دیده‌بانی بورس از بازارهای ۹۸

رشد انتظارات تورمی و به دنبال آن افزایش بازدهی بازارهای ریسک‌محور وجه تمایز این گزارش با پیش‌بینی قبلی‌ است. در عین حال گسترده شدن دامنه مورد انتظار برای متغیرهای کلان اقتصادی از عدم قطعیت‌های متعدد در سال آینده پرده برمی‌دارد. نسبت قیمت به درآمد فعلی سهام، انتظار برای عقب‌نشینی از سیاست‌های ناکارآمد ارزی و رشد محسوس سودآوری شرکت‌های بزرگ در سال ۹۸، پتانسیل‌های قدرتمند صعود سهام را به تصویر می‌کشند.

چهارمین نوبت از گزارش سود مورد اجماع شرکت‌های بورسی منتشر شد. موعد پیشین این گزارش در آذر ماه در اختیار عموم قرار گرفت. از مهم‌ترین تفاوت‌های گزارش اخیر با برآورد پیشین، باید به رشد قابل‌توجه انتظارات تورمی اشاره کرد. سقف انتظارات از بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری رشد ملموسی را نسبت به برآورد مورد اجماع قبلی نشان می‌دهد. در این میان سقف بازدهی پیش‌بینی‌شده برای شاخص کل بورس نسبت به تحرکات سایر بازارها رشد قابل‌توجهی را تجربه کرده است. افزایش انتظارات تورمی، رشد نرخ ارز و موضع محتاطانه سهام نسبت به این تغییرات سبب شده تا برخی تحلیلگران پتانسیل‌های صعود سهام را از دیگر بازارها قدرتمند‌تر ارزیابی کنند.

با نزدیک شدن به روزهای پایانی سال ۹۷، برآوردها از سودآوری شرکت‌های بزرگ بورسی در سال مالی جاری همگرایی‌ بیشتری پیدا کرده است. در عین حال انتظارات از بازدهی بورس در سال آتی نسبت به برآورد قبلی تحلیلگران رشد قابل توجهی را نشان می‌دهد.

در آخرین گزارش اجماع که با همکاری ۴۱ گروه تحلیلی و به همت مدیریت سرمایه کیان جمع‌آوری شده است، پیش‌بینی تحلیلگران حاکی از انتظار رشد ۳۱ درصدی سودآوری شرکت‌های بزرگ بورسی در سال آینده نسبت به سال مالی ۹۷ است.از زاویه‌ای دیگر برآورد سودآوری این شرکت‌ها در سال آینده، نسبت به موعد قبلی پیش‌بینی‌ها رشد ۳ درصدی را نشان می‌دهد. بررسی متغیرهای تعیین‌کننده نشان می‌دهد بهبود نسبی سودآوری عمدتا از انتظارات تورمی و رشد نرخ ارز نشات می‌گیرد.

نمود عدم قطعیت‌ها در رابطه با متغیرهای کلان

متغیرهای کلانی که در گزارش اجماع تحلیلگران مطرح می‌شوند از یکسو وضعیت تورمی را در بازه مورد نظر نشان می‌دهد؛ از جنبه‌ای دیگر بازدهی مورد انتظار سهام و همچنین بازارهای موازی را در همین بازه برآورد می‌کنند و نهایتا متغیرهای مستقیما اثرگذار در سودآوری شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. دامنه متغیرهای کلان در آخرین گزارش مورد اجماع تحلیلگران گستردگی به مراتب بیشتری را نسبت به موعد پیش نشان می‌دهد.

به علاوه میانگین شاخص‌های کلان اقتصادی همچون نرخ تورم، نرخ ارز و همچنین بازدهی بازارهای مختلف نیز با رشد محسوس نسبت به انتظارات قبلی همراه شده است.بازه مورد انتظار تورم سال آینده دامنه ۱۵ تا ۵۰ درصدی را در بر می‌گیرد. میانگین تورم مورد انتظار کارشناسان در سال آینده در حدود ۳۳ درصد است که نسبت به پیش‌بینی آذر ماه و انتظار تورم ۲۵ درصدی رشد محسوسی را نشان می‌دهد.همچنین در این نوبت از گزارش اجماع، میانگین نرخدلار نیمایی در سال آینده در حدود ۱۰ هزار و ۲۰۰ تومان برآورد شده که نسبت به پیش‌بینی آذر ماه رشد ۵/ ۸ درصدی را نشان می‌دهد. دست پایین انتظارات از نرخ نیمایی دلار در سال آتی، ۸۵۰۰  تومان است.

