آشنایی با رشته شیلات

‌به گزارش ایسنا، ‌بیش از ۷۰ درصد کره‌ی زمین را آب اقیانوس‌ها و دریاها پوشانده است که سبب شده تا بیش از ۹۰ درصد تجارت جهانی از طریق حمل‌ونقل‌ دریایی صورت ‌گیرد که این روند در آینده هم چنان روبه‌رشد است. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال ۲۰۵۰ جمعیت کره‌ی زمین حدود ۱۱ میلیارد خواهد شد که تامین نیازهای این میزان جمعیت به انرژی و منابع یک چالش اساسی محسوب می‌شود که تنهاترین و بهترین راه جهت غلبه بر این چالش روی‌آوردن به "اقیانوس‌ها" و "دریاها" است.

از سویی ۴۰  درصد از جمعیت جهان در مناطق ساحلی و دلتاها زندگی می کنند و ۹۰ درصد شهرهای پیشرفته و مدرن دنیا، شهرهای ساحلی و بندری هستند.در این بین کشورهای مختلف اقدامات زیادی را در دست اجرا و برنامه‌ریزی جهت سیطره بر اقیانوس‌ها و دریاها دارند که اولین آن توسعه "علوم" مرتبط به دریا است.

کشور ایران با داشتن ۵۸۰۰ کیلومتر طول نوار ساحلی و قرار گرفتن در کنار دو آبراه استراتژیک در شمال و جنوب یک کشور دریایی محسوب می‌شود. از بین استان‌های کشورمان که  ۷ استان کشور شامل ۳ استان در شمال و ۴ استان در جنوب مرز آبی یا نوار ساحلی دارند که در این بین استان هرمزگان با داشتن ۱۴ جزیره و نیز بیش از ۱۱۰۰ کیلومتر مرز آبی به عنوان استانی که بیشترین مجاورت را با  دریا دارد و نیز قرار گرفتن بزرگترین بندر تجاری کشور، بندر شهید رجایی و بزرگترین مجتمع کشتی‌سازی و فراساحل کشور در این استان، مهم‌ترین استان دریایی کشور محسوب می‌شود.

در کشور ما نیز با توجه به اهمیت موارد ذکرشده در سال‌ها و دهه‌های اخیر توجه به مقوله "دریا" بیشتر از قبل شده است و رشته‌های مختلف مرتبط با دریا در دانشگاه‌های مختلف تاسیس شده که از جمله آن‌ها می توان "مهندسی دریا"، "اقیانوس شناسی"، "زیست‌شناسی دریا" و "شیلات و دیگر رشته‌های مرتبط را نام برد.

یک کارشناس ارشد حوزه شیلات در گفت‌وگو با ایسنا، ‌با بیان اینکه  امسال با توجه به اعلام سازمان سنجش و آموزش کشور، در حدود ۲۰ دانشگاه تعداد تقریبی ۵۰۰ نفر را در دوره های روزانه و شبانه را در رشته شیلات می پذیرند اضافه کرد: دانشگاه هرمزگان در طی چند سال اخیر معمولا ۲۵ نفر ظرفیت داشته که دانش آموزان با رتبه‌های بالا  امکان قبولی در این رشته را دارند. امسال نیز با توجه به ظرفیت اعلام شده در دفترچه انتخاب رشته، ظرفیت پذیرش دانشگاه هرمزگان ۲۷ نفر است.

تنوع گونه‌های پرورش و بازارهای هدف داخلی و خارجی، توان اقتصادی و تولیدی این رشته را افزایش داده است

علی‌رضا راضی در خصوص بازار کار رشته مهندسی شیلات علی‌رغم تحریم‌ها و عوامل محدود کننده عنوان کرد: کشور ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی مناسب دارای گستره ی وسیعی از منابع آبی است. دریای خزر با آب لب شور در شمال ایران، خلیج فارس و دریای عمان با آب شور در جنوب کشور و دریاچه‌ها و رودخانه‌های متعدد در سراسر کشور زمینه ‌بسیار مناسبی جهت استفاده از این منابع به منظور آبزی پروری ایجاد ‌کرده‌­اند که هر کدام از این‌ها بستری برای تولید و ایجاد اشتغال است.

وی تصریح کرد: فارغ‌التحصیلان این رشته بایستی جهت کار در بازار آزاد و بصورت خصوصی برنامه‌ریزی کنند. در چند سال اخیر به دلیل فرهنگ‌سازی در مصرف آبزیان و توجه به تولیدات داخلی در حوزه دریایی‌، توجه بیشتری به رشته شیلات و دانش‌آموختگان این رشته شده است.

