عبور تورم از مرز پیش‌بینی‌ها | سفره‌ها خالی‌تر از دیروز

 افزایش قیمت کالاهای اساسی دیگر فاجعه شده است. اگر سری به آجیل‌فروشی‌های شهر زده باشید، قیمت هر کیلو آجیل مخلوط از ۳۵۰هزار تومان فراتر رفته است. قیمت انواع شکلات، مغزها و میوه‌های خشک هم دست کمی از این فاجعه ندارد؛ به عبارتی، اقشار ضعیف دیگر حتی جرات رفتن به این فروشگاه‌های لاکچری را ندارند. این افزایش قیمت در روزهایی که نه مردم برای بلندترین شب سال جشن می‌گیرند و نه تدارک شروع سال را می‌چینند، عجیب است. با چنین دور تندی که در فروشگاه‌ها در جریان است، بی‌‌شک یلدای سختی را می‌توان متصور بود. شاید با حذف آجیل قشر ضعیف بتواند روزگارش را سر کند، اما با بالا رفتن قیمت کالاهایی که هر روز با آن‌ها سروکار دارد چه؟

با افزایش قیمت برنج و گوشت چه بر سر سفره‌ها و سلامتی دهک‌های درآمدی پایین، می‌آید؟ همان دهک‌هایی که دریافتی کمتر از سه میلیون تومان در ماه دارند. گزارش‌های رسیده از بازار خبر از افزایش بیش از ۴۰درصدی قیمت برنج داخلی دارد. تلخ‌تر این‌که این آمار از سوی وزارت‌خانه‌ای به بیرون درز کرده که به گفته رئیس کل دیوان محاسبات کشور: «کار سخت این وزارتخانه در نظارت جدی‌تر در بازار و کنترل قیمت‌ها، از اهم کارهای این وزارتخانه است». هر چه که هست، جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت) نشان می‌دهد که قیمت انواع برنج داخلی در مردادماه بیش از ۴۳درصد افزایش یافته است.

بر اساس گزارش‌های میدانی در حالی قیمت هر کیلو برنج ایرانی در ۱۵شهریور امسال ۴۸ هزار تومان بود که فقط با گذشت دو هفته، قیمت هر کیلو از این کالای اساسی به ۵۴هزار تومان رسیده. البته گویا فعالان بازار نیز از این افزایش قیمت‌ها باخبر بودند و طبق شنیده‌ها به مشتری‌های خود پیشنهاد خرید این کالا را قبل از بالا رفتن قیمت را می‌دادند. نگاهی به گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد که افزایش قیمت هر کیلو برنج طارم اعلا و‌هاشمی درجه یک به ترتیب از حدود ۲۶هزارتومان در مرداد ماه سال قبل به حدود ۳۸ هزار تومان در ماه مشابه سال جاری رسیده.

این در حالی است که در ماه‌های اخیر جدال بر سر کاهش دوره ممنوعیت فصلی واردات برنج بین دستگاه‌های مختلف و واردکنندگان در جریان بود. اخیرا مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی با اشاره به خشکسالی ۵۰سال گذشته و آسیب جدی آن به کشت‌های مختلف کشاورزی از جمله برنج، از کاهش حدود ۱۸ تا ۱۹درصدی تولید برنج داخلی خبر داده و همین موضوع را عامل افزایش قیمت برنج داخلی عنوان کرده بود. پیش از این هم اواخر خرداد دبیر انجمن واردکنندگان برنج از ذخیره کم برنج خارجی خبر داده بود و چند بار خواستار کاهش زمان دوره ممنوعیت فصلی واردات برنج شد.