از دیگر سو رشد نرخ دلار در بازار آزاد طی سال آتی در  حد تورم  برآورد شده است. روند سیاست‌گذاری‌های اخیر و تاکید بر سمت و سوگیری‌های پرمناقشه این شائبه را به وجود آورده که رویه چند نرخی‌سازی ارز در سال آینده بار دیگر در دستور کار دولت قرار گیرد. پیش از دوران پر تلاطم اخیر و حتی طی یک سال گذشته این رویه توسط بسیاری از مسوولان مورد نقد قرار گرفته، با وجود این شباهت‌های تاریخی رفتارها باعث تقویت این نظریه می‌شود که بار دیگر فضای چندنرخی‌سازی ارز ایجاد شود.

سقف انتظارات از بازدهی شاخص کل بورس، با رشد قابل‌توجه نسبت به پیش‌بینی قبلی، ۹۸ درصد پیش‌بینی شده است. این در حالی است که حداکثر بازدهی مورد انتظار بورس در گزارش مورد اجماع آذر ماه ۴۰ درصد بود. رشد نرخ ارز و جاماندگی بازار سهام از واکنش به تغییرات تورمی و نرخ ارز از جمله مواردی است که در برآورد چنین بازدهی مورد تاکید قرار گرفته است. تحقق چنین سناریویی احتمالا مستلزم برخی گشایش‌های سیاسی و همچنین سیاست‌گذاری‌های منطقی‌تر اقتصادی خواهد بود.

در عین حال و در حالت بدبینانه افت ۵ درصدی شاخص کل طی سال آتی مورد انتظار برخی تحلیلگران است. سناریوهای محافظه‌کارانه قبلی افت ۱۵ درصدی شاخص کل در سال آینده را انتظار می‌کشیدند. میانگین بازدهی مورد انتظار بورس در اجماع اسفند ماه ۳۷ درصد است.در رابطه با بازدهی املاک سقف لحاظ شده همچنان بر بازدهی حداکثر ۳۰ درصدی تاکید دارد. با این وجود کاهش متوسط قیمت املاک از انتظارات تحلیلگران کنار زده شده است.گستردگی دامنه متغیرهای کلان نسبت به موعد قبلی پیش‌بینی نشان از تقویت عدم‌ قطعیت‌ها از وضعیت اقتصادی و سیاسی سال آینده دارد.

در مقابل همان‌گونه که در ادامه به آن پرداخته می‌شود عدم قطعیت‌ها از سودآوری شرکت‌های بورسی با تغییر محسوسی همراه نبوده است. در این شرایط آنچه داده‌های فوق را از اهمیت بیشتری برخوردار می‌سازد مقایسه جذابیت بازارها به‌عنوان مقصد سرمایه‌گذاری در سال آینده است.

محدوده‌های حساس قیمت‌های جهانی

در رابطه با قیمت جهانی کالاهای پایه تفاوت به اندازه متغیرهای کلان ملموس نیست. همچنین میانگین مورد انتظار از قیمت کالاهای پایه در بازارهای جهانی با افت ملایم نسبت به پیش‌بینی آذر ماه همراه شده است. این در حالی است که سناریوهای بازارهای جهانی در سال ۲۰۱۹ کاملا متفاوت از یکدیگر به نظر می‌رسد.

امیدواری به پایان جنگ تجاری چین و آمریکا انتظار برای رونق دوباره این بازارها را به وجود می‌آورد و در سوی مقابل عدم حصول نتیجه از مذاکرات تجاری، ادامه آمارهای ضعیف اقتصادجهانی و تداوم سریال جنگ‌های تعرفه‌ای در جبهه‌های مختلف، به‌عنوان تهدیدی دیده می‌شود که رکود اقتصادی بین‌المللی را در پی خواهد داشت.

بنابراین به نظر می‌رسد سال جاری میلادی برای بازارهای جهانی سالی پر تنش یا پرتحرک باشد. با وجود این، برآوردهای تحلیلگران از تغییرات قیمت‌های جهانی چندان این مساله را مورد اعتنا قرار نداده است. ریشه این موضوع را در دو محل می‌توان جست‌وجو کرد. نخست آنکه دامنه در نظر گرفته شده تا حدود زیادی بر گستره تجربه شده توسط این کالاها در ماه‌های اخیر منطبق است و کارشناسان این بازه را به‌عنوان حالتی میانه تعمیم داده‌اند. از سوی دیگر به نظر می‌رسد منابع مورد اتکای تحلیلگران در پیش‌بینی وضعیت بازارهای جهانی هم‌پوشانی زیادی دارد.