این کارشناس ارشد با بیان اینکه تنوع گونه‌های پرورش و بازارهای هدف داخلی و خارجی، توان اقتصادی و تولیدی این رشته را افزایش داده است اظهار کرد: در حال حاضر ماهیانی همچون کپور و قزل آلا و همچنین میگو به عنوان تولید اصلی در این رشته مطرح هستند.

راضی در ادامه بیان کرد: کارشناسان این حوزه می‌توانند با برنامه ریزی بر روی گونه‌های جدید خصوصا در حوزه دریایی، زمینه اشتغال و کسب درآمد بیشتر را برای خود و سایر افراد ایجاد کنند. به همین منظور سازمان‌های اجرایی و حمایتی به طرح‌های اقتصادی در حوزه شیلات توجه ویژه ای دارند. 

وی افزود: از سوی دیگر اجرای طرح‌های تحقیقاتی به منظور کنترل و بهره‌برداری از آبزیان و حفظ ذخایر اکولوژیک منابع آبی به عهده کارشناسان شیلاتی است که زمینه‌ دیگری از اشتغال در این حوزه است.

این کارشناس ارشد حوزه شیلات با اشاه به آزمون استخدامی شیلات گفت: در سال جاری نیز سازمان شیلات آزمون استخدامی برگزار کرده و در بین شرکت کنندگان ۴۰ نفر تنها در هرمزگان استخدام می‌شوند. این در حالی است که برخی از استان‌های دیگر نیز در این رشته پذیرش دارند.

راضی در خصوص ارگان‌ها و سازمان‌های مرتبط با این رشته خاطرنشان کرد: سازمان جهاد کشاورزی، اداره شیلات، دامپزشکی، سازمان منابع طبیعی و سازمان حفاظت محیط زیست سازمان‌هایی هستند که بطور مستقیم با این رشته در ارتباط بوده و ممکن است دانش‌آموختگان این رشته را جذب کنند. 

ادامه تحصیل در این رشته در مقاطع بالاتر فراهم است

این کارشناس ارشد حوزه شیلات با بیان اینکه در این رشته خانم‌ها نیز همچون آقایان به راحتی تحصیل کرده و از لحاظ عملکرد تفاوتی بین آن‌ها نیست تصریح کرد: فارغ‌التحصیلان موفقی در ‌بین دانشجویان خانم حضور داشته‌اند که در حوزه علمی و کارآفرینی به موفقیت‌های چشمگیری رسیده‌اند.

وی در ادمه افزود: هر کدام از گرایش‌ها  بر اساس علاقه، مورد توجه خانم‌ها بوده است اما معمولا گرایش تکثیر و پرورش آبزیان از شرایط مناسب‌تری برخوردار بوده است، چرا که محیط کاری آن‌ها از ثبات بیشتری برخوردار بوده و امکان حضور برای آن‌ها راحت‌تر است.

راضی درباره گرایش‌های رشته شیلات عنوان کرد: شیلات در مقطع کارشناسی به صورت واحد بوده و تحت عنوان علوم و مهندسی شیلات است که در مقطع کارشناسی ارشد به گرایش‌های تکثیر و پرورش آبزیان، بوم‌شناسی آبزیان، فرآوری محصولات شیلاتی تقسیم می‌شود.

این کارشناس ارشد حوزه شیلات در خصوص تاثیر تحریم‌ها و عوامل سیاسی ادر مکان ادامه تحصیل این رشته در خارج از کشور خاطرنشان کرد: این رشته که جزو علوم زیستی و منابع طبیعی محسوب می‌شود کمتر درگیر مسائل سیاسی بوده و با توجه به اینکه تخصص در این رشته می‌تواند در نقاط مختلف جهان کارایی داشته باشد، دانشجویانی که از علم و تخصص بالایی برخوردارند، می‌توانند در دانشگاه‌های معتبر دنیا که در این رشته پذیرش دارند، به ادامه تحصیل بپردازند.

وی در ادامه افزود: هم اکنون نیز دانشجویان بسیاری از ایران در کشورهای مختلف در حال ادامه تحصیل در این رشته هستند. همچنین این امکان وجود دارد که دانشجویان بتوانند جهت گذراندن دوره فرصت مطالعاتی به کشورهای دیگر سفر کنند و از دستاوردها و علوم آن‌ها بهره­‌مند شوند.    

