جمعه ۱۱ آبان ۱۴۰۳
۱۴:۱۴ - ۰۸ فروردین ۱۳۹۸ کد خبر: ۹۸۰۱۰۰۸۹۷
اقتصاد کلان

حقوق مردم را بالا نبرید، چون تورم تشدید می‌شود!

تورم در ایران,اخبار اقتصادی,خبرهای اقتصادی,اقتصاد کلان
برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر تورمی رخ دهد نباید دستمزد حداقلی کارگران را افزایش داد؛ چرا که به تورم مجدد منجر خواهد شد. این گزارش تحلیلی صحت و سقم این انگاره را مورد بررسی قرار می‌دهد.

به گزارش تسنیم، ایران ما در ادوار گوناگون با تورمهای پرنوسان و شدید درگیر بوده است؛ نقاط اوج این تورمها را در چهار دوره می‌توان برشمرد: سالهای پیش از انقلاب (بیماری هلندی ناشی از افزایش شدید قیمت نفت)، بحران سال ۷۴، بحران سال ۹۱، و بحران سال ۹۶، چهار زمانی هستند که تورم به عدم توازنهای اقتصادی در کشور انجامیده است؛ گرچه در زمانهای دیگر نیز اقتصاد ایران ثبات لازم در این زمینه را تجربه نکرده است.

 

تورم در ایران,اخبار اقتصادی,خبرهای اقتصادی,اقتصاد کلانمقایسه تورم ایران (کم‌رنگ) و جهان (پررنگ) طی ۴ دهه گذشته (منبع: بانک جهانی)

اما یکی از مباحثی که همواره محل بحث بوده، میزان افزایش حداقل دستمزدها، به‌خصوص در سالهای تشدید تورم در کشور بوده است. در این زمینه یک پارادوکس مهم وجود دارد: اگر سطح دستمزدها، حداقل به اندازه تورم افزایش نیابد، در حق طبقه متوسط و ضعیف، اجحاف شده است؛ و اگر در آن سطح افزایش یابد، بر اساس "نظریه مارپیچ قیمت-دستمزد" به افزایش مجدد تورم منجر خواهد شد.

 

"نظریه مارپیچ قیمت-دستمزد" (Wage-price Spiral) معتقد است افزایش سطح عمومی دستمزدها، دست‌کم از سه جهت می‌تواند موجب افزایش تورم شود:

اول اینکه افزایش دستمزدها، زمینه‌ای ایجاد می‌کند که تقاضاهای اجابت نشده عموم مردم، اجازه بروز یابند؛ خب، طبیعتاً افزایش تقاضا، با افزایش قیمت در بخش عرضه همراه خواهد بود.

 

دوم اینکه افزایش دستمزد نیروی کار، به افزایش قیمت تمام‌شده کالاها در بنگاههای اقتصادی منجر می‌شود؛ متعاقب این، بنگاه تولیدی ناچار است کالای تولید شده را گرانتر عرضه کند.

 

و سوم، در شرایطی - که شامل اقتصاد ایران هم می‌شود - کمبود منابع دولتی، موجب خواهد شد در پی افزایش دستمزدها، کسری بودجه (یعنی منفی بودن درآمد منهای هزینه) تشدید شود. کسری بودجه هم (در ایران) از کانالهای خاصی (به‌ویژه استقراض دولت از بانک مرکزی) فوراً به تورم خواهد انجامید.

 

خب؛ بر همین اساس برخی صاحبنظران علوم اقتصادی همواره مخالف هستند که سطح عمومی دستمزدها به اندازه تورم افزایش پیدا کند. برای نمونه پرفسور هاشم پسران، استاد برجسته اقتصاد دانشگاه کمبریج معتقد است: «خطای اول این کشورها، بالابردن دستمزدها متناسب با نرخ تورم بوده است؛ این سیاست موجب افزایش نرخ تورم می‌شود.» (دنیای اقتصاد، شماره ۳۷۳۱) یا محمود باغجر، استاد دانشگاه شهید بهشتی، اخیراً اظهار کرده است که «واقعیت این است که هر چه دستمزدها بیشتر شود، قیمت تمام شده محصولات برای تولیدکنندگان هم بیشتر می‌شود و همین مسئله در نهایت باعث ایجاد تورم و افزایش قیمت محصولات هم خواهد شد.» (ایسنا ۲۱ شهریور ۹۷)

 

بطور کلی این موضوع در کتابهای متعدد «اقتصاد کلان» که در دانشگاههای ایران نیز تدریس می‌شود، درج شده است، که از آن می‌گذریم؛ نکته مهم اینکه صاحبنظران، در انتخاب دوراهیِ «تورم-رفاه قشر متوسط و ضعیف»، برای فرار از تبعات تورم بیشتر، همواره شرایط معیشتی مردم عادی را قربانی می‌کنند.

