فرضیه «حباب بیت‌کوین» نخستین بار پس از رشد ۸۴۰۰ درصدی سال ۲۰۱۳ میلادی مطرح شده بود. پس از این رشد چشمگیر، سکون قیمتی تا ابتدای سال ۲۰۱۷، سازندگان این فرضیه را ساکت کرد؛ اما ۱۷ برابر شدن ارزش هر بیت‌کوین در ۱۱ ماه ابتدایی سال‌جاری میلادی، این فرضیه را به صدر اخبار بازار جهانی بازگرداند. با توجه به ذات کمتر شناخته‌شده بیت‌کوین، عدم‌امکان مداخله انسانی در تنظیم بازار آن و فقدان دلایل کافی برای تحلیل روند منطقی قیمت‌ها، فرضیه حباب بیت‌کوین اثبات‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد.
وجود «حباب بیت‌کوین» در روزهای درخشش این ارز دیجیتالی، بیش از پیش مورد توجه بازارها، اقتصاددانان و سرمایه‌گذاران قرار گرفته است. سازندگان فرضیه حباب بیت‌کوین، از نزدیکی زمان درهم شکستن بازار این پدیده پولی جوان خبر می‌دهند. آنها توقف روند وسوسه‌انگیز رشد قیمت بیت‌کوین را مصادف با هجوم سرمایه‌گذاران برای فروش پیش‌بینی می‌کنند.در این حالت، قیمت بیت‌کوین به شدت افت خواهد کرد؛ اما روند تاریخی قیمت این ارز دیجیتالی از اثبات‌ناپذیری وجود حباب حکایت دارد.
ارزش هر بیت‌کوین در سال ۲۰۱۳، حدود ۸۴ برابر شده بود تا اولین ادعای حباب در این سال مطرح شود. در حالی که منتقدان، در انتظار ترکیدن حباب بیت‌کوین بودند، این ارز دیجیتالی، در سال ۲۰۱۷ نیز رشد چشمگیری از خود نشان داد و قیمت هر بیت‌کوین از ابتدای سال‌جاری تا روز گذشته، ۱۷ برابر شد. حبابی که فرضیه‌سازان در سال ۲۰۱۳ تخمین زده بودند به مراتب بزرگ‌تر از حباب امسال بود تا هشدار آنان چندان بر روند بازارها اثرگذاری نکند. طبیعت ناشناخته بیت‌کوین، عدم امکان مداخله انسانی در الگوریتم شبکه و فقدان شواهدی که توان تحلیل روند صحیح قیمتی را فراهم می‌کنند نیز فرضیه حباب بیت‌کوین را به چالش می‌کشند.
بیت‌کوین در یک نگاه!
شبکه دیجیتالی بیت‌کوین از سال ۲۰۰۹ میلادی توسط شخص یا اشخاص ناشناسی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» راه‌اندازی شد و در دسترس عموم قرار گرفت. قیمت هر بیت‌کوین در ماه‌های ابتدایی کسر نامشخصی حدود یک‌ده هزارم دلار آمریکا تخمین زده شده و مقدار مشخص آن تا سال ۲۰۱۰ میلادی مبهم بود. اولین نشانه مستدل از قیمت قطعی بیت‌کوین به ماه جولای سال ۲۰۱۰ بازمی‌گردد.
در اولین تراکنش با قیمت ثبت‌شده، ۱۰ هزار بیت‌کوین برای خرید دو عدد پیتزا صرف شد. هر بیت‌کوین در این مبادله حدود ۴۱ده هزارم دلار ارزش داشت که در مقایسه با قیمت صبح روز گذشته، مبلغ ناچیزی محسوب میشود. قیمت هر بیت‌کوین روز جمعه به بیش از ۱۷ هزار و ۱۷۰ دلار رسید که رکورد جدیدی در تاریخ این پدیده دیجیتالی به حساب می‌آید. در واقع بیت‌کوین‌هایی که سال ۲۰۱۰ برای خرید دو پیتزا خرج شده بودند، روز جمعه بیش از ۱۷۰میلیون دلار ارزش داشتند.
پس از «روز پیتزایی»، تراکنش‌های بیت‌کوینی با موج حمایتی جدیدی روبه‌رو شدند و روند افزایشی ارزش این ارز رمزنهاد تا سال ۲۰۱۳ با شیب ملایمی ادامه یافت. اولین جبهه‌گیری اقتصاددانان نسبت به تقویت روز‌افزون قیمت ارز ساتوشی، با افزایش ۸۴۰۰ درصدی ارزش هر بیت‌کوین از ابتدای ماه ژانویه سال ۲۰۱۳ تا پایان نوامبر همین سال، شکل گرفت. این کارشناسان اقتصادی، از بروز حباب قیمتی در بازار ارز دیجیتالی اظهار نگرانی می‌کردند و به‌طور مداوم، نزدیکی زمان سقوط بیت‌کوین را به سرمایه‌گذاران وعده می‌دادند.
