آژیر قرمز یلدا در بازار آجیل و خشکبار به صدا درآمد/ شیطنت پسته و بادام و دلار!

قیمت هر کیلو پسته از مرز ۲۰۰هزار تومان گذشت. خبر کوتاه است و جانکاه! آن هم در فاصله یک هفته مانده به شب یلدا، اما پسته تنها خشکباری نیست که گران شده؛ در فروشگاه‌های عرضه آجیل و خشکبار چشم‌هایتان حتما میخکوب بادام و گردوی ۱۲۰هزار تومانی، کشمش ۶۰هزار تومانی، تخمه جابانی ۴۰هزار تومانی و بقیه شیاطینی از این قماش می‌شود.

فروشنده‌ها از مدت‌ها پیش آرام‌آرام نسبت به گرانی آجیل هشدار داده بودند، اما کسی به آن‌ها توجه نکرده بود. تا اینکه موعد شب یلدا رسید و مردم سرشان به حساب و کتاب گرم شد. نگاهی به قیمت‌ها نشان می‌دهد یلدای قشنگ و دوست‌داشتنی‌مان حداقل از نظر اقتصادی شباهتی قریب به شب ترسناک هالووین خارجی‌ها پیدا کرده است.

نگاهی به قیمت انواع آجیل و خشکبار

دیروز خبر فروش پسته به قیمت کیلویی ۲۰۰هزار تومان دست به دست شد و خیلی‌ها را وحشت‌زده کرد. باور کنید قصد نگران‌کردن‌تان را ندارم، اما ۲۰۰هزار تومان حداقل قیمت یک کیلو پسته قابل خوردن و با کیفیت است و احتمالا مجبور شوید انواع مشهور و مرغوب پسته را کیلویی ۳۰۰ تا ۳۲۰هزار تومان بخرید. به سوخی از فروشنده می‌پرسم قصد استخدام بادیگارد نداری؟ الکی که نیست تا همین پارسال پسته فندقی نهایتا ۴۰هزار تومان بود، اما حالا ۳۰۰ تا ۴۰۰درصد گران‌تر است.

رشد قیمت مغز گردو از یکی دو ماه پیش کلید خورد. قله اول مرز ۷۰هزار تومان بود؛ یعنی درست به اندازه قیمت یک کیلو گوشت. با این حال گرانی دست از سر مغز گردو برنداشت تا الان که باید آن را کیلویی ۱۲۰هزار تومان بخرید. فعالان صنف خشکبار و آجیل خودشان هم از این نرخ شگفت‌زده شده‌اند و می‌گویند مغز گردو خانه‌پرش دیگر نباید از کیلویی ۹۰هزار گران‌تر باشد، اما چه کنیم؛ شده دیگر! اگر پیگیر قضیه شوید احتمالا می‌گویند تقصیر دلال‌هاست. آن هم در شرایطی که بیش از ۹۰ درصد مغز گردو موجود در بازار، خارجی و وارداتی است. آجیل‌فروش‌های مهربان برای هر کیلو بادام بهایی در حدود ۱۲۰ تا ۱۴۰هزار تومان در نظر گرفته‌اند.

چاره‌ای نیست. شب یلدا که بدون آجیل نمی‌شود پس بیایید سراغ کشمش و نخودچی برویم. اصلا بیایید یک کیلو تخمه بخریم و پشت سر هم بشکنیم تا شب طولانی سحر شود. اما فروشنده‌ای می‌گویند از این خبر‌ها نیست و نخودچی کشمش را هم دست کم گرفته‌ایم؛ در حالت خوشبینانه کشمش شده کیلویی ۶۰هزار تومان. نخودچی کیلویی ۴۰هزار تومان، تخمه ژاپنی آقا! تخمه ژاپنی حداقل ۳۰، ۴۰هزار تومان است. از همه بدتر اینکه جای زخم دلار را می‌توان روی چهره تخمه آفتابگردان هم مشاهده کرد. فروشنده‌ها می‌گویند این یکی هم مثل تخمه کدو و فندق وارداتی است و، چون با دلار آزاد وارد شده‌اند، قیمت‌شان بالاست. 

سرما؛ مقصر شماره یک

وقتی دنبال مقصر بگردید همه در بازار با انگشت دیگری را نشان می‌دهند. مثلا یکی از سرما حرف می‌زند. می‌گوید همان برف اول بهار که بابتش ذوق کردیم، الان زهرش را وارد بدن بازار آجیل و خشکبار کرده. لابد الان باید آن‌هایی که با برف توی اینستاگرام عکس منتشر کرده‌اند پاسخ گرانی آجیل و خشکبار را بدهند. به هرحال خیلی هم بی‌راه نگفته‌اند. سرما محصول سر درخت‌ها را زده. طوری که تولیدکننده‌های پسته می‌گویند حجم تولید امسال‌شان ۵۰هزار تن کم شده و به یک پنجم تولید پارسال رسیده است.

آمار‌ها نشان می‌دهند در هفت ماه ابتدای امسال حدود ۳۳هزار تن پسته با ارزشی بالغ بر ۳۰۰میلیون دلار به کشور‌های مختلف صادر شده است که از نظر وزنی ۱۳درصد و از نظر ارزش ۲۰درصد کمتر از مدت مشابه سال گذشته است. لحاظ کردن آمار نیمه دوم سال می‌تواند عمق فاجعه را نشان دهد. گفته می‌شود در مهر و آبان امسال روی هم رفته تنها هشت هزار تن پسته ایرانی صادر شده است آن هم در حالی که مهر و آبان پارسال حجم صادرات پسته ایران به از مرز ۵۰ هزار تن عبور کرده بود.

فعالان بازار می‌گویند به دلیل رقابت تنگاتنگ پسته ایرانی با رقبای خارجی اگر تولید امسال را صادر نکنیم، ممکن است بازار خارجی‌مان را از دست بدهیم. به همین دلیل تولیدکننده‌ها ترجیح می‌دهند شرمنده هموطنانشان شوند اما موجودی پسته‌‌شان را عوض بازار داخلی روانه بازار‌های خارجی کنند.

دلار؛ مقصر شماره ۲

یکی از عجیب‌ترین چیز‌هایی که ممکن است در تمام زندگی‌تان بشنوید، فرمول تعیین قیمت انواع آجیل است. شرط می‌بندم نمی‌دانستید که ارزش این محصولات را با نرخ دلار محاسبه می‌کنند. سر و صدای این قضیه شهریور امسال درآمد. مصطفی احمدی رییس اتحادیه آجیل و خشکبار در این باره گفته تنها ۱۰درصد از آجیل ایران در بازار داخل عرضه می‌شود و ۹۰درصد باقی مانده در قالب صادرات به خارج کشور می‌رود. پس نوسان قیمت ارز خیلی زود روی بهای آجیل در بازار تاثیر می‌گذارد.

همین حالا یک کیلو پسته در بازار صادراتی هشت تا ۱۵ دلار قیمت دارد و تخمه معمولی را کیلویی سه دلار می‌فروشند. خیلی نیست، اما مثلا در سال گذشته با صادرات ۱۲۶هزار تن پسته و مغز پسته یک میلیارد و ۱۴۷میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور ایجاد شده است. از میزان چهار هزار و ۸۰۰تن بادام هم درآمدی در حدود ۴۳میلیون دلار نصیب کشور کرده و صادرکننده‌های گردو توانسته‌اند بابت صادرات دو هزار و ۷۰۰تن از این محصول ۲۱میلیون دلار درآمد داشته باشند. حالا شما توقع دارید وقتی مشتری‌های بزرگی در خارج کشور پای آجیل و خشکبار نشسته‌اند، فروشنده‌ها محصول‌شان را با ریال به من و شما بفروشند؟ 

اوضاع بازار آجیل درست می‌شود؟

امسال باید با وسواس بیشتری آجیل بخورید. مسئولان میادین میوه و تره‌بار گفته‌اند از همین امروز عرضه فوق‌العاده آجیل با تخفیف ۲۰ تا ۳۰درصدی را آغاز می‌کنند تا شهروندان برای شب یلدا پول کمتری بپردازند، اما خودتان که قیمت‌ها را می‌دانید. بعید است کار با تخفیف ۲۰درصد و ۳۰درصد راه بیفتد و اگر اوضاع تا عید درست نشود، شاید مجبور شویم آجیل مهمان‌هایمان را سهمیه‌بندی کنیم. دو تا پسته، سه تا بادام، چهار تا فندق، پنج تا بادام هندی، شش تا از انواع تخمه‌ها و یک مشت نخودچی و کشمش!