 

حال چه باید کرد؟

برای حل این مسئله باید کمی بالاتر برویم و مبنای مشکل را مورد بررسی قرار دهیم. گزاره مهمی که در ایران به بالا رفتن بی‌رویه قیمتها منجر می‌شود این است که «بخش نامولد اقتصاد، بدون کنترلهای لازم فعالیت می‌کند». این شرایط است که اقتصاددانان را به آن دوراهیِ بالا (دوراهیِ «تورم-رفاه قشر متوسط و ضعیف») می‌رساند. با ذکر چند مثال ببینیم این گزاره به چه معناست.

 

این گزاره یعنی اینکه فعالان اقتصادی - فقط با دور زدن عوامل بازدارنده فیزیکی - می‌توانند در سطح گسترده قاچاق کنند و به صنایع گوناگون داخلی ضربه بزنند؛ در کشورهایی که نظارت کافی بر حسابهای بانکی وجود دارد و منشأ هر تراکنش مالی مشخص است، قاچاق کالا به‌راحتی قابل کشف است.

 

این گزاره یعنی «سلطان‌های سکه» می توانند بدون اینکه توسط سیستم بانکی شناسایی شوند و مالیات بدهند، بصورت کاملاً قانونی، هریک چند تُن! سکه بخرند و بازار را ملتهب کنند؛ و تنها «پس التهاب بازار» است که توسط سیستمهای امنیتی شناسایی شده و به اشد مجازات می‌رسند.

 

و یعنی اینکه مردم، بصورت کاملاً قانونی، با هدف سفته بازی در صفهای طولانی دلار و سکه می‌ایستند و این عطش شدید سفته‌بازی، به افزایش سه برابری نرخها می‌انجامد و به تولید و به مردم ضربه می‌زند؛ بدون اینکه ریالی مالیات پرداخت شود.

 

این گزاره یعنی بانکداران می‌توانند بدون اینکه مالیات بدهند، املاک تجاری خود را توسعه دهند؛ یا با سفته‌بازی و بورس‌بازی و ملتهب کردن بازارهای گوناگون، تنها با جابجایی پول، داراییهای خود را افزایش دهند.

 

اساساً با وضع نظام مالیاتهای مربوط، افزایش تصاعدی قیمت و درآمد از راههای نامولد، به زیان فرد تمام خواهد شد. در کشورهای اروپایی، هیچ فردی نمی‌پذیرد که شما، با استفاده از حسابهای مالی او، پول جابه‌جا کنید؛ چرا که مطمئن است که نظام کنترلی مالی، منشأ پول را کنترل خواهد کرد، و اگر این منشأ با قوانین آن کشور مغایرت داشته باشد (مثل قاچاق)، تبعات سنگینی برای فرد به همراه خواهد داشت؛ و اگر هم اینچنین نباشد، حداقل مشکل، دریافت مالیات تصاعدی از این وجوهی است که به‌عنوان «درآمد» شناسایی خواهد شد!

 

اگر در کشور ما دو سه مورد کوچک - اما بنیادی - جدی گرفته شود، هیچ فعال اقتصادی نمی‌تواند بی‌حساب قیمتهایش را افزایش دهد:

 

شفافیت مالی

شفافیت مالی کل فعالیتهای غیررسمی اقتصادی را به‌سرعت از بین خواهد برد؛ دزدی، اختلاس، ارتشا، قاچاق، و موارد دیگری که به پولشویی نیاز دارند از دور خارج می‌شوند. اگر مسئولان کشور به‌جای سیاسی کردن این موضوع و استفاده از اصطلاحاتی مانند «سرک کشیدن به حسابها»، تدبیر لازم در این زمینه اتخاذ کنند، شرایط اقتصاد کشور از بنیان دگرگون خواهد شد.

 

وضع پایه‌های مالیاتی مناسب

اساساً در ایران «مالیات بر افزایش دارایی» نداریم. برای مثال در کشورهای غربی اگر شما خانه‌ای به ۱۰۰ دلار بخرید و به ۳۰۰ دلار بفروشید، باید رقمی - تا ۶۰ درصد - از این افزایش ۲۰۰ دلاری را مالیات بپردازید. این شرایط باعث شده، بازار سفته‌بازی جذابیتش را بکل از دست بدهد.

 

اتخاذ یک بسته سیاستهای راهبردی مهم و توأمان: «سیاستهای انقباضی بخش غیرمولد و سیاستهای انبساطی برای تولید»

حتی اگر برخی از فعالیتهای غیرمولد (مانند دلالی یا تجارت)، از کمند قواعد بالا فرار کنند، قوانین و فضای کسب و کار کشورهای صنعتی بگونه‌ای تعبیه شده که فعال اقتصادی به تولید تمایل بیشتری دارد تا فعالیت نامولد.

