روزنامه جهان صنعت نوشت: جنگ نفتی آغاز شده است. پس از آنکه اوپک‌پلاس با نقشه روسیه و عربستان تصمیم گرفت تا سقف تولید روزانه نفت این گروه را ۲ میلیون بشکه در روز کاهش دهد، آمریکا هم خود را وارد این کارزار کرد. در تازه‌ترین تصمیم آمریکا ۱۴ میلیون بشکه دیگر از ذخایر نفتی خود را برداشت می‌کند؛ خبری که انتشار آن باعث شد قیمت نفت روند کاهشی بگیرد.
دو قطبی روسیه و عربستان در مقابل آمریکا و متحدان غربی او برای اعمال فشار بر بازار نفت بسیاری از صف‌بندی‌های سیاسی را در جهان تغییر داده است. عربستان که تا پیش از این از متحدان آمریکا در بازار نفت به شمار می‌رفت، بعد از حمله نظامی روسیه به اوکراین در کنار روسیه در بازار نفت قرار گرفته است. از سویی تحلیلگران بازارهای مالی می‌گویند، بایدن قدرت چانه‌زنی برای مجاب کردن عربستان برای همراهی در افزایش تولید نفت را ندارد، از همین رو آمریکا ناچار شده که برداشت از ذخایر ارزی خود را در برابر استراتژی جدید روسیه در بازار نفت، افزایش دهد.
در بازار معاملات جهانی نفت پس از آنکه خبر آزادسازی ۱۴ میلیون بشکه نفت دیگر از ذخایر آمریکا منتشر شد، بهای نفت برنت ۷/۱ درصد و وست‌تگزاس اینترمدییت ۱/۳ درصد سقوط کرد. همچنین معاملات نفت برنت برای تحویل در دسامبر با ۴۶ سنت معادل ۵/۰ درصد افزایش، به ۹۰ دلار و ۴۹ سنت در هر بشکه رسید. بهای معاملات وست‌تگزاس اینترمدییت آمریکا برای تحویل در نوامبر، با ۸۷ سنت معادل ۱/۱ درصد افزایش، به ۸۳ دلار و ۶۹ سنت در هر بشکه رسید. قرارداده ماه آتی وست‌تگزاس اینترمدییت روز پنجشنبه منقضی می‌شود و قرارداد دسامبر با ۸۲ سنت معادل یک درصد افزایش، ۸۲ دلار و ۸۹ سنت بود.
آمریکا از بهار امسال تاکنون نسبت به آزادسازی ۱۸۰ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک نفتی خود اقدام کرده تا بتواند قیمت بنزین را کنترل کند. به نظر می‌رسد، دولت بایدن قصد دارد در تلاش برای پایین آوردن قیمت سوخت قبل از انتخابات کنگره در ماه آینده، نفت بیشتری از ذخایر استراتژیک آمریکا به‌فروش برساند.
رییس‌جمهور آمریکا در گذشته صنعت نفت را مسوول بالا رفتن قیمت انرژی می‌دانست و معتقد بود سوددهی بالای شرکت‌های نفتی در زمانی که مردم آمریکا درگیر تورم هستند قیمت انرژی را افزایش داده است. دولت بایدن همچنین اعلام کرده در حال بررسی گزینه‌های بیشتری مانند محدود کردن صادرات سوخت، برای پایین آوردن قیمت مصرف‌کننده است.
افزایش قیمت خرده‌فروشی بنزین، تورم در آمریکا را به بالاترین رقم طی چند دهه گذشته رسانده و نگرانی بایدن و همراهان دموکراتش را در آستانه انتخابات میان‌دوره در هشتم نوامبر افزایش داده است. بایدن و حزب طرفدار او تلاش می‌کنند کنترل کنگره را در دست داشته باشند.
همچنین متوسط قیمت بنزین در آمریکا در روز دوشنبه به حدود ۳ دلار و ۸۹ سنت در هر گالن رسید؛ یعنی حدود ۲۰ سنت افزایش نسبت به ماه قبل و ۵۶ سنت بالاتر از زمان مشابه در سال گذشته. قیمت بنزین در آمریکا در ماه ژوئن به بیش از ۵ دلار رسیده بود.