مساله‌ای که همگرا شدن برآوردها را در پی خواهد داشت.در نهایت به نظر می‌رسد قیمت جهانی کامودیتی‌ها و کالاهای ارائه شده در گزارش مورد اجماع بیش از آنکه جنبه پیش‌بینی داشته باشد گستره‌ای حساس را مشخص می‌کند که در صورت خروج از این محدوده باید در انتظار واکنش ملموس سهام مرتبط بود.

حرکت بورس بر لبه‌های ارزندگی

در آخرین پیش‌بینی سود مورد اجماع تحلیلگران، سودآوری ۷۸ شرکت بزرگ بورسی در سال آینده برآورد شده است. ارزش بازار ۷۸ نماد مذکور بالغ بر ۵۰۸ هزار میلیارد تومان است و در حدود ۷۰ درصد از کل ارزش بازار سهام کشور را تشکیل می‌دهد. بنابراین می‌توان انتظار داشت که تغییرات مورد انتظار از شاخص کل بورس در تغییرات قیمتی این نمادها با تناسب قابل‌توجهی نمود یابد و P/‎ E بازار متناسب با نسبت قیمت به سودآوری این گروه حرکت کند.

نسبت آینده‌نگر قیمت به سود سهام (بر اساس میانگین سود مورد انتظار برای این نمادها طی سال مالی آتی) در حدود ۹/ ۳ است که در قیاس با نسبت حداکثر ۵ مرتبه‌ای بازار پول از جذابیت‌های نسبی بورس حکایت دارد.نسبت P/‎ E شرکت‌های بزرگ بر اساس سود مورد انتظار در سال مالی ۹۷ را می‌توان در حدود ۱/ ۵ مرتبه تخمین زد. این در حالی است که میانگین این نسبت برای بورس تهران در دوران پیش از برجام در حدود ۴/ ۵ بود. این موضوع نیز نشان از آن دارد که در یکی از محافظه‌کارانه‌ترین دوره‌های بازار سهام قرار داریم.از دیگر سو جای تاکید دارد که به ندرت نسبت P/‎ E بازار سهام به‌صورت باثبات پایین‌تر از محدوده ۴ مرتبه‌ای قرار داشته و این مساله به آن معناست که در صورت جلوه‌گری محرکی قدرتمند، می‌توان در انتظار صعود قابل‌ملاحظه شاخص کل سهام بود.

قطعیت‌ و نااطمینانی‌ها از سودآوری شرکت‌ها

بر خلاف داده‌های مرتبط با شاخص‌های کلان، در رابطه با برآورد سودآوری شرکت‌ها در سال آینده تغییر چندانی در دامنه‌های مورد انتظار دیده نمی‌شود. میانگین انحراف از معیار پیش‌بینی سود شرکت‌ها در اجماع اسفند ماه کاملا نزدیک به همین شاخص در برآورد مورد اجماع آذر ماه است. در این میان انتظارات از سودآوری شرکت‌هایی نظیر فولادسازان و شرکت‌های سنگ‌آهنی همگراتر شده و در مقابل دامنه سود مورد انتظار تولیدکنندگان فلزات رنگی گستردگی بیشتری یافته است. همچنین شرکت‌هایی که همچنان به نوعی از نرخ مرجع ارز و دلار ۴۲۰۰ تومانی متاثر می‌شوند با ریسک نسبتا بالاتری در پیش‌بینی سود همراه‌اند.به نظر می‌رسد توانایی شرکت‌ها در فروش محصول، به خصوص در بازارهای صادراتی، نقش قابل‌توجهی در شکل‌گیری یا کمرنگ‌شدن میزان ریسک این گروه‌ها داشته است.

همچنین نامعلومی‌ها از سرنوشت دلار با نرخ مرجع در بودجه سال آتی دولت، عدم‌ قطعیت‌ها از سودآوری شرکت‌های مرتبط را کاملا توضیح می‌دهد.  نهایتا به نظر می‌رسد خوش‌بینی‌ها نسبت به رشد سودآوری نمادهای پالایشی بیش از سایر گروه‌ها بوده است. سود برآورد شده نمادهای این گروه نسبت به پیش‌بینی قبلی رشد ۱۸ درصدی را نشان می‌دهد. بعد از آن تولیدکنندگان فلز روی، سنگ‌آهن و فولادی‌ها و همین‌طور متانول‌سازان با خوش‌بینی بیشتری نسبت به برآوردهای قبلی همراه بوده‌اند و رشد بیشتری در سود مورد انتظار برای سال آتی را نسبت به پیش‌بینی قبلی تجربه کرده‌اند.