آیا سازمان تامین اجتماعی به ورشکستی نزدیک شده است؟

سازمان تامین اجتماعی که در راستای حفظ ارزش پول بیمه‌شدگان تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی اقدام به سرمایه گذاری و خرید دارایی می‌کند، سالیان سال است که از طریق شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) به فعالیت‌های اقتصادی مشغول است و مجموعه‌های بسیاری را در زیرمجموعه خود دارد؛ هرچند که بخش عمده‌ای از این شرکت‌ها و سازمان‌های زیرمجموعه شستا در شرایط کنونی اقتصادی و با وجود رکود گسترده حاکم بر فضای اقتصادی کشور، با مشکلات مالی و زیاندهی بسیاری مواجه‌اند و این سازمان برنامه خود را بر محور کوچک‌سازی دولت و در نتیجه واگذاری این بنگاه‌ها به بخش خصوصی تنظیم کرده است، اما این پرسش مطرح می‌شود که چه کسی حاضر به خرید بنگاه‌های زیانده است؟ و سازمان تامین اجتماعی چه تمهیداتی برای واگذاری این بنگاه‌ها اندیشیده است؟

این در حالی است که در حال حاضر شستا ۹ هلدینگ شامل هلدینگ نفت، گاز و پتروشیمی، هلدینگ دارویی، هلدینگ سیمان و‌... است که در زیرمجموعه این هلدینگ‌ها ۱۴۰ شرکت مدیریتی متعلق به شستا وجود دارد و در بیش از ۴۰۰ شرکت نیز شستا سهامدار است‌ اما یکی از چالش‌های اصلی پیش‌روی شرکت شستا مطابق گفته مسوولان این سازمان واگذاری‌های غیراصولی در ادوار گذشته تحت عنوان رد دین دولت بوده است و در واقع بسیاری از شرکت‌های زیانده بدون اینکه نظری روی آنها وجود داشته باشد با هدف رد دین دولت و تسویه بدهی‌های دولت به سازمان تامین اجتماعی، به شستا منتقل شده و در حال حاضر شرکت شستا تبدیل به یک مجموعه ناهمگون و نامتجانس شده است.

لذا به نظر می‌رسد مسوولان کنونی این سازمان باید چاره‌ای جدی برای اصلاح ساختار و حرکت به سمت از میان بردن زیاندهی سازمان‌های تابعه خود در نظر گیرند تا پس از آن توانایی واگذاری آنها را به بخش خصوصی داشته باشند و از این طریق شرکت‌های بزرگ با تکمیل زنجیره تولید به سوددهی برسند؛ در این بین تخصصی کردن فعالیت‌های شستا و از بین بردن ناهمگنی در دارایی‌های این شرکت و پس از آن تلاش برای سودآور کردن فعالیت‌های این شرکت‌ها، از اصلی‌ترین اقداماتی است که باید در دستور کار دولت و مدیریت سازمان تامین اجتماعی قرار گیرد و با مشارکت همگانی نسبت به آن تصمیم‌گیری و اقدامات اجرایی جدی صورت گیرد.

خروج از بنگاه‌داری به چه قیمتی‌

در همین رابطه مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی درباره واگذاری بنگاه‌های زیانده می‌گوید: باید بنگاه‌های زیانده را مدیریت کنیم و الزامی که برای خود تعیین کرده‌ایم این است که این بنگاه‌ها را تا قبل از سودده‌ شدن در بورس واگذار نکنیم چراکه سرنوشت کارگران شاغل در این واحدها‌ نیز مهم است.

سید‌تقی نوربخش در حاشیه نشست سیاست‌های خروج از بنگاه‌داری که روز گذشته در محل شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) برگزار شده بود، گفت: سیاست‌های سازمان تامین اجتماعی برای خروج از بنگاه‌داری به معنای آن نیست که از کارگران این بنگاه‌ها حمایت نکنیم. وی با بیان اینکه سازمان تامین اجتماعی پیش از واگذاری بنگاه‌های زیانده تعهد دارد که آنها را به سوددهی برساند، گفت: به همین منظور کارگران آنها را حفظ می‌کنیم و به کارگرانی هم که در آستانه بازنشستگی هستند کمک می‌کنیم تا آسیبی نبینند.

نوربخش افزود: این‌گونه در آینده می‌توانیم از عرضه این بنگاه‌ها در بورس دفاع کنیم. همچنین هلدینگ‌های نفت، گاز و دارویی تحت تصدی سازمان تامین اجتماعی را وارد بازار بورس می‌کنیم از جمله هلدینگ‌های سیمان، صدرا تامین و شمس تامین. این سرمایه‌گذاری‌ها البته ریسک پایین و سود بالایی دارند.