همزمان با افزایش آزادسازی ذخایر نفتی، دولت بایدن با شرکت‌های انرژی در مورد پر کردن این ذخایر تا ۲۰۲۵ مذاکره کرده تا از ادامه حفاری‌ها هم مطمئن باشد. ضمن آنکه مقامات دولت بایدن طی ماه‌های اخیر شرکت‌های نفتی مانند اکسون‌موبیل، شورون و والرو را تحت فشار گذاشته‌اند تا صادرات سوخت را افزایش ندهند.
برنامه آزادسازی بیشتر نفت
آزادسازی ۱۴ میلیون بشکه نفت، پایان دخالت آمریکا در بازار نفت نیست. آن‌طور که خبرگزاری‌های خارجی می‌گویند جو بایدن، تصمیم دارد برنامه جدید خود برای فروش نفت از ذخایر استراتژیک را این هفته اعلام کند. خبرگزاری رویترز گزارش داد، دولت ایالات متحده همچنین با شرکت‌های نفتی درباره فروش ۲۶ میلیون بشکه اضافی از فروش تحمیل‌شده توسط کنگره در سال مالی ۲۰۲۳ که از اول اکتبر آغاز شده، صحبت خواهد کرد.
آمریتا سن تحلیلگر Energy Aspects گفت که سرمایه‌گذاران نگران این هستند که ایالات متح
ده بتواند بازار را با نفت بیشتری از ذخایر استراتژیک نفت پر کند.
انتظار بیشتر برای آزادسازی ذخایر استراتژیک نفت پس از آن مطرح شد که اوپک‌پلاس در اوایل ماه جاری تصمیم گرفت با وجود مخالفت واشنگتن سهمیه تولید خود را ۲ میلیون بشکه در روز کاهش دهد که منجر به گمانه‌زنی‌ها شد که کاخ‌سفید احتمالا با برداشت بیشتر برای کاهش قیمت‌ها پاسخ دهد. آمریتا سن اعلام کرد که «دولت بایدن در حال بررسی یک صدور اضطراری است که می‌تواند به ۱۰۰ میلیون بشکه برسد.»
تحلیلگر Energy Aspects تاکید کرد که برداشت از ذخایر استراتژیک (SPR) به منظور کاهش فشار قیمت نیست، بلکه برای رفع محدودیت‌های عرضه اضطراری است. اکنون از ذخایر استراتژیک برای پایین نگه داشتن قیمت‌ها استفاده می‌شود، اگرچه این هدف برداشت از آن نیست.
وی خاطرنشان کرد: دولت آمریکا در سال‌جاری به بهانه امنیت انرژی ۱۸۰ میلیون بشکه از ذخایر استراتژیک نفت درخواست کرده و سال گذشته نیز ۳۰ میلیون بشکه نفت آزاد کرد.
گفته می‌شود وزارت انرژی جزئیات بیشتری در مورد خرید نفت از ذخایر استراتژیک منتشر خواهد کرد که نشان‌دهنده تمایل کاخ‌سفید برای مبارزه با افزایش قیمت بنزین و در عین حال حمایت از کارگران محلی حفاری است. البته کنگره سال‌ها پیش طبق قانون به دولت اجازه داد تا ۲۶ میلیون بشکه دیگر نفت SPR را در سال مالی ۲۰۲۳ که از اول اکتبر آغاز شد، بفروشد که احتمالا به زودی صورت خواهد گرفت.
غیراوپکی‌ها هم همراه می‌شوند
در کشاکش تبانی روسیه و عربستان برای مدیریت بازار نفت، اعضای اوپک هم همراه با بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان حرکت می‌کنند. هیثم الغیص دبیرکل اوپک در یک کنفرانس انرژی در آفریقای‌جنوبی اعلام کرد تصمیم گروه اوپک‌پلاس برای کاهش تولید نفت، با توافق جمعی و برای جلوگیری از بحران و مهار نوسان بازار، گرفته شد.