راضی در خصوص امکان پیشرفت این رشته در ایران ابراز کرد: با نگاه ویژه به این رشته در سال‌های اخیر ‌کارشناسان این رشته می‌توانند با برنامه‌ریزی مناسب به موفقیت‌های زیادی از لحاظ علمی و اقتصادی دست پیدا کنند. همچنین‌ نگاه ویژه به علوم دریایی موجب شده است که زمینه کار برای متخصصان این رشته بیش از پیش مهیا شود.

وی در ادامه اظهار کرد: از سوی دیگر به دلیل محدود بودن مطالعات و دانش در حوزه آبزیان دریایی، متخصصان این رشته می‌توانند با دستیابی به دانش تکثیر و پرورش آبزیان دریایی زمینه‌ی مناسبی جهت پیشرفت در حوزه‌ علوم دریایی و اقتصادی ایجاد نمایند.   

رتبه اول جهان در تولید ماهی قزل‌آلا مربوط به ایران است

این کارشناس ارشد حوزه شیلات در خصوص پیشرفت‌های علمی و صنعتی این رشته عنوان کرد: در سال‌های اخیر در حوزه پرورش ماهیان دریایی و پرورش در قفس عملکرد مناسبی صورت گرفته به نحوی که برخی از ‌شرکت‌های اروپایی در این حوزه در خلیج‌فارس سرمایه‌گذاری کرده‌اند. شرکت‌ها و کارشناسان داخلی نیز در طی چند سال اخیر جهش مناسبی از خود نشان داده‌اند به نحوی که ایران توانسته رتبه اول جهان را در تولید ماهی قزل‌آلا به خود اختصاص دهد و هم اکنون نیز پرورش میگوی آب شور به صورت قابل توجهی افزایش یافته و صادرات آن به کشورهای حوزه خلیج فارس انجام می‌شود.  

وی با بیان اینکه ادامه تحصیل این رشته در مقطع دکتری امکان‌پذیر است، گفت: دانشگاه‌های  تهران، تربیت مدرس، گیلان، گرگان، اصفهان، هرمزگان و چند دانشگاه دیگر در این رشته در مقطع دکتری دانشجو می‌پذیرند.

راضی درباره امکان بورسیه در این رشته گفت: دانشگاه تربیت مدرس هر ساله در مقطع دکتری، جهت بورسیه تعدادی دانشجو به خارج از کشور اعزام می‌کند.

کارشناس ارشد حوزه شیلات در خصوص میزان درآمد در این رشته اظهار کرد: در صورت داشتن تخصص و ورود به بازار کار اقتصادی، این رشته بسیار پر در آمد است. به نحوی که پرورش آبزیان پر سودترین تولیدی در بین موجودات پرورشی به حساب می‌آید و در حال حاضر فعالیت‌هایی همچون تکثیر و پرورش میگو بازار بسیار خوبی در حوزه داخلی و صادرات خارجی به خود اختصاص داده است.

وی در ادامه افزود: سایر تخصص‌های شیلاتی همچون فرآوری محصولات شیلاتی نیز از اهمیت بالایی در حوزه اقتصاد برخوردار است که می‌تواند ارزش افزوده محصولات تولیدی را افزایش داده و از خام فروشی و صادرات محصولات جلوگیری نماید.

دانشگاه هرمزگان توجه ویژه‌ای به رشته‌های علوم دریایی و دانشکده علوم و فنون دریایی دارد

‌دانش‌آموخته‌ی دانشگاه هرمزگان در خصوص فضا و فرهنگ دانشگاه هرمزگان تصریح کرد: دانشگاه هرمزگان دانشگاهی جوان و نو پا است که در حال طی کردن مسیر سازندگی و جا افتادن در بین دانشگاه‌های ‌دیگر است.

‌وی در ادامه خاطرنشان کرد: این دانشگاه به دلیل جامع بودن در حال تکاپو و رشد است ‌و فضای مناسبی برای ارتباط و ایجاد فرصت برای استفاده دانشجویان است.

دانش‌آموخته دانشکده علوم و فنون دریایی دانشگاه هرمزگان در خصوص فضا و جو این دانشکده ابراز کرد: این دانشکده از فعال‌ترین و علمی‌ترین دانشکده‌های دانشگاه هرمزگان است. اساتید این دانشکده جوان و با علم روز هستند. رقابت در این دانشکده ‌علمی است و عاملی برای ایجاد انگیزه در بین دانشجویان است. آزمایشگاه‌ها و فضای آموزشی این دانشکده بسیار مناسب است.

راضی ادامه داد: گروه شیلات دارای دو آزمایشگاه اختصاصی و چندین آزمایشگاه عمومی است که دانشجویان این رشته و سایر دانشجویان دانشکده علوم و فنون دریایی می‌توانند از آن استفاده کنند. امکانات فیزیکی و تