران کرده است. او درباره اهمیت همکاری اقتصادی دو کشور می‌گوید: اقتصاد کره‌جنوبی با اقتصاد ایران تا حدودی هماهنگ بود و به همین دلیل هم تمایل همکاری بین دو کشور وجود داشت. همچنین ایران به‌عنوان یک بازار بزرگ برای کره‌جنوبی مطرح بود. به همین سبب بیش از آنکه ایران ضرر کرده باشد، این کره‌جنوبی است که ضرر کرده و بازار ایران را از دست داده است، وگرنه ایران جایگزین‌های دیگری برای محصولات وارداتی کره‌جنوبی به ایران دارد.
این فعال اقتصادی با بیان اینکه در فعالیت اقتصادی بیشتر از سرمایه، اعتبار است که دارای اهمیت است، تأکید می‌کند: نکته مهم آن است که این سربالایی به سرازیری می‌رسد. در این سرازیری مطمئنا از دید منِ تاجر، کره‌جنوبی دیگر جایی نخواهد داشت و ارزش همکاری ندارد، زیرا اعتبار کره‌جنوبی نزد تجار ایراني تقریبا از بین رفته است.
- 17
- 2
