سیاست‌های اقتصادی دولت به چه میزان کارآمد بوده و توانسته مشکلات معیشتی مردم را کاهش بدهد؟ در این زمینه چه موانعی وجود داشته است؟ آرمان ملی برای بررسی این موضوع با علیرضا محجوب، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و دبیرکل خانه کارگر گفت‌وگو کرده است.
محجوب در این زمینه معتقد است: «برخی که از راه ثروت‌های بادآورده به پول‌های هنگفتی رسیده‌اند از تورم سود زیادی برده و تورم برای آنها جشن بوده درحالی‌که برای فقرا عزا بوده است. هنگامی‌که عنوان می‌کنیم پول ملی باید تقویت شود نباید عکس آن عمل کنیم و اقداماتی انجام بدهیم که ارزش پول ملی روزبه‌روز کاهش پیدا کند. من تردیدی ندارم همه‌کسانی که عنوان می‌کنند فقر باید کاهش پیدا کند دلسوز هستند، اما این دلسوزی باید در عمل مشاهده شود.»
در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
سیاست‌های اقتصادی دولت به چه میزان کارآمد بوده و توانسته مشکلات معیشتی مردم را کاهش بدهد؟
بدنه اجرایی کشور به همراه مدیرانی که در دولت روی کار آمده‌اند با توجه به شرایط کشور برنامه اقتصادی را تنظیم کرده‌اند. دولت باید این نکته را در نظر داشته باشد که در شرایط کنونی اقشار مختلف مردم در شرایط نامناسب اقتصادی هستند و به همین دلیل باید سیاست‌های در پیش گرفت که فشار اقتصادی از روی زندگی مردم برداشته شود. امروز برخی در بانک‌ها در حال پولشویی هستند که دولت می‌توانست با برخورد با این پول‌شویی‌ها منابع خود را تأمین کند. برخی گروه‌های اجتماعی به دلیل اینکه از ثروت‌های بادآورده استفاده می‌کنند فشار تورم را احساس نمی‌کنند و در مقابل فشار اقتصادی روی زندگی اغلب مردم قرار دارد. در چنین شرایطی باید در درآمد کسانی بازنگری صورت بگیرد که در این زمینه با مشکل مواجه هستند و در مقابل درآمد کسانی کاهش پیدا کند که از درآمد ناعادلانه‌ای برخوردار هستند.
موضوع مهمی که در این زمینه مطرح است و مقام معظم رهبری نیز در سال‌های اخیر همواره روی آن تأکید داشته‌اند و تنها راه نجات اقتصاد کشور از وضعیت کنونی است تقویت تولید فناورانه است. همه کشورهایی که از این مسیر عبور کرده‌اند، چالش‌ها را پشت‌سر گذاشته و تهدیدها را به فرصت تبدیل کرده‌اند از راه تولید فناورانه به توسعه و پیشرفت دست پیدا کرده‌اند. متأسفانه تولید فناورانه در کشور نسبت به تولید ناخالص داخلی کوچک است و قابل‌توجه نیست. به همین دلیل است که ما نسبت به کشورهایی که مسیر را با ما آغاز کرده‌اند فاصله گرفته‌ایم و آنها به دستاوردهای مهمی دست پیدا کرده‌اند.
برخی که از راه ثروت‌های بادآورده به پول‌های هنگفتی رسیده‌اند از تورم سود زیادی برده و تورم برای آنها جشن بوده درحالی‌که برای فقرا عزا بوده است. هنگامی‌که عنوان می‌کنیم پول ملی باید تقویت شود نباید عکس آن عمل کنیم و اقداماتی انجام بدهیم که ارزش پول ملی روزبه‌روز کاهش پیدا کند. من تردیدی ندارم همه‌کسانی که عنوان می‌کنند فقر باید کاهش پیدا کند دلسوز هستند، اما این دلسوزی باید در عمل مشاهده شود.
