سیگنال دوم افت شتاب تورم؛ تورم بیشتر خوراکی‌ها

جدیدترین گزارش مرکز آمار حکایت از کاهش قابل ملاحظه نرخ تورم ماهانه در آبان‌ماه سال جاری پس از یک دوره ۶ماهه افزایش مستمر دارد. این گزارش رسمی همچنین نشان می‌دهد که نرخ رشد تورم نقطه‌به‌نقطه در آبان‌ماه سال جاری به‌طور قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته‌ است. تغییراتی که می‌تواند به‌عنوان دومین سیگنال از کاهش شتاب تورم در اقتصاد ایران تفسیر شود. پیش از این نیز ارقام مندرج در گزارش شاخص قیمت بانک مرکزی حکایت از کاهش توامان تورم ماهانه و نرخ رشد تورم نقطه‌به‌نقطه در مهرماه سال جاری داشت.

مرکز آمارایران نرخ تورم آبان‌ماه سال‌جاری را ۶/ ۱۵ درصد گزارش کرده‌است. این رقم در مقایسه با ماه پیشین در حدود ۲/ ۲ درصد افزایش یافته است. با وجود افزایش تورم اعلام شده در مقایسه با ماه گذشته، گزارش منتشر شده حکایت از دو روند پادتورمی در آمارها دارد؛ نرخ تورم ماهانه پس از یک روند شش ماهه افزایشی در ماه میانی پاییز، تغییر جهت داده و نرخ تورم ماهانه با کاهش ۵/ ۴ واحد درصدی در مقایسه با ماه پیشین به ۶/ ۲ درصد رسیده است.

بررسی آمارهای منتشر شده همچنین نشان می‌دهد که به‌رغم افزایش تورم در آبان‌ماه سال‌جاری در مقایسه با ماه پیشین، نرخ رشد این شاخص تورم نقطه‌به‌نقطه که منعکس‌کننده شتابرشد قیمت‌ها است پس از یک دوره افزایش شش ماهه، تغییر مسیر داده است و روند حرکت این متغیر در ماه میانی پاییز با شکست مواجه شده است. تداوم این دو تغییر می‌تواند به منزله کاهش اینرسی ناشی از شوک سیاسی تحریم‌ها در اقتصاد ایران باشد. تغییری که سیگنالی از عبور قله موج اثرات کوتاه‌مدت تحریم از اقتصاد ایران تفسیر می‌شود.

دو سیگنال عبور از شوک

مرکز آمار، داده‌های مربوط به شاخص قیمت مصرف‌کننده را به‌روزرسانی کرد. مرکز آمار ایران هر ماه ٣٥٠ هزار مظنه قیمت را در سطح کشور بررسی می‌کند که این رقم شامل ٢٢٠ هزار داده در مناطق شهری و ١٣٠٠هزار داده از مناطق روستایی است. داده‌های حاصل از این قیمت‌ها برای محاسبه نرخ تورم در نقاط شهری و روستایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سبد کالای مصرفی خانوارهای شهری از ٤٥١ قلم کالا و روستایی از ٢٧٩ قلم کالا محاسبه می‌شود و شاخص قیمت بر مبنای میانگین وزنی قیمت این اقلام محاسبه می‌شود. پروزن‌ترین گروه‌ها در سبد آماری مرکز آمار گروه مسکن و مواد خوراکی است که در مجموع بیش از ۶۰ درصد از وزن سبد  کالا و خدمات تعیین شده از سوی مرکز آمار را به خود اختصاص می‌دهد. بر مبنای جدیدترین گزارش مرکز آمار که از تجزیه و تحلیل این داده‌های قیمتی حاصل شده است در ماه میانی پاییز، شاخص کل قیمت به حدود ۱۴۸ واحد رسیده‌است.

این بدین معناست که شاخص قیمت‌ها به عنوان آمار منعکس‌کننده میانگین قیمت کالا و خدمات در آبان‌ماه سال‌جاری حدود ۶/ ۲ درصد افزایش یافته است. اگرچه نرخ تورم ماهانه در آبان‌ماه سال‌جاری در مقایسه با بازه زمانی مشابه رقم بالایی را نشان می‌دهد، اما تغییر قابل‌ملاحظه در رابطه با این شاخص، کاهش سرعت افزایش ماهانه قیمت‌ها پس از یک بازه زمانی شش ماهه است.

این شاخص در یک روند کاملا صعودی طی شش ماه ابتدایی سال از ۳/ ۱ درصد در فروردین‌ماه به بیش از ۷ واحد رسیده بود. تغییری که به‌نوعی نمایانگر ورود اثر تورمی کوتاه‌مدت تحریم‌ها و افزایش نرخ ارز بر اقتصاد ایران بود. حالا به نظر می‌رسد که قله شوک وارد شده به اقتصاد ایران در حال سپری شدن باشد و در صورتی که روند افزایش تورم ماهانه در ماه‌های آتی کاهشی باشد می‌توان انتظار داشت که فضای پرالتهاب ماه‌های اخیر اقتصاد ایران در ماه‌های پیش‌رو تا حدی فروکش کند.

