این‌روزها برای کمتر کسی پیش می‌آید که در مکان‌های عمومی شاهد صحبت‌های مردم درباره افزایش قیمت‌ها نباشد؛ فلان کالا را پارسال یک میلیون تومان خریده بودم، حالا قیمت آن چهار برابر شده، یا این گوشی طی چند ماه اخیر دو برابر رشد قیمت را تجربه کرده است. این حکایت در بازار خودرو، مسکن و غیره نیز جریان دارد. پاییز سومین فصلی است که با این بحث‌ها از نیمه گذشته و چند وقتی می‌شود که بحث تورم از صف‌های طولانی بانک، مترو، اتوبوس و تاکسی، فراتر رفته و در قالب ارقام و داده‌های رسمی به میان اخبار نیز راه باز کرده است. همین دیروز بود که این صحبت‌ها در قالب گزارش‌های رسمی نیز به گوش می‌رسید.
بر اساس گزارش مرکز آمار، تورم نقطه به نقطه آبان‌ماه به ۳۴.۵درصد رسیده است که نسبت به ماه گذشته ۲.۱ درصد افزایش را تجربه کرده. بحث افزایش تورم سال‌هاست که با کوچکتر شدن سفره مردم گره خورده است، اما با وجود راهکارهای اقتصادی هنوز هم این بحث، جزء یکی از مشکلات مهم در اقتصاد کشور تلقی می‌شود.
کامران ندری، یکی از کارشناسان اقتصادی، در گفت‌وگو با «همدلی»، چندین عامل اساسی را زمینه‌ساز افزایش تورم عنوان می‌کند که برخی از این عوامل در طولانی مدت و برخی نیز در کوتاه‌مدت، در بالا رفتن این رقم تاثیرگذار هستند.
به باور ندری: «یکی از مهمترین عواملی که در ایجاد تورم نقش دارد، رشد نقدینگی است که از سال‌های گذشته تاکنون در ایجاد این مشکل موثر بوده است.» ندری از معضلی صحبت می‌کند که حالا بر اساس گزارش‌ها، طی ۴۰ سال گذشته تاکنون رشدی ۳۵۰۰ برابری را تجربه کرده و به هزار و ۷۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. آنطور که تحلیلگران اقتصادی بر آن تاکید می‌کنند، طی سال‌های اخیر، حجم نقدینگی به یکباره ۳ برابر شد که اگر مطابق با افزایش نقدینگی تولید ناخالص داخلی کشور هم افزایش می‌یافت، مشکلی ایجاد نمی‌شد.
بسیاری از تحلیلگران بر این باور هستند که اکنون مشکل ما این است که نقدینگی افزایش یافته اما تولید افزایش نیافته است و عدم افزایش تولید در شرایط افزایش نقدینگی به معنای افزایش تورم و مشکلاتی است که آن را مشاهده می‌کنیم.
نقدینگی معضل ۴۰ ساله اقتصادی است
ندری در ادامه با تاکید بر اینکه مهار نقدینگی یکی از بحث‌های مفصل اقتصادی است، می‌گوید: «نقدینگی در کنار بسیاری از عوامل اقتصادی باعث بالا رفتن تورم شده است، چرا که در طی ۴۰ سال گذشته تاکنون با مشکل افزایش تورم که بیشتر از همه ناشی از رشد نقدینگی بوده مواجه بوده‌ایم.» این کارشناس اقتصادی بر این باور است: «نقدینگی در بلند مدت تاثیر خود را گذاشته و موضوعی نیست که مربوط به حال حاضر باشد.»
تاثیر افزایش نقدینگی در سال‌های اخیر محسوس است
یکی از نکات جالب توجهی که در میان صحبت‌های ندری دیده می‌شود، این است که چرا با وجود رشد نقدینگی طی ۴۰ سال گذشته و بالا رفتن تورم، در ماه‌های اخیر بیشتر شاهد تاثیر تورم بر قیمت بسیاری از کالاهای اساسی بوده‌ایم؟ ندری این موضوع را اینطور تحلیل می‌کند: «طی سه یا چهار سال اخیر نیز شاهد رشد نقدینگی بوده‌ایم، اما به دلیل عواملی مثل تثبیت نرخ ارز، تثبیت قیمت حامل‌های انرژی و حتی افزایش سود بانکی، تاثیر نقدینگی بر قیمت کالاها و تورم محسوس نبوده است.» ندری در ادامه می‌گوید: «اما حالا به دلیل نوسانات نرخ ارز می‌توان تاثیر افزایش نرخ دلار را بر قیمت بسیاری از کالاهای اساسی و افزایش تورم مشاهده کرد.»