اکنون دوره ممنوعیت فصلی است که از ابتدای مردادماه آغاز شده و تا آبان‌ماه ادامه دارد؛  با این حال در این مدت با توجه به کاهش ذخایر برنج و افت ۶۹درصدی واردات در سال جاری  و اهمیت تنظیم بازار مقرر شد که ممنوعیت فصلی اجرا شود ولی برای برنج‌هایی که تا قبل از ۳۱ مردادماه قبض انبار یا تاریخ ورود آنها به گمرک و بنادر ثبت شده در صورت داشتن ثبت سفارش ترخیص شود. اما قبل از ممنوعیت، حدود ۱۰کشتی حاوی برنج از کشورهای مبدأ به سمت بنادر ایران حرکت کرده بودند و با این‌که بخشی از آنها تا ۳۱تیرماه به ایران رسیدند، اما قبض انبار و تاریخ ورود بعد از این تاریخ صادر شد، بنابراین هنوز توافقی در مورد تعیین تکلیف این برنج‌های وارداتی در بنادر صورت نگرفته است. در نهایت برای تنظیم بازار برنج، ۱۰۰هزار تن برنج تایلندی، هندی و پاکستانی از ذخایر استراتژیک در سطح فروشگاه‌های زنجیره‌ای، تعاونی‌های مصرف و اتحادیه‌ها توزیع شد که مورد انتقاد انجمن واردکنندگان برنج قرار گرفت.

گفتنی است که در مردادماه امسال قیمت برنج تایلندی و پاکستانی نیز ۵۰.۱ و ۱۸درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل افزایش یافته و ۱۰ و ۲۱هزار تومان به حدود ۱۵هزار و ۵۰۰ و ۲۴هزار و ۵۰۰تومان در مرداد امسال رسیده است.

 عبور تورم از مرز پیش‌بینی‌ها | بالاترین رشد قیمت را کدام گروه های غذایی داشتند؟

در شرایطی که پیش‌تر تخمین‌های مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه از کند شدن‌ روند رشد نرخ تورم از شهریور به بعد حکایت داشت، در آخر تابستان نرخ تورم به ۴۵/۸ درصد رسید؛ یعنی ۱/۱ درصد بالاتر از برآورد اولیه. در یک بازه زمانی ۱۲‌ ماهه، نرخ تورم سالانه بالاترین رشد قیمت را در گروه روغن و چربی‌ها با ۹۲.۵ درصد، شیر، پنیر و تخم‌مرغ با ۶۹.۱ به ثبت رسید

لبنيات

به گزارش روزنامه همشهری، مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت رفاه می‌گوید: در شهریور امسال نسبت به شهریور پارسال بالاترین رشد قیمت را گروه کالایی روغن و چربی‌ها با ۸/۹۷ درصد، سبزیجات و حبوبات با ۸/۹۳ درصد و شیر، پنیر و تخم‌مرغ با ۵/۷۲ درصد تجربه کرده‌اند

مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از سبقت نرخ تورم فراتر از پیش‌بینی‌ها حکایت می‌کند. پیش‌تر این نهاد دولتی پیش‌بینی کرده بود نرخ تورم خانوارهای ایرانی از مرداد ماه امسال به بعد روند نزولی را تجربه کند و نرخ تورم تا پایان شهریور به ۴۴.۷ درصد برسد اما برخلاف پیش‌بینی‌ها در آخر تابستان نرخ تورم به ۴۵.۸ درصد رسید که ۱.۱ درصد از برآورد اولیه بالاتر بود.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی قبلا پیش‌بینی کرده بود با نزولی‌شدن روند نرخ تورم از مردادماه امسال در پایان سال نرخ تورم به سطح ۲۹.۸ درصد کاهش خواهد یافت. شاخص سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای ایرانی موسوم به نرخ تورم، از ۳۸.۹ درصد در فروردین امسال، به نزدیک ۴۶ درصد در پایان تابستان رسیده، حالا این احتمال وجود دارد که نرخ تورم سالانه، با ادامه روند کسری بودجه دولت و ناترازی شدید بانک‌ها و درصورت تعلل در اجرای سیاست‌های ضدتورمی، در پایان امسال به ۵۰ درصد برسد؛ رقمی که بسیار بالاتر از برآورد اولیه مراکز دولتی است.

