روزنامه توسعه ایرانی نوشت: مدت مدیدی است که وجود قاچاق سوخت برای عده‌ای جزو دلایلی شده است که موافقت خود را با افزایش قیمت سوخت برای جلوگیری از قاچاق بیان کنند. هرچند قبل از بررسی راه‌حل افزایش قیمت سوخت باید دید این قاچاق چه اهمیتی در اقتصاد ایران دارد و چه کسانی به آن مشغولند. در ضمن بررسی دلایل آن می‌تواند در این قضیه راهنما باشد.
در اوایل ماه گذشته سخنگوی صنف جایگاه‌داران سوخت کشور اعلام کرده بود: قاچاق سالانه ۲ میلیارد لیتری سوخت به پاکستان به معنای خروج روزانه ۲۴۰ نفتکش از مرزهای شرقی کشور است که اگر این آمار صحیح باشد، مسئله کولبری و انحراف از جایگاه سوخت مطرح نیست و مردم عادی نمی‌توانند این اعداد و ارقام را جابه‌جا کنند.
رضا نواز افزوده بود: موضوع قاچاق سوخت از شرق کشور به صورت سازمان یافته و تشکیلاتی درحال انجام است. وقتی خود مسئولین به این امر واقف هستند پس به نظر می‌رسد دست‌های قدرتمندی در اقتصاد کشور مشغول به قاچاق است.
چرا لوله‌های چند اینچی قاچاق سوخت دیده نمی‌شوند؟
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در این مورد اظهار داشت: قاچاق بنزین و گازوییل از طریق زیر زبان یا گذاشتن در جیب صورت نمی‌گیرد، وقتی خودتان می‌گوید که لوله‌های چنداینچی برای این کار وجود دارد آن سیستم امنیتی که می‌تواند ریگی را از آسمان پایین بیاورد، چطور این فرایند ساخت و انتقال را متوجه نمی‌شود؟
به گزارش ایلنا، فرشاد مومنی در نشست هفتگی موسسه دین و اقتصاد با موضوع «رمزگشایی از پیوندهای میان رانت‌جویان و نظام بودجه بندی کشور؛ مرور ۱۱۰ سال گذشته تا امروز» در مورد عدم شفافیت برخی از داده‌های رسمی کشور گفت: اخیرا مشاهده می‌کنیم که داده‌های رسمی غیب می‌شوند و پنهان‌کاری افزایش می‌یابد. در حالیکه باید گفت امین شما مردم است وگرنه داده‌های اقتصادی ایران را خارجی‌ها بهتر از شما در اختیار دارند. همین الان در سایت‌های خارجی داده‌های اقتصادی ما از سازمان‌های داخلی جامع‌تر و به‌روزتر است. این پنهان‌کاری‌ها با مناسبات رانتی مصرف‌محور وابستگی‌آور و نابرابر پرفساد پیوند دارد. حواسمان باشد که شفافیت‌زدایی از داده‌هایی که امکان مشارکت و موثر دانایان را به حداقل می‌رساند به نفع مردم، حکومت و آینده کشور نیست. به نفع آنانی است که در تبلیغات به آنها استکبار جهانی می‌گویند.
او دامه داد: در سال‌های اخیر داده‌های سهم واسطه‌گری‌های مالی را حذف کرده‌اند، این چه ارتباطی با استکبار جهانی دارد؟ جز این است که می‌خواهند کارهای ناشایست را باب کنند؟ یا مدتی است که داده‌های مربوط به اضافه برداشت بانک‌ها از بانک مرکزی را حذف کرده‌اند، چه کسی از این قضیه نفع می‌برد؟ این رانت‌های ارزش‌زدا و ضد توسعه، با پنهان‌کاری‌ها مرتبط است و آنها هم با تاجرباشی‌ها و منافع بیگانگان پیوند دارند.
این اقتصاددان یادآور شد: کالاهایی را قاچاق اعلام و ممنوع الورود می‌کنند، بعد گزارش‌های رسمی نشان می‌دهند در برخی زمینه‌ها ۵۰ درصد بازار کشور تحت پوشش این کالاها است. پس این چه قاچاقی است؟ اکنون نیز زمزمه‌هایی برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی مطرح می‌شود و کسانی دوباره بحث قاچاق آن را مطرح می‌کنند.
فقر و اختلاف قیمت بنزین قاچاق را ایجاد می‌کند
یک کارشناس حوزه انرژی درباره علل قاچاق بنزین در کشور عنوان کرد: هنگامی که در دو طرف یک خط مرزی، بنزین قیمت‌های متفاوتی داشته باشد و انگیزه‌ای برای برخورد با آن وجود نداشته باشد، موجب قاچاق سوخت می‌شود.
مرتضی بهروزی‌فر افزود: مرزهای ایران در شرق کشور نسبت به کشورهایی که مرزهای خود را دیوار کشیده‌اند، امنیت پایینی دارند. امنیت پایین مرزها و اختلاف قیمت سوخت در کشورهای همسایه انگیزه‌های اصلی قاچاق در کشور است.