این کارشناس اقتصادی، در ادامه تحریم‌ها را جزئی را عوامل تاثیرگذار بر افزایش نرخ تورم عنوان می‌کند.می‌افزاید: «تحریم‌ها یکی از عوامل کوتاه مدت موثر بر تورم هستند که برای تولید کنندگان مشکلاتی را ایجاد کرده‌اند؛ چرا که تولید کنندگان کالاهای نیمه ساخته شده را توسط ارز وارد کشور می‌کنند و این کالاها را به کالای نهایی تبدیل می‌کنند تا در بازار به فروش برسد، اما با بالا رفتن نرخ ارز، هزینه تولید افزایش می‌یابد و این موضوع تاثیر خود را بر اقتصاد می‌گذارد.»
یکی دیگر از عوامل اصلی در ایجاد تورم به گفته ندری: «افزایش انتظارات تورمی است؛ چرا که افزایش نرخ تورم باعث بالا رفتن انتظارات تورمی می‌شود.» این کارشناس اقتصادی بر این باور است که افزایش انتظارات تورمی عاملی است که خود به خود باعث افزایش سرعت گردش پولی شده و این گردش سریع پولی خود عاملی مهم برای بالا رفتن نرخ تورم است.
از صحبت‌های ندری می‌توان اینطور نتیجه‌گیری کرد که در مجموع سه عامل اساسی در بالا رفتن نرخ تورم موثو بوده‌اند. رشد نقدینگی، تحریم‌ها و انتظارات تورمی که در کنار برخی از عوامل تاثیر گذار باعث بالا رفتن تورم در سال‌های اخیر شده‌اند.
حالا گزارش ایسنا تاکید کننده این موضوع است که آبان‌ماه سال جاری، قیمت برخی از کالاها در صدر پرتورم‌ترین کالاهایی هستند که در ماه‌های اخیر به هر دلیلی رشد قیمت را تجربه کرده‌اند. بر اساس این گزارش، جداول آماری منتشره توسط مرکز آمار نشان می‌دهد که گروه کالایی دخانیات در آبان‌ماه امسال با ۵۹.۷ درصد کماکان در صدر پرتورم‌ترین کالاها قرار دارد. گروه کالایی دخانیات هم‌چنین حدود ۱۶۰ درصد تورم نقطه به نقطه (نسبت به ماه مشابه سال قبل) را تجربه کرده است. با این همه دخانیات نسبت به ماه قبل (مهر) ۱.۹ درصد کاهش تورم داشته است. بر اساس این گزارش، گروه خدماتی تفریح و فرهنگ با ۲۳ درصد تورم بعد از دخانیات بیش‌ترین افزایش تورم را تجربه کرده است. این گروه خدماتی نسبت به ماه مشابه سال قبل ۶۳.۵ درصد و نسبت به ماه گذشته (مهر) امسال ۳.۲ درصد افزایش تورم را تجربه کرده است. هم‌چنین مبلمان و لوازم خانگی و نگهداری آنها بعد از این دو گروه، با ۲۰.۳ درصد بیش‌ترین تورم را تجربه کرده است. مبلمان و لوازم خانگی نسبت به ماه مشابه سال قبل ۶۱.۲ درصد و نسبت به ماه گذشته امسال ۵.۲ درصد تورم را تجربه کرده است.
علاوه بر این‌ها، گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها ۱۹.۸ درصد تورم را تجربه کرده است. این گروه نسبت به ماه مشابه سال قبل ۴۸ درصد و نسبت به ماه گذشته (مهر) ۴.۳ درصد تورم را تجربه کرده است. در این گروه کالایی میوه و خشکبار ۲۸.۲ درصد بیش‌ترین تورم را تجربه کرده است و بعد از آن گوشت قرمز و گوشت ماکیان با ۲۴ درصد و شیر، پنیر و تخم مرغ با ۲۲.۲ درصد بیش‌ترین تورم را تجربه کرده‌اند.
بر اساس این گزارش، دامنه تغییرات نرخ تورم دوازده ماهه منتهی به آبان ماه ١٣٩٧ برای دهک های مختلف هزینه ای از ١۴.٨ درصد برای دهک اول تا ١۶.٨ درصد برای دهک دهم است. پیش از این مرکز آمار نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به مهر امسال را ١٣.۴ درصد اعلام کرده بود که نسبت به شهریور ماه امسال ٢.١ واحد درصد افزایش را تجربه کرده بود.
- 18
- 4