بر مبنای گزارش مرکز آمار هر خانوار ایرانی در آبان‌ماه سال‌جاری، در مقایسه با بازه زمانی مشابه در سال گذشته بابت خرید سبد یکسانی از کالا و خدمات در حدود ۳۵ درصد بیشتر هزینه می‌کند. بر مبنای آینه آماری به روزرسانی شده، نرخ تورم نقطه به نقطه در ایران پس از فروردین‌ماه سال‌جاری در یک روند افزایشی قرار گرفته است. ویژگی این روند افزایشی فاصله گرفتن نرخ نقطه به نقطه ماه‌های متوالی از یکدیگر بود. روندی که حمایت از افزایش متداوم شتاب قیمت‌ها در اقتصاد ایران داشت. اما آمارهای ماه  میانی پاییز نشان می‌دهد که این روند در آبان‌ماه سال‌جاری متوقف شده‌است. بر مبنای گزارش مرکز آمار نرخ تورم نقطه‌به نقطه در مقایسه با اعلان قبلی در حدود ۲ واحد درصد افزایش یافته‌است. این در حالی است که نرخ انبساط ماهانه این متغیر در مهرماه سال‌جاری بیش از ۷ واحد درصد افزایش یافته‌بود.

تورم بیشتر خوراکی‌ها

گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در آبان‌ماه نیز مانند ماه پیشین نرخ تورم در گروه «مواد خوراکی و آشامیدنی» بیشتر از سایر کالاها و خدمات بوده است. بر مبنای اعلان مرکز آمار نرخ تورم مواد خوراکی و آشامیدنی با حدود ۳ واحد درصد افزایش در مقایسه با ماه پیشین به حدود ۶/ ۲۰ درصد رسیده است. این در حالی است که نرخ تورم «کالاهای غیر‌خوراکی و آشامیدنی» در آبان‌ماه سال‌جاری ۶/ ۱۳ درصد گزارش شده است. مرکز آمار نرخ تورم ماهانه مواد خوراکی و آشامیدنی را نیز معادل ۱/ ۴ درصد گزارش کرده است. این در حالی است که میزان رشد ماهانه شاخص قیمت کالاهای غیرخوراکی و آشامیدنی معادل ۲۲درصد گزارش شده است. کالا و مواد خوراکی به واسطه وزن بالا در سبد مصرفی شهروندان کم‌درآمدتر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بررسیآمار و ارقام منتشر شده از سوی مرکز آمار نشان می‌دهد که هر شهروند ایرانی در آبان‌ماه سال‌جاری برای خرید یک سبد یکسان از موارد خوراکی و آشامیدنی ۵/ ۱ برابر بازه زمانی مشابه در سال گذشته هزینه می‌کند. این به معنای کوچکتر شدن سفره بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد در کشور است.  گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در بازه زمانی مورد بررسی دهک‌های میانی بیشتر از دهک‌های حدی افزایش قیمت‌ها را احساس کرده‌اند. بر مبنای داده‌های مرکز آمار، دهک‌های دهم با ۵/ ۲ درصد و دهک‌های اول و نهم با ۶/ ۲ درصد کمتر از سایر دهک‌ها افزایش ماهانه قیمت‌ها را تجربه کرده‌اند. مرکز آمار نرخ تورم ماهانه برای سایر گروه‌ها را ۷/ ۲ واحد درصد گزارش کرده است. گزارش مرکز آمار همچنین نشان می‌دهد شیب صعود قیمت‌ها طی ماه میانی پاییز در نقاط شهری و روستایی تفاوت چشمگیری با یکدیگر نداشته است.

تورم اجزای سبد مرکز آمار

گزارش مرکز آمار علاوه‌بر ارائه تصویر کلی از تغییرات قیمت‌ها، تغییرات شاخص قیمت در زیرمجموعه‌های بیش از ۱۲ گروه کالایی و خدماتی را نیز بررسی کرده است. بررسی داده‌های حائز اهمیت در این بخش نشان می‌دهد که هر خانوار مستاجر ایرانی در آبان‌ماه سال‌جاری در مقایسه با بازه زمانی مشابه در سال گذشته حدود ۲۳ درصد اجاره بیشتری پرداخت می‌کند. نکته جالب توجه این است که مرکز آمار نرخ تغییرات قیمت خرید مسکن در یک سال منتهی به آبان‌ماه سال‌جاری را نیز دقیقا معادل با نرخ تغییرات اجاره گزارش کرده است.

ارقام منعکس شده در گزارش مرکز آمار همچنین نشان می‌دهد خدماتی که دولت سهم بالایی در عرضه آن دارد کمتر از سایر گروه‌های کالایی در معرض تورم بوده‌است. بر مبنای آمارهای مرکز آمار در میان گروه‌های ۱۲‍‌‌‌گانه کالا و خدمات کمترین نرخ تورم مربوط به گروه‌ها‌ی «بهداشت و درمان» و «ارتباطات» است. مرکز آمار نرخ تورم این دو گروه را به ترتیب ۶/ ۱۱ درصد و ۱/ ۱۲ درصد گزارش کرده‌است.

گزارش مرکز آمار همچنین نشان می‌دهد که طی آبان‌ماه سال‌جاری نرخ تورم کالاهای مصرفی کم‌دوام بیشتر از کالاهای پردوام بوده‌است. این در حالی است که نرخ تورم کالاهای بادوام در ماه‌های اخیر و همزمان با افزایش التهابات ارزی رشد قیمتی بیشتری از سایر کالاها را تجربه کرده بود. بر مبنای آمارهای منتشر شده قیمت میانگین کالاهای بادوام در اقتصاد ایران طی یک سال منتهی به آبان‌ماه سال‌جاری بیش از ۸۰ درصد افزایش یافته‌است.