وی با تاکید بر اینکه استفاده از واژه ورشسکستگی برای توصیف سازمان تامین اجتماعی درست نیست، گفت: سازمان تامین اجتماعی هنوز به بحران سر به سری در خروجی‌ها و ورودی‌های خود نرسیده است که بگوییم ورشکسته است، حتی صندوق بازنشستگی کشوری نیز که نقطه سر به سری را رد کرده حقوق بازنشستگان خود را از محل بودجه عمومی تامین می‌کند. با این حال نمی‌گوییم که ورشکست است.

تاثیر منفی دارایی‌های زیانده 

مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی همچنین در این نشست با بیان اینکه بنگاه‌های دولتی واگذار شده زیانده هستند و در توضیح سیاست اقتصادی سازمان متبوعش برای خروج از بنگاهداری گفت: تامین اجتماعی سازمانی است با کارکردهای اقتصادی که تاثیرات کلیدی بر زندگی شمار قابل توجهی از شهروندان دارد.

وی با یادآوری اینکه تقریبا بیش از نیمی از جمعیت کشور به صورت‌های مختلف تحت پوشش حمایت‌های بیمه‌ای سازمان تامین اجتماعی قرار دارند گفت: با توجه به نقش موثری که این سازمان بر تامین امنیت‌ اجتماعی جامعه بیمه‌شدگان خود دارد، سیاست‌های اقتصادی خروج از بنگاهداری را قویا دنبال می‌کنیم و معتقدیم که اهمیت فعالیت‌های اجتماعی این سازمان مهم‌تر است.

نوربخش با بیان اینکه این سازمان ماهیت درآمد- هزینه‌ای دارد، گفت: از همین رو ۹۵ درصد از درآمدهای سازمان از محل پرداخت حق بیمه‌ها تامین می‌شود و باید برای صیانت از اموال آنان اقدام به سرمایه‌گذاری‌هایی با ریسک پایین و سود بالا کرد. وی افزود: هدف دیگر ما حفظ ارزش پول بیمه‌شدگان است که از سال‌ها قبل در این صندوق بین‌النسلی برای تامین آتیه خود به امانت گذاشتند.

مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی با بیان اینکه بنگاه‌هایی که در قالب رد دیون توسط دولت به سازمان تامین اجتماعی واگذار شده‌اند، زیانده هستند گفت: باید بنگاه‌های زیانده را مدیریت کنیم و الزامی که برای خود تعیین کرده‌ایم این است که این بنگاه‌ها را تا قبل از سودده‌ شدن در بورس واگذار نکنیم چراکه سرنوشت کارگران شاغل در این واحدها ‌نیز مهم است.

وی در ادامه با بیان اینکه این سازمان هر ماه ۱۲ هزار میلیارد تومان گردش مالی دارد‌ گفت: از همین رو تاکید داریم که باید در کنار ایفای تعهدات جاری، سیاست‌های مناسبی را برای اداره صندوق‌های تحت کنترل سازمان تدوین کنیم و این یعنی آینده‌نگری.

نوربخش با بیان اینکه بنگاه داری به معنای حیاط خلوت شدن است، گفت: به این منظور باید کاهش هزینه‌های مالی و هماهنگی بین سیاست‌های سرمایه‌گذاری را دنبال کنیم. ضمن اینکه پیگیر هستیم تا بدهی دولت به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود چراکه در ماده ۱۴ قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه برای دولت پرداخت تعهدات تکلیف شده است با این حال در بودجه ۹۷، پنج هزار میلیارد تومانی که پیشتر برای پرداخت سازمان تعیین شده بود، پیش‌بینی نشده است.مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی در ادامه با بیان اینکه صندوق تامین اجتماعی یک صندوق بین‌النسلی سه‌جانبه‌گراست‌ گفت: سازمان تامین اجتماعی به نقطه سر‌به‌سری نرسیده است و البته این را هم بگویم که ورشکستگی برای هیچ صندوق بیمه‌ای معنی ندارد.

نوربخش افزود: صندوق بازنشستگان کشوری هم‌اکنون از نقطه سر‌به‌سری گذشته است اما تعهدات خود را از محل منابع عمومی پرداخت می‌کند و تلاش سازمان تامین اجتماعی این است که بودجه‌بگیر دولت برای پرداخت تعهداتش نشود. وی در ادامه تصریح کرد: سیاست سازمان تامین اجتماعی در قبال شستا این نیست که اموال آن را بفروشیم تا نقدینگی آن را فراهم بکنیم.

