بیشتر بخوانید:
در شرايط فعلي بازگرداندن ثبات به بازار ارز، كاري بسيار سخت به نظر مي‌رسد. حدود ۶ ماه از ايجاد بحران در اين بازار مي‌گذرد ولي هر تدبيري كه از سوي دولت و ارگان‌هاي مربوطه براي ايجاد آرامش در بازار ارز انديشيده شده، بي‌نتيجه بوده است.
تك نرخي‌شدن ارز و ايجاد بازار ثانويه ارزي ازجمله راه‌هايي بود كه دولت در چند وقت اخير امتحان كرده اما نه‌تنها تاثيري بر قيمت ارز نداشته بلكه نرخ دلار تا ۱۸ هزار تومان نيز در روزهاي گذشته پيشروي كرده است. درست است كه مسائل خارجي در به‌هم‌ريختگي بازارهاي كشورمان تاثير عمده‌اي دارد اما بخش اعظمي از اين آشفتگي‌ها به مسائل داخلي بر مي‌گردد و به نظر مي‌رسد كه ديگر وقت اين رسيده باشد كه دولت با ارائه راهكارهاي درست، قدمي در جهت ثبات بازارها بردارد.
لزوم دخالت بانك مركزي
در اين خصوص محمدرضا پورابراهیمی، رييس كميسون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي گفته است: شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا مصوبه‌ای در راستای افزایش اختیارات بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز داشت که مصوبه مذکور در مدیریت بازار ارز بسیار مهم و تاثیرگذار است. براساس مصوبه جلسه شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا، بانک مرکزی می تواند با مدیریت بازار ارز، بخشی از التهابات ارزی ناشی از فضای روانی موجود در بازار را کاهش دهد.
شرایط فعلی بازار ارز با مولفه‌های اقتصادی انطباق ندارد و براساس رویکرد فضای هیجانی شکل گرفته، بنابراین براساس مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی قوا، بانک مرکزی می تواند به عنوان بازیگر اصلی در مدیریت بازار ارز از محل منابع ارزی و منابع حاصل از صادرات غیرنفتی، نقش ایفا کند.
به نظر می‌رسد با توجه به عمق ناچیز بازار غیررسمی ارز، امکان مدیریت بازار توسط بانک مرکزی وجود دارد و عدم مداخله بانک مرکزی در مدت اخیر قابل قبول نیست. پورابراهیمی در ادامه درباره استمرار آرامش در بازار ارز گفت: با توجه به جایگاهی که بانک مرکزی دارد باید بتواند با توجه به مسئولیت و اختیارات در حوزه بازار ارز تصمیم‌گیری لازم را انجام دهد. مجلس نیز با این پیشنهادات موافقت کرد و اختیاراتی به بانک مرکزی داده شد تا بتواند در خصوص مطلوب‌سازی بازار ارز عمل کند؛ تعهدات لازم برای صادرکنندگان کالا برای بازگرداندن ارز به سامانه نیما بر اساس مشوق‌های بانک مرکزی انجام خواهد شد.
این مجموعه کارها به کاهش التهاب بازار ارز کمک خواهد کرد که مجلس شورای اسلامی نیز از این روند استقبال کرده است. مصوبات شنبه، هفتم مهر مجلس در خصوص ارز این بود که کمیته ارزی با مسئولیت بانک مرکزی تشکیل شود و با هماهنگی وزارت صنعت، سازمان برنامه و بودجه، وزارت نفت و جهاد کشاورزی با اشراف تصمیم‌گیری کند؛ این تصمیمات به بانک مرکزی برای اینکه بتواند با آرامش خیال در این حوزه با شرایط تعریف‌شده‌ای با اختیارات خود تصمیم‌گیری کند، کمک می‌کند. این بخش از اختیارات که به بانک مرکزی داده شد حتما در کاهش التهابات بازار ارز کمک خواهد کرد و قطعا بانک مرکزی با این ظرفیت‌ها باید به‌طور کامل پاسخگو باشد و هیجانات بازار را کاهش دهد، در این باره باید تا هفته‌های آینده صبر کرد تا نتایج را شاهد باشیم.
نرخ ارز به‌طورقطع پايين مي‌آيد
از سوي ديگر محمود واعظي، رییس دفتر رییس‌جمهور در اين خصوص معتقد است كه نرخ ارز به طور قطعي پايين خواهد آمد. وي در اين باره مي‌گويد: دولت به دنبال پایین آوردن قیمت ارز است و قیمت ارز قطعا پایین می‌آید. مردم هم به اندازه نیاز خود کالا بخرند زیرا اجناس مورد نیاز مردم به اندازه کافی تهیه شده است. دولت باید آمادگی کامل را به وجود آورد که به مقابله با جنگ اقتصادی برود. ما باید تلاش کنیم که نقاط ضعف را جبران کنیم. ما کاستی‌هایی داریم که باید آن‌ها را برطرف کنیم. ما باید بهتر عمل می‌کردیم. تولید کننده بخش خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی هم باید خود را با شرایط جنگ اقتصادی وفق دهند. تولید باید به‌موقع عرضه شود و به بهانه مصرف و ولع برای خرید، اجناس نباید گران شود. مردم هم باید رفتار معقولی از خود نشان دهند.