هیثم الغیص ضمن اشاره به احتمال گسترش رکود جهانی طی ماه‌های آینده گفته است: هم‌اکنون در بعضی از نقاط جهان اتفاق افتاده است، درباره ضرورت اینکه هم اکنون اقدام شود و از وقوع بحران بعد جلوگیری شود، این توافق میان وزیران وجود داشت.
دبیرکل اوپک گفت: ذخایر نفت و گاز طبیعی با افزایش چشمگیر تقاضا در دهه‌های آینده، همچنان پرتقاضا خواهند ماند. وی در ادامه افزود: اوپک پیش‌بینی می‌کند که تقاضای جهانی برای انرژی از معادل ۲۸۶ میلیون بشکه نفت در سال ۲۰۲۱ به میزان ۲۳ درصد رشد کرده و تا سال ۲۰۴۵ به معادل ۳۵۱ میلیون بشکه نفت می‌رسد و نفت بزرگ‌ترین سهم را در سبد انرژی خواهد داشت. اگر سرمایه‌گذاری در نفت محقق نشود، ممکن است کمبود عرضه جدی وجود داشته باشد که به نوسان شدیدتر منتهی می‌شود.
حمایت اوپک از تصمیم اوپک‌پلاس، حالا کشورهای دیگر را هم همراه کرده است. مالزی از جمله کشورهایی است که به دنبال تصمیم اخیر کاهش تولید نفت به اوپک‌پلاس پیوسته تا از تصمیم این گروه برای کاهش هدف تولید نفت حمایت کند. مصطفی محمد، وزیر اقتصاد مالزی، در بیانیه‌ای اعلام کرد: کشورهای اوپک‌پلاس در رسیدگی به ابهامات در وضعیت عرضه و تقاضای جهانی نفت، به صورت گروهی عواملی را در نظر گرفتند که شامل عوامل بازار بود. از نقطه‌نظر تداوم ابهامات، مالزی به همکاری نزدیک با اوپک‌پلاس ادامه می‌دهد تا ثبات بازار نفت جهانی را تضمین کند.
در همین حال، وزارت خارجه عراق اعلام کرده که این کشور هیچ‌گونه تهدید یا سیاست فشار را نمی‌پذیرد و بر حمایت از اوپک‌پلاس و عربستان سعودی در تصمیم برای کاهش تولید نفت تاکید کرد.
در این بیانیه که توسط خبرگزاری دولتی عراق منتشر شد، وزارت خارجه عراق خواستار حل هرگونه عدم توافق مربوط به این موضوع از طریق راه‌های طبیعی و در چارچوب یک دیالوگ مستقیم و متوازن شد.
همچنین وزارت خارجه کویت هم اعلام کرده که تصمیم اخیر اوپک‌پلاس برای کاهش تولید نفت، به صورت گروهی گرفته شد و برمبنای بررسی‌های اقتصادی بازارهای نفت بین‌المللی بود.
سودان دیگر کشوری است که از تصمیم اوپک‌پلاس دفاع کرده است. وزارت خارجه در بیانیه‌ای اعلام کرد: تصمیم اوپک‌پلاس برای کاهش تولید به میزان دو میلیون بشکه در روز، با اتفاق آرا گرفته شد و این کشور از موضع عربستان سعودی مبنی‌بر اینکه تصمیمات اوپک‌پلاس کاملا اقتصادی هستند، پشتیبانی می‌کند. این تصمیم برای مبنای واقعیت‌های عرضه و تقاضا بوده و هدف آن تضمین ثبات بازارهای انرژی بوده است.
وزیر انرژی امارات متحده عربی اعلام کرد کشورش بر این باور است که اوپک‌پلاس با موافقت با کاهش تولید نفت، انتخاب فنی درستی انجام داده و این تصمیم که با توافق همه کشورهای عضو گرفته شده است، هیچ ارتباطی با مسائل سیاسی ندارد.
***
بازار نفت را به روسیه هدیه نکنیم
روس‌ها از زمان تزارها ایرانی‌ها را آزار می‌دادند و تاکنون این آزاررسانی را به شکل‌های گوناگون ادامه داده‌اند. شوروی کمونیستی که فروپاشید ایرانی‌ها شاد شدند و تصور می‌کردند می‌توانند با ۱۵ کشور به جای یک کشور قدرتمند و زورگو دادوستد کنند. اما این آرزو به بار ننشست و کشورهایی مثل ترکمنستان، آذربایجان و قزاقستان که دارای منابع نفت و گاز بودند رقیب ایران شدند. اما بدترین رخداد این بود که روسیه زیر سلطه پوتین و مافیای گردآمده دور او به جای توسعه اقتصاد بر مدل استفاده از انواع منابع و نزدیکی به اروپا به مرور به جایی رسید که صادرات نفت و گاز به منبع اصلی درآمدش تبدیل شده است. کارشناسان باور دارند روسیه در دور شدن ایران از اروپا در دو دهه تازه‌سپری‌شده نقش و سهم قابل اعتنایی داشت تا بتواند بازار صادرات انرژی به ویژه صادرات گاز اروپا را به طور انحصاری در اختیار بگیرد.
متاسفانه سیاست خارجی ایران نیز گونه‌ای آرایش داده شد که به آرزوی روسیه در انحصار گاز اروپا کمک کرد. اما حالا که روسیه با تحریم گاز و صادرات نفت خود روبه‌رو شده است از هر ترفندی برای صادرات این کالاها استفاده می‌کند. معطل کردن ایران با تفاهم‌های نه‌چندان اجرایی درباره توسعه منابع گاز ایران از سوی گازپروم کم بود که حالا می‌شنویم قرار است ایران نفت روسیه را سوآپ کند. گفته می‌شود مقام‌های نفتی ایران از این اتفاق خرسندند اما واقعیت این است که کارشناسان دورنگر و نیز ناظران آگاه این کار را در بلند‌مدت برای ایران خسارت‌بار می‌بینند.
با وقوع جنگ اوکراین، روسیه و اتحادیه اروپا وارد یک جنگ تمام‌عیار انرژی شدند به طوری که اروپا با اعمال تحریم نفتی قرار است از دسامبر ۲۰۲۲ و فوریه ۲۰۲۳ خرید نفت و فرآورده نفتی از روسیه را به صفر برساند. آیا ایران نباید از این فرصت استفاده و راه را برای صادرات نفت باز کند. برخی محاسبه‌ها نشان می‌دهد ایران با توجه به قیمت هر بشکه نفت در بازار جهانی با صادرات روزی دو میلیون بشکه نفت می‌تواند سالانه ۷۵ میلیارد دلار درآمد صادراتی داشته باشد و اگر تنها نیمی از این میزان درآمد را به توسعه نفت و گاز اختصاص دهد به سرعت جای خود را در بازار جهانی نفت و گاز باز خواهد کرد. شوربختانه روسیه دست از ایران برنمی‌دارد و به گزارش فارس چندی پیش الکساندر نواک معاون نخست‌وزیر روسیه اعلام کرد که امیدوار است در گام نخست قرارداد سوآپ ۵ میلیون تن نفت روسیه با ایران تا پایان ۲۰۲۲ امضا شود. جواد اوجی وزیر نفت نیز با استقبال از این پیشنهاد عنوان کرد که زیرساخت سوآپ ۱۰ میلیون تن نفت در ایران وجود دارد. این در حالی است که یک کارشناس انرژی به همین خبرگزاری گفته است: «در شرایط حاضر تحریم اروپا و آمریکا ناظر بر صادرات نفت و گاز روسیه شکل گرفته و یک رقیب جدی به نام روسیه با توان صادراتی ۶ میلیون بشکه‌ای در کنار ما قرار گرفته است که در تلاش برای استمرار درآمدهای ارزی خودشان هستند و به علت اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا، مجبور به تغییر مسیر بازارهایشان به سمت آسیا شده‌اند که از قضا به شکل سنتی مشتری‌های عمده نفت‌خام ما هم هستند. خب حالا در این شرایط اگر ما اقدام به تسهیلگری و سوآپ نفت‌خام روسیه کنیم، این احتمال وجود دارد که میزان فروش نفت‌خام ایران در ارقام فعلی ثابت بماند و یا حتی کاهش پیدا کند.»
- 17
- 1