تغییر و اخراج مدیران غیرمتخصص

همچنین در این نشست خبری، مرتضی لطفی، مدیر‌عامل شستا با بیان اینکه در دولت گذشته این هلدینگ اقتصادی تبدیل به حیاط خلوت سیاسیون شده بود، از تغییر و اخراج برخی از این افراد غیر‌متخصص خبر داد.

لطفی اظهار داشت: در دولت گذشته برخی افراد که هیچ گونه تخصص مدیریتی یا تعلق خاطری به حقوق کارگران نداشتند به این مجموعه تحمیل شدند. در مدت ۴۰ روزی که بنده مدیریت این مجموعه اقتصادی را به عهده گرفتم با بررسی سوابق و توانایی مدیران، شروع به پایش این افراد کردم و تاکنون ۲۰ نفر شناسایی شدند که به زودی عذر آنها خواسته خواهد شد.

وی تصریح کرد: بخش عمده بنگاه‌های شستا واحدهایی هستند که دولت به عنوان رد دیون به ما واگذار شده، که بیشتر آنها ضرر‌ده هستند و با توجه به قدیمی بودن ماشین‌آلات، با تراکم انسانی زیادی مواجه هستیم.

مدیرعامل شستا در پاسخ به پرسشی در مورد اینکه با توجه به خروج شستا از بنگاه‌داری و ضررده بودن برخی از شرکت‌های این مجموعه، بخش خصوصی تمایلی برای ورود به این حوزه‌ها نخواهد داشت. تکلیف صنایعی مانند چوکا که ضررده هستند و تعداد زیادی کارگر دارند چه می‌شود، گفت: در حال حاضر شرکت چوکا یک خریدار از کشور روسیه دارد که برای مشارکت یا خرید کامل در حال مذاکره با آنها هستیم.

وی ادامه داد: این شرکت هزار نفر نیروی انسانی دارد‌ در حالی که واحدهای مشابه با ۲۰۰ نفر اداره می‌شوند. از طرف دیگر مصرف کاغذ در داخل نیز به حداقل رسیده است. ضمن آنکه هنگام خصوصی‌سازی و واگذاری آنها زنجیره تامین رعایت نشد. به طور مثال در واگذاری ذوب‌آهن به شستا فقط کارخانه تحویل داده شد ولی معدن را به صورت جداگانه واگذار کردند. در واگذاری چوکا نیز جنگل را که به عنوان مواد اولیه این کارخانه است به وزارت دفاع داده‌اند و الان باید با قیمت گزاف به دنبال تامین این زنجیره باشیم. ضمن آنکه تا امروز تمام تلاش خود را کرده‌ایم که حقوق کارگران را تامین کنیم.

لطفی تصریح کرد: بیشتر کارگران چوکا در آینده نزدیک بازنشسته خواهند شد و مجموعه اسالم نیز به ۳۰ نفر رسیده است. هفته گذشته صحبتی با آقای نوبخت داشتم و توانستیم دو مصوبه ۵۰ میلیارد تومانی برای این مجموعه دریافت کنیم. ضمن آنکه برای واگذاری چنین مجموعه‌هایی که زیانده هستند طرح‌های اصلاحی در نظر گرفته‌ایم که آن را اجرا خواهیم کرد.

وی ادامه داد: در حال حاضر سیاست راهبردی ما این است که بنگاه‌هایی که در برنامه‌های آینده این مجموعه نیستند ‌یا بخش خصوصی توانایی اداره آنها را دارد، واگذار کنیم که تا‌کنون ۱۴۰ شرکت شناسایی شدند و برنامه داریم تا سال ۹۸ آنها را واگذار کنیم. ضمن آ‌نکه دستگاه‌های نظارتی نیز بر این واگذاری‌ها نظارت دارند تا هیچ‌گونه شبهه‌ای به وجود نیاید.

مدیرعامل شستا تصریح کرد: شستا از ۹ هلدینگی که دارد به پنج هلدینگ که شامل نفت و گاز، دارو، بانک و بیمه و فناوری نوین خواهد بود فعالیت‌ خود را محدود خواهد کرد و بقیه را واگذار می‌کند.

لطفی گفت: در حال حاضر سرمایه این هلدینگ ۲/۱ میلیارد دلار است که مصوبه افزایش آن را از مجمع گرفته‌ایم. ضمن اینکه دارایی‌های ما نیز به ۳ هزار میلیارد دلار رسیده است.