 

با توجه به ظرفیتهای اقتصادی کشور ایران به نظر می‌رسد هیچیک از راهکارهای بالا، «نشدنی» نباشد؛ آنچه مانع است، ضعف تدبیر در سیاستگذاران و دست‌اندرکاران راهبردی اقتصاد ایران است. اتخاذ این راهبردها، شرایطی را فراهم می‌آورد که دعوای دائمی، اما بی‌اصالت و حیدری-نعمتی درباره تأثیر نرخ دستمزدها بر تورم، به محاق برود و تقریباً «سالب به انتفاء موضوع» باشد.

 

 

  • 13
  • 7
۵۰%
نظر شما چیست؟
انتشار یافته: ۰
در انتظار بررسی:۰
غیر قابل انتشار: ۰
جدیدترین
قدیمی ترین
مشاهده کامنت های بیشتر
هیثم بن طارق آل سعید بیوگرافی هیثم بن طارق آل سعید؛ حاکم عمان

تاریخ تولد: ۱۱ اکتبر ۱۹۵۵ 

محل تولد: مسقط، مسقط و عمان

محل زندگی: مسقط

حرفه: سلطان و نخست وزیر کشور عمان

سلطنت: ۱۱ ژانویه ۲۰۲۰

پیشین: قابوس بن سعید

ادامه
بزرگمهر بختگان زندگینامه بزرگمهر بختگان حکیم بزرگ ساسانی

تاریخ تولد: ۱۸ دی ماه د ۵۱۱ سال پیش از میلاد

محل تولد: خروسان

لقب: بزرگمهر

حرفه: حکیم و وزیر

دوران زندگی: دوران ساسانیان، پادشاهی خسرو انوشیروان

ادامه
صبا آذرپیک بیوگرافی صبا آذرپیک روزنامه نگار سیاسی و ماجرای دستگیری وی

تاریخ تولد: ۱۳۶۰

ملیت: ایرانی

نام مستعار: صبا آذرپیک

حرفه: روزنامه نگار و خبرنگار گروه سیاسی روزنامه اعتماد

آغاز فعالیت: سال ۱۳۸۰ تاکنون

ادامه
یاشار سلطانی بیوگرافی روزنامه نگار سیاسی؛ یاشار سلطانی و حواشی وی

ملیت: ایرانی

حرفه: روزنامه نگار فرهنگی - سیاسی، مدیر مسئول وبگاه معماری نیوز

وبگاه: yasharsoltani.com

شغل های دولتی: کاندید انتخابات شورای شهر تهران سال ۱۳۹۶

حزب سیاسی: اصلاح طلب

ادامه
زندگینامه امام زاده صالح زندگینامه امامزاده صالح تهران و محل دفن ایشان

نام پدر: اما موسی کاظم (ع)

محل دفن: تهران، شهرستان شمیرانات، شهر تجریش

تاریخ تاسیس بارگاه: قرن پنجم هجری قمری

روز بزرگداشت: ۵ ذیقعده

خویشاوندان : فرزند موسی کاظم و برادر علی بن موسی الرضا و برادر فاطمه معصومه

ادامه
شاه نعمت الله ولی زندگینامه شاه نعمت الله ولی؛ عارف نامدار و شاعر پرآوازه

تاریخ تولد: ۷۳۰ تا ۷۳۱ هجری قمری

محل تولد: کوهبنان یا حلب سوریه

حرفه: شاعر و عارف ایرانی

دیگر نام ها: شاه نعمت‌الله، شاه نعمت‌الله ولی، رئیس‌السلسله

آثار: رساله‌های شاه نعمت‌الله ولی، شرح لمعات

درگذشت: ۸۳۲ تا ۸۳۴ هجری قمری

ادامه
نیلوفر اردلان بیوگرافی نیلوفر اردلان؛ سرمربی فوتسال و فوتبال بانوان ایران

تاریخ تولد: ۸ خرداد ۱۳۶۴

محل تولد: تهران 

حرفه: بازیکن سابق فوتبال و فوتسال، سرمربی تیم ملی فوتبال و فوتسال بانوان

سال های فعالیت: ۱۳۸۵ تاکنون

قد: ۱ متر و ۷۲ سانتی متر

تحصیلات: فوق لیسانس مدیریت ورزشی

ادامه
حمیدرضا آذرنگ بیوگرافی حمیدرضا آذرنگ؛ بازیگر سینما و تلویزیون ایران

تاریخ تولد: تهران

محل تولد: ۲ خرداد ۱۳۵۱ 

حرفه: بازیگر، نویسنده، کارگردان و صداپیشه

تحصیلات: روان‌شناسی بالینی از دانشگاه آزاد رودهن 

همسر: ساناز بیان

ادامه
محمدعلی جمال زاده بیوگرافی محمدعلی جمال زاده؛ پدر داستان های کوتاه فارسی

تاریخ تولد: ۲۳ دی ۱۲۷۰

محل تولد: اصفهان، ایران

حرفه: نویسنده و مترجم

سال های فعالیت: ۱۳۰۰ تا ۱۳۴۴

درگذشت: ۲۴ دی ۱۳۷۶

آرامگاه: قبرستان پتی ساکونه ژنو

ادامه
ویژه سرپوش