این گزارش می‌افزاید: منفی‌شدن نرخ تورم ماهانه در اردیبهشت، خرداد و شهریور ۹۶ در مناطق روستایی و اردیبهشت همان سال در مناطق شهری حکایت از آن داشت که ایران به شرایط مطلوبی از نظر تورم نزدیک شده اما از اردیبهشت سال ۹۷ تورم ماهانه با جهش فزاینده‌ای مواجه شد که به‌گفته مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، دلیل اصلی این جهش تورمی اثرات روانی تحریم‌ها بوده است. در سال گذشته اما اوضاع تغییر کرد، یعنی علاوه بر ادامه تحریم‌ها و بروز نوسانات نرخ ارز، شیوع کرونا هم بر معادله عرضه و تقاضای برخی کالاها و شوینده‌ها اثر گذاشت و مسدودشدن مرزها و تغییر در سازوکار صادرات و واردات کالاها و اقلام باعث شد تا جهش تورم از سال گذشته بیشتر شود.

راز بالا رفتن تورم در شهریور

تازه‌ترین بررسی‌های وزارت کار نشان می‌دهد که از بین ۱۲ گروه اصلی در سبد هزینه خانوارهای ایرانی، ۴ گروه مسکن، آب و برق و دیگر حامل‌های انرژی، خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، بهداشت و درمان و حمل‌ونقل به‌ترتیب بیشترین وزن را در سبد خانوارها داشته؛ به‌گونه‌ای که ۷۶ درصد از ضریب اهمیت سبد هزینه خانوارها در مناطق شهری و روستایی را این ۴ گروه کالاها و خدمات تشکیل می‌دهد. از سوی دیگر، سهم ۲ گروه مسکن و حامل‌های انرژی به همراه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها ۶۰ درصد سبد هزینه خانوار ایرانی را شامل می‌شود.

در شهریور ماه امسال اما هر ۳ شاخص تورم ماهانه، نقطه به نقطه و سالانه روند متفاوتی را تجربه کرد، به‌گونه‌ای که نرخ تورم ماهانه به ۳.۹ درصد، نقطه به نقطه به ۴۳.۷ درصد و سالانه به ۴۵.۸ درصد رسید، این در حالی بود که گروه کالاهای خوراکی‌ها و آشامیدنی و دخانیات با ضریب اهمیت ۲۷ درصد در سبد مصرفی درماه گذشته با رشد ۵ درصدی تورم ماهانه، ۶۱.۶ درصدی نقطه به نقطه و ۵۹.۵ درصدی سالانه مواجه شده است.

گروه حامل‌های انرژی و اجاره‌بها با ۱۱ درصد افزایش، گروه شیر، پنیر و تخم‌مرغ شامل ماست، پنیر و شیر پاستوریزه با ۱۰ درصد و  گروه سبزیجات شامل کاهو، هویج و کدو سبز با ۹.۹ درصد بالاترین رشد قیمت را در ماه شهریور نسبت به مرداد امسال به‌خود اختصاص داده‌اند. به‌گفته وزارت کار، افزایش هزینه تولید و قیمت نهاده‌های دامی، کم‌آبی و رشد تقاضا برای برخی صیفی‌جات نظیر هویج، دلیل رشد قیمت این کالاها در آخرین‌ماه تابستان امسال بوده است.

در شهریور امسال نسبت به شهریور پارسال بالاترین رشد قیمت را گروه کالایی روغن و چربی‌ها با ۹۷.۸ درصد، سبزیجات و حبوبات با ۹۳.۸ درصد و شیر، پنیر و تخم‌مرغ با ۷۲.۵ درصد تجربه کرده‌اند. از سوی دیگر قیمت خدمات ارتباطی با ۵.۵ درصد، آموزش با ۱۸.۸ درصد و اجاره بها با ۲۵.۵ درصد کمترین رشد قیمت را در فاصله شهریور پارسال تا شهریور امسال ثبت کرده‌اند.  

در یک بازه زمانی ۱۲‌ ماهه، نرخ تورم سالانه بالاترین رشد قیمت را در گروه روغن و چربی‌ها با ۹۲.۵ درصد، شیر، پنیر و تخم‌مرغ با ۶۹.۱ درصد و نوشابه‌های غیرالکلی با ۶۶.۶ درصد به ثبت رسیده است.