چرا به‌رغم مشخص بودن نیاز کشور به تقویت تولید این رویکرد در دستور کار قرار نگرفته که چنین فاصله‌ای ایجاد شود؟
روابط خارجی در این زمینه نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. برخی از این کشورها در شرایط تنگنا و فشار قرار داشته‌اند. با این‌وجود در همین شرایط نیز موفق شده‌اند گام‌های مؤثر و بزرگی برای توسعه و پیشرفت بردارند. ما این گام‌های مؤثر و بزرگ را به مردم و کشور بدهکار هستیم. یکی از این گام‌های مؤثر حمایت و تقویت از تولید فناورانه است. مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس نیز در این زمینه صحبت کرده‌اند و ممکن است چشم‌اندازی روشنی نیز برای تولیدکنندگان ترسیم کرده باشند. با این‌وجود هنوز نتایج عملی آن مشخص نشده است. آنچه حائز اهمیت است اجرایی شدن این وعده‌هاست و نه اظهارنظر و وعده. عملیاتی شدن این وعده‌ها نیازمند یک بسته جامع و کاربردی است. نکته دیگر اینکه دربسته‌ای که دولت در نظر گرفته آنچه مشهود است این است که مسائلی که مطرح شده بیشتر جنبه شعاری دارد تا عملیاتی.
دولت چگونه می‌تواند در مسیری حرکت کند که فشار اقتصادی روی زندگی مردم کاهش پیدا کند؟
دولت اگر قرار است اقدامی برای زندگی مردم انجام بدهد و فشار را کاهش بدهد باید مشخص و قابل ارزیابی باشد و به‌صورت ملموس در زندگی مردم احساس شود. به‌عنوان مثال اگر دولت بودجه خود را تقدیم مجلس کرده آثار و نتایج آن باید در سال آینده روی زندگی مردم مشخص باشد. در چنین شرایطی می‌توانیم عملکرد دولت را مورد ارزیابی دقیق قرار بدهیم که آیا در مسیری حرکت کرده که فشار اقتصادی روی زندگی مردم کاهش پیدا کند یا خیر. آنچه برای مردم حائز اهمیت و از بودجه اهمیت زیادتری دارد تورم است. امروز آنچه فشار زندگی بر مردم راافزایش داده پرش روزبه‌روز قیمت کالاهای مورد نیاز مردم است.
برخی به دلیل اینکه قیمت ارز افزایش پیدا می‌کند قیمت کالاهای خود را افزایش می‌دهند. نکته جالب این است که در روزهایی که قیمت ارز روند کاهشی نیز دارد این افراد قیمت کالاهای خود را افزایش می‌دهند. این نوعی ناهنجاری اقتصادی است که بیشتر به‌واسطه‌ها، دلال‌ها و گروه‌های غیرمولد بازمی‌گردد. این وضعیت در بخش توزیع و تولید مواد اولیه نیز وجود دارد. چنین شرایطی نشان‌دهنده این است که تفاوتی در رویکرد مدیریت کشور صورت نگرفته و همچنان مشکلات به‌صورت جدی وجود دارد. بخش مهمی از بودجه مربوط به سیستم عرضه ارز در بانک‌هاست. مهمترین عرضه‌کننده ارز در طول این سال‌ها دولت بوده است. دولت باید این نکته را در نظر داشته باشد که نباید به جیب مردم دست‌اندازی کند. پرش قیمت‌ها در اقتصاد کشور به شکلی شده که حتی نمی‌توان نام آن را تورم گذاشت. به هرحال تورم دارای تعریف‌های مشخصی است.
افزایش لجام‌گسیخته قیمت‌ها تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
ابتدا باید عنوان کنم که این وضعیت مختص به این دولت نیست و در دولت‌های گذشته نیز وجود داشته است. بخشی از وضعیت کنونی نیز به دلیل سیاست‌هایی است که در دولت گذشته دنبال شده است. با این‌وجود این وضعیت هنوز ادامه دارد و بلکه سخت‌تر نیز شده است. اگر بهتر شده بود بنده به آن اذعان می‌کردم و از دولت تشکر می‌کردم. جهت‌گیری دولت به سمت کمک به اقشار ضعیف جامعه و فقرا بوده است. این جهت‌گیری خوب است. همین‌که دولت متوجه شده در زندگی اقشار ضعیف جامعه چه اتفاقاتی رخ می‌دهد و مردم در چه شرایطی زندگی می‌کنند حائز اهمیت است.
نکته مهم این است که دلسوزی برای مردم نان نمی‌شود و با اظهارنظر و حرف زدن درباره لزوم توجه به وضعیت زندگی فقرا مشکلات آنها حل نخواهد شد. امروز اغلب اقشار ضعیف جامعه برای خرید خودرو با مشکل مواجه هستند. از سوی دیگر میزان مسافرت‌ها بین مردم کاهش داشته است و فشار اقتصادی به‌اندازه‌ای روی مردم زیاد است که امکان سفر برای آنها فراهم نیست. در چنین شرایطی برخی از خانواده‌ها که درگذشته با مشکلاتی مواجه بودند با افزایش قیمت کالاهای مورد نیاز با چالش‌های اساسی مواجه شده و از خرید برخی ملزومات زندگی خود نیز ناتوان هستند. ما از هر شخص ونهادی که درباره زندگی فقرا دغدغه داشته باشد و در این زمینه تلاش می‌کند تشکر می‌کنیم. بااین‌وجود باید بین حرف و عمل فاصله ایجاد نشود و در زمینه اجرایی به زندگی فقرا رسیدگی شود.
برخی از کشورهایی که در شرایط تنگنا و فشار قرار داشته‌اند. با این‌وجود در همین شرایط نیز موفق شده‌اند گام‌های مؤثر و بزرگی برای توسعه و پیشرفت بردارند. ما این گام‌های مؤثر و بزرگ را به مردم و کشور بدهکار هستیم. یکی از این گام‌های مؤثر حمایت و تقویت از تولید فناورانه است. مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس نیز در این زمینه صحبت کرده‌اند و ممکن است چشم‌اندازی روشنی نیز برای تولیدکنندگان ترسیم کرده باشند. با این وجود هنوز نتایج عملی آن مشخص نشده است. آنچه حائز اهمیت است.
حرف و عمل دولت در این زمینه به چه میزان همخوانی داشته است؟
به هرحال دولت شعارهای خود را در این زمینه قرار داده است. با این‌وجود اگر قرار است تغییرات مثبتی در زندگی مردم رخ بدهد باید در عمل این تغییرات صورت بگیرد. این تغییرات باید در تورم، وضعیت قیمت‌ها و کیفیت زندگی مردم رخ بدهد. دولت باید در زمینه سیاست‌های ارزی به‌صورت معکوس عمل کند. به‌صورت طبیعی نیز فشار زیادی به دولت وارد می‌شود. امروز به دلیل اینکه رشد اقتصادی ما متوقف‌شده در شرایط جهش اقتصادی قرار نداریم. تنها در صورت تقویت تولید فناورانه می‌توانیم در مسیر جهش اقتصادی قرار بگیریم. نقشه راه نیز وجود دارد اما هنوز اقدام جدی و کاربردی در این زمینه مشاهده نمی‌کنیم.
برخی که از راه ثروت‌های بادآورده به پول‌های هنگفتی رسیده‌اند از تورم سود زیادی برده و تورم برای آنها جشن بوده درحالی که برای فقرا عزا بوده است. هنگامی‌که عنوان می‌کنیم پول ملی باید تقویت شود نباید عکس آن عمل کنیم و اقداماتی انجام بدهیم که ارزش پول ملی روزبه‌روز کاهش پیدا کند. من تردیدی ندارم همه‌کسانی که عنوان می‌کنند فقر باید کاهش پیدا کند دلسوز هستند، اما این دلسوزی باید در عمل مشاهده شود. به همین دلیل نیز اعتماد عمومی مردم کاهش پیدا کرده است. هر تکان تورمی شرایط زندگی را برای مردم سخت‌تر می‌کند. ما امیدواریم همه کسانی که دوستدار فقرا هستند از این دوستداری حفاظت کنند و تلاش کنند مشکلات مردم کاهش پیدا کند.
- 15
- 3