هرچند، ماه پایانی سال ۲۰۱۳ با افت شدید ارزش پول دیجیتالی همراه بود؛ اما میانگین قیمت بیت‌کوین تا پایان سال ۲۰۱۶ بالای خط ۵۰۰ دلاری باقی‌ماند. پس از کریسمس سال‌جاری میلادی، بیت‌کوین وارد مرحله جدیدی از تغییرات قیمتی شد که بازهم معمای حباب قیمتی را بر سر زبان منتقدان ارزهای دیجیتالی انداخت.
سال ۱۷۰۰ درصدی ارز دیجیتالی!
سال ۲۰۱۷ میلادی برای بیت‌کوین به سال پرحاشیه و در عین حال خوش‌یمنی تبدیل شد. با اینکه ارز رمزنهاد سال جدید خود را با قیمت ۹۶۶دلاری آغاز کرد.اما گذشت ۱۱ ماه از ثبت این قیمت، نشان داد که بازار ارزهای دیجیتالی در حال به چالش کشیدن نظام پولی سنتی است. ارزش یک بیت‌کوین از ابتدای سال ۲۰۱۷ تا روز ۸ دسامبر (جمعه)، بیش از ۱۷ برابر شد. به عبارتی بیت‌کوین روز جمعه به قله ۱۷ هزار دلاری صعود کرد.
تقویت بی‌وقفه قیمت این پدیده دیجیتالی در سال‌جاری، به دو مولفه کلی مربوط میشود. اولین مولفه، افزایش پذیرش عمومی این پدیده نوظهور به‌عنوان یک روش تبادل مالی و سرمایه‌گذاری است. شرکت‌های بسیاری در ۱۱ ماه اخیر مبادلات مالی بر پایه ارزهای دیجیتالی به خصوص بیت‌کوین را رسما پذیرفته‌اند. آغاز امکان معامله آتی بیت‌کوین در شرکت‌های بزرگی مانند بورس کالای شیکاگو و کارگروه CBOE، تنها بخشی از پذیرش روبه گسترش ارزهای دیجیتالی است.
دستگاه‌های خودپردازی که قابلیت تبدیل بیت‌کوین به ارزهای رایج دنیا را دارند در بیش از ۱۵ هزار شعبه فعالیت می‌کنند. مولفه دومی که در حال حمایت از پول‌های رمزنهاد است، افزایش میل عمومی به اجتناب از درگیری با عوامل سیاسی و ژئوپلیتیک است. به‌عنوان مثال، افزایش بحران در زیمبابوه، ونزوئلا و برخی دیگر از کشورهای آفریقایی، ارزش پول ملی و امنیت مالی شهروندان این کشورها را به خطر انداخت و به‌دنبال آن، سرمایه‌گذاری این افراد در بازار ارز‌هایی دیجیتالی به‌خصوص بیت‌کوین به‌شدت افزایش یافت.
عوامل دیگری مانند افزایش تعداد ارزهای رمزنهاد و ارتقای مکانیزم شبکه بلاک‌چین نیز بر روند تقویتی بیت‌کوین بی‌تاثیر نبوده‌اند؛ اما از طرف دیگر، روز به روز بر تعداد منتقدان ارزهای دیجیتالی افزوده میشود و پایه مشترک تمام انتقاد‌ها همان حباب قیمتی است که در سال ۲۰۱۳ نیز مورد تاکید واقع شده بود.
حباب بیت‌کوین واقعی است؟
حباب قیمتی زمانی رخ می‌دهد که ارزش یک کالا با اختلاف مشهود نسبت به قوه ذاتی آن در بازار معامله شود. برای مثال، حباب قیمتی سهام نزدک در اوایل قرن بیستم، به‌دلیل افزایش افراطی تقاضا و اعتماد بی‌پشتوانه به ارزش ذاتی این سهام رخ داد. صعود ارزش سهام نزدک پس از ماه‌ها، با بن‌بست مواجه شد؛ چراکه بازار بالاخره با ارزش ذاتی نزدک روبه‌رو شد. پیش‌بینی حباب قیمتی تنها در صورتی ممکن است که عامل یا عوامل ارزش‌آفرین برای یک کالا، قابل مقایسه یا بررسی دقیق باشند. به عبارتی حباب تنها زمانی اثبات میشود که ترکیده باشد.
کارشناسانی که به وجود حباب در بازار بیت‌کوین اصرار می‌ورزند، دلیل عمده این فرضیه را افزایش بی‌رویه تقاضای خرید می‌دانند. آنها معتقدند زمانی‌که تب تقاضا‌طلبانه بیت‌کوین به‌دنبال پایان رشد فراطبیعی قیمت فروکش کند، هجوم تقاضای فروش، بازار بیت‌کوین را درهم خواهد شکست. روند تاریخی بروز و اتمام حباب‌های اقتصادی معروف مانند ماجرای «دریای جنوب»، از سوی این گروه مخالف، به‌عنوان تضمین فرضیه‌شان در نظر گرفته میشود؛ با این حال، طبیعتناشناخته مکانیزم ارزهای دیجیتالی، عدم امکان مداخله نهادی و انسانی در الگوریتم شبکه، فقدان شواهد و دلایلی که توان تحلیل روند صحیح قیمت را فراهم می‌کنند، از جمله دلایلی هستند که حباب قیمتی بیت‌کوین را با تردید مواجه می‌کنند.
- 11
- 5
