مشاهدات میدانی« دنیای اقتصاد» از خیابان مولوی نشان می دهد قیمت انواع ادویه در سال جاری بطور متوسط ۴۰درصد افزایش داشته است. همینطور به سبب اینکه بیش از ۶۰ درصد از تقاضای بازار ادویه از طريق واردات تامین می شود، نوسانات اخیر ارزی بازار را سرد نموده است و« بنکدارها قیمت را روزانه تعیین می کنند ».
میدان قیام، خیابان مولوی به سمت میدان محمدیه. مثل همیشه دست فروش ها بساط پهن نموده اند و با« از شیر مرغ تا جان آدمیزاد» کاسبی می کنند. یکی داد می زند« همه جور جنسی ۱۰ تومن» و یکی با انگشتری مشتری را چک می کند. در میان این شلوغی کاسب ها هم اکثرا دم در مغازه صندلی گذاشته اند و خیابان و مردم را برانداز می کنند:« مشتری نیست. قبلا ادویه همه سفارش می دادند الان دو مثقال فلفل می خرند و می روند.» حسین هم دم در مغازه ادویه فروشی نشسته است. ادویه های رنگی در مربع هایی که با فلز از یکدیگر جدا شده اند و در هر کدام مقوایی با قیمت فرو رفته است. این فروشنده ادویه در خیابان مولوی فلفل سیاه را کیلویی ۱۶۰هزار تومان می فروشد و فلفل قرمز را ۹۵هزار تومان:« فلفل هندیه. تند.» به گفته حسین قیمت ادویه از سال گذشته تا الان« بیشتر از سه برابر شده است. نرخ ادویه هم به دلار وصل است و الان روزانه قیمت می گیریم». به گفته این فروشنده بخش عمده ای از« ادویه بازار از هند و پاکستان وارد می شود.
قبلا کشاورزهای خودمان فلفل و هل تولید می کردند، اما الان برایشان سودی ندارد». این فروشنده جوان برای خشخاش مبلغ ۱۷۰هزار تومان را در نظر گرفته در حالیکه به گفته او تابستان پارسال« کیلویی ۶۰ هزار تومان قیمت داشت. مثلا نخودگل هم از کیلویی ۱۰هزار تومان به ۴۰هزار تومان رسیده است. این جوری نیست که فقط ادویه های اصلی گران شده باشد. از گل گاوزبان بگیر تا زردچوبه». حسین در مقابل این سؤال که شایع شده در بازار آرد را رنگ می کنند و به جای زردچوبه می فروشند جا می خورد و می گوید:« یک بار یکی این کار را کرد هنوز قصه ش در بازار است. پارسال این اتفاق افتاد که دستگیرش کردند.» به گفته حسین شاید بتوان برای ارزان تر تمام شدن ادویه کیفیت آن را کاهش داد« اما نمی توان به عنوان مثال آرد را به جای زردچوبه فروخت. یک مشتری متوجه نمی شود، اما دومی مسلما متوجه می شود».
فروشنده دیگری هم در این راسته حرف حسین را تائید می کند. جمال که مردی میانسال است در انتهای مغازه ای کوچک نشسته که نصف اجناسش را در پیاده رو جا داده است. رنگ ادویه ها چشم را می زند و در صورتیکه کرونا و الزام پوشیدن ماسک نبود بوی آنها هم حس می شد؛ بویی که در پیاده رو پیچیده است. به گفته جمال« بعضی فروشنده ها در ادویه های مخلوط دست می برند، اما نمی توان مثلا به جای فلفل چیز دیگری دست مشتری داد». این فروشنده در مورد ذائقه مشتری می گوید:« قبلا سفارش ادویه داشتیم. مثلا طرف دستور آسیاب کردن چندتا ادویه را می داد و نهایتا ۱۰۰هزار تومان تمام می شد که برای مصرف یک سال هم کافی بود. الان همان ادویه ۳۰۰هزار تومان تمام می شود.» جمال می گوید:« مشتری به ادویه های آماده انگار اعتماد ندارد. به عنوان مثال دوست دارد ادویه کاری خودش را داشته باشد درصورتی که ادویه کاری مغازه با آن یکی است. الان که قیمت ها بالا رفته تعداد این مشتری ها هم کمتر شده است.» جمال هر کیلو هل سبز را ۳۰۰ تا ۳۵۰ هزار تومان نرخ زده است و خشخاش را ۱۶۰ هزار تومان می فروشد:« سیاه دانه هم که پارسال کیلویی ۵۰ هزار تومان قیمت داشت امسال به ۱۴۰ هزار تومان رسیده است.» این فروشنده در مورد دلیل های گرانی ادویه می گوید:« چی گران نشده که ادویه گران نشود؟ بیشتر ادویه بازار هم وارداتی است.
هر کسی هم به فکر سود خودش است از بنکدار بگیر تا من فروشنده. وقتی قیمت ها روزبه روز تغییر می کند مشخص است هرکه هرچه بتواند می فروشد. به عنوان مثال رازیانه پارسال ۴۰ هزار تومان قیمت داشت اما خرید امسال من ۵۰ هزار تومان بود و می دانم که دفعه بعد باید گران تر بخرم. در چنین شرایطی کاسب هرچه بتواند می فروشد که ضرر نکند.» جمال تخم گشنیز را کیلویی ۳۰ هزار تومان قیمت زده است و جوز هندی را« دانه ای ۳هزار تومان و مثقالی ۱۰هزار تومان. الان خرید مشتری دانه ای و مثقالی است».
کاسبی با حاشیه
یکی از عطاری های خیابان مولوی در مورد شرایط فروش به« دنیای اقتصاد» می گوید بخش عمده دخل او را« حاشیه» پر می کند. او با انگشتش کاغذهای چسبیده به دیوار و ویترین را که روی هرکدام چیزی نوشته شده نشان می دهد:« بخش قابل توجهی از فروش ما به داروهای لاغری و فشار خون و امثالهم برمی گردد.» به گفته این فروشنده از زمان شیوع کرونا تقاضا برای« این داروها بیشتر شده مخصوصا داروهای تقویت ایمنی بدن؛ هنوز بعضی به طب سنتی اعتقاد دارند ».
نوسانات ارز و بازار ادویه
میزان نیاز سالانه ادویه کشور ۲۲۰هزار تن است که ۱۷۰هزار تن آن از طریق واردات تامین می شود. وابستگی بازار به واردات در کنار نوسانات اخیر نرخ ارز را میتوان از دلایل افزایش قیمت ادویه دانست، اما مقامات صنفی می گویند به سبب « گرانی این اقلام تقاضا در حال آب رفتن است». این در حالیست که مشاهدات میدانی« دنیای اقتصاد» نشان می دهد قیمت انواع ادویه نسبت به سال گذشته حداقل ۶۰درصد افزایش داشته که ۴۰درصد آن در سال جاری اتفاق افتاده است. همچنین مشاهدات ما از بازار مولوی و گفت وگو با کسبه نشان می دهد در میزان خرید طرف تقاضا تغییر قابل توجهی اتفاق افتاده به گونه ای که خریدها از کیلویی به مثقالی کاهش پیدا کرده است. باید دید آیا همان گونه که ماسک بوی ادویه را از مشتری های بازار گرفته، گرانی، خود ادویه را هم از آشپزخانه ها می گیرد؟
- 18
- 6