او درباره تاثیر فقر در مناطق شرقی در قاچاق سوخت تاکید کرد: در مناطق مرزی و به ویژه سیستان و بلوچستان، که متاسفانه جزو محروم‌ترین استان‌های کشور است، وقتی که مردم شغل و درآمد و امکان کسب‌وکار درست ندارند و از منظر قانونی موانعی برای تجارت و کسب‌وکار آنها وجود دارد، این قاچاق انجام می‌شود
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: وقتی این شرایط زندگی برای آنها وجود ندارد، نمی‌توان و نباید آنها را به گلوله بست که جلوی قاچاق را گرفت.
بهروزی‌فر حجم بالای سوخت قاچاق در کشور را نتیجه وجود تیم‌هایی که به صورت سیستماتیک این کار را انجام می‌دهند دانست و بیان کرد: این قاچاق به صورت سیستماتیک انجام می‌شود. آماری که در مورد حجم قاچاق بنزین اعلام می‌شود، عملا کار افرادی که می‌خواهند با موتور و وانت این قاچاق را انجام دهند نیست.
او درباره راه‌حل‌های جلوگیری از قاچاق گفت: اولین کاری که برای جلوگیری از قاچاق سوخت مطرح است افزایش سطح اشتغال است. پس بهتر است در مناطق مرزی بازارچه‌های محلی ایجاد شود و گسترش یابد. همچنین امتیازاتی برای مردم در نظر گرفته شود که تجارتی معقول و منطقی داشته باشند و درآمد کسب کنند.
افزایش قیمت بنزین مشکلات را بیشتر می‌کند
این کارشناس حوزه انرژی خاطرنشان کرد: راه‌حل را باید در افزایش امنیت مرزها، به روش بقیه کشورهای دنیا، و افزایش اشتغال مناطق مرزی و تأمین حداقل معیشت برای افراد آن مناطق جست. همچنین مبارزه با تیم‌هایی که به طور سیستماتیک قاچاق انجام می‌دهند اهمیت دارد.
بهروزی‌فر افزایش قیمت سوخت را راه‌حل مناسبی برای جلوگیری از قاچاق ندانست و تاکید کرد: افزایش قیمت بنزین نه تنها مشکلات قبلی را حل نمی‌کند بلکه مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند. با این کار حتی در جایی پایین‌تر از جای قبلی قرار می‌گیریم.
او ادامه داد: اینکه قیمت بنزین افزایش پیدا کند و فکر کنیم مصرف و قاچاق توسط آن حل می‌شود، اشتباه است زیرا این کار فقط برای دورانی کوتاه جوابگو است اما متاسفانه قیمت بنزین به عنوان یکی از شاخص‌های اقتصادی موثر در ارزش پول ملی است و در بلند مدت این افزایش قیمت، ارزش پول ملی را کاهش می‌دهد.
بهروزی‌فر به تجربه افزایش قیمت سوخت و هفت برابر شدن آن در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد اشاره کرد و گفت: آن افزایش قیمت نه تنها مشکلات را حل نکرد بلکه مسبب آن تورم شدیدی شد که ارزش پول ملی را کاهش داد.
این کارشناس حوزه انرژی در پایان درباره مشکلات ارزی که قاچاق ایجاد می‌کند تاکید کرد: مسلما اگر به جایی برسد که ناترازی بنزین داشته باشد، یعنی مصرف و قاچاق بیشتر از تولید شود، کشور بخشی از منابع ارزی خود را برای واردات بنزین اختصاص می‌دهد که از این منظر برای منابع ارزی مشکل ایجاد می‌کند.
چه کسانی دائم افزایش قیمت سوخت را دیکته می‌کنند؟
شواهد، تجربیات و ارزیابی‌های کارشناسی نشان می‌دهد که راه‌حل جلوگیری از قاچاق در افزایش قیمت بنزین نیست. افزایش قیمت بنزین در چارچوب اقتصادی ایران اسم رمز افزایش قیمت در سایر محصولات است و با این کار وضعیت اقتصادی مردم و به ویژه مناطق محروم بدتر می‌شود و این خود یکی از دلایل افزایش قاچاق سوخت است. پرسش مطرح این است که آیا موافقان افزایش قیمت سوخت، نفع خود را در منافع قاچاقچیان عمده می‌بینند که گاهی اوقات نگران افزایش مصرف سوخت می‌شوند و افزایش قیمت را دائم دیکته می‌کنند؟
شاید بتوان مدعی بود مبارزه با مافیای بنزین مبارزه با افرادی است که خود مسبب وضع موجود و محرومیت استان‌های مرزی کشور هستند و مبارزه با این افراد یک تیر و دو نشان است.
رامتین موثق
- 9
- 1