البته رفتار مردم معقول است ولی برخی رفتارهایی از خود نشان می‌دهند مثلا در شرایط گرانی ارز، آوردن ارز به بازار بهتر است یا خرید آن؟ آمریکا، امارات و عربستان بازارهایی در سلیمانیه، هرات و دوبی درست کرده‌اند که ارز را در این بازارهای کوچک بالا برده و بازار ایران هم از آن‌ها تبعیت می‌کند. در حال حاضر ۱۴-۱۳ میلیارد دلار با قیمت ۴۲۰۰ تومان برای ۲۴ قلم از ارزاق عمومی مردم پرداخت می‌شود. ۲۵ میلیارد دلار هم ارزی است که نیازمندی‌های کشور از طریق سامانه نیما وارد می‌شود. یک درصد از ارز کشور هم در کوچه‌هاست که قیمت آن تعیین کننده اقتصاد کشور نیست. اگر سه مولفه دولت، تولید کننده و کسبه مردم با هم همراهی کنند مشکلات حل می‌شود. مردم مطمئن باشند ارزاق گران نمی‌شود و این ارزاق در حد نیاز در کشور وجود دارد و آنچه نیاز دارند بخرند. قیمت فعلی ارز به هیچ وجه برای ما قابل قبول نیست. با سازوکارهایی که دولت طراحی می‌کند، قیمت ارز قطعا پایین می‌آید.
كاهش غيرمنطقي!
افزايش نرخ ارز بسيار به سرعت اتفاق مي‌افتد اما زماني كه از كاهش آن سخن به ميان مي‌آيد، روندي بسيار كند و در بسياري موارد ساكن را طي مي‌كند. با اين حال اين روزها مسئولان مدام از باز گشت آرامش به اين بازار و كاهش نرخ ارز سخن مي‌گويند و حتي در اين خصوص زمزمه‌هايي شنيده مي‌شود كه هفته‌هاي آينده قرار است نرخ ارز پايين بيايد و بازار تا اندازه‌اي به سمت ثبات و آرامش پيش برود. اين در حالي است كه باور اين مساله سخت به نظر مي‌رسد و به نظر نمي رسد با شرايطي كه در حال حاضر بر اقتصاد كشور حاكم است، به راحتي بتوان فضاي بازار ارز را كنترل كرد. در اين خصوص احمد حاتمي‌يزد، كارشناس اقتصادي معتقد است اگر شرايط به صورت منطقي پيش برود امكان كاهش نرخ ارز در كشور وجود ندارد.
وي در اين خصوص به «قانون» مي‌گويد: در حال حاضر نقل و انتقال وجوه كار بسيار مشكلي است و به همين دليل نمي‌توان انتظار داشت كه به راحتي بتوان ثبات را به صورت دايمي به بازار ارز برگرداند. ايران منابع ارزي كافي دارد ولي به طور مثال منابع حاصل از فروش نفت به هند يا چين يا به ژاپن، در بانك‌هاي اين كشورهاست و در شرايط فعلي كه امكان انتقال وجوه وجود ندارد، ارز را نمي‌توانند از اين كشورها به جاهايي كه مي‌خواهند خريد كنند مثلا به آلمان يا فرانسه يا انگليس منتقل كنند زيرا بانك‌ها در حال حاضر از ترس تحريم آمريكا با كشور ما همكاري نمي‌كنند.
مسكن موقت
اين كارشناس اقتصادي درباره اينكه در حال حاضر ورود منابع ارزي داخلي به بازار ارز چه تاثيري در بازار خواهد گذاشت، بيان مي‌كند: در شرايط فعلي اگر منابع ارزي را كه در داخل وجود دارد، وارد بازار ارز كنند، موقتا ممكن است كمكي كند ولي تا وقتي كه موضوع تحريم بانكي برقرار است، انتظار جدي نمي‌توان داشت كه ثباتي در بازار ايجاد شود و ماندگار باشد. ممكن است يك روز بانك مركزي تصميم بگيرد يك ميليارد دلار وارد بازار ارز كند و نرخ پايين بيايد اما اين موقت است. هر روز كه نمي‌تواند چنين كاري را تكرار كند. يعني به زحمت مي‌توانند در شرايط تحريم فعلي ارز را به دست مصرف كننده و خريدار برسانند. اگر هم اين كار را بكنند ميزان نقدينگي كه در جامعه وجود دارد، فوق‌العاده زياد است و هر چه ارز بريزند با اين نقدينگي كه دست مردم هست جذب مي‌شود، بدون اينكه مشكلي را حل كند.
آسيب نقدينگي بالا
حاتمي يزد در پايان در خصوص اينكه چرا نرخ ارز با سرعت بالا مي‌رود ولي به كندي پايين مي‌آيد، مي‌گويد: به دليل وجود نقدينگي چنين اتفاقي مي‌افتد. اگر نقدينگي نبود امكان خريد براي مردم وجود نداشت. اين يعني پول در دست مردم وجود دارد كه ارز مي‌خرند. نه فقط ارز بلكه مسكن، سهام و هر چيزي كه به عنوان كالاي سرمايه‌اي قابل خريد باشد. از عيد تا به حال شاخص سهام دو برابر شده است؛ يعني تمام سهام موجود در بازار بورس ۱۰۰ درصد افزايش قيمت داشته، اين ناشي از چيست؟ ناشي از پولي است كه براي معامله كردن در دست مردم وجود دارد.
- 19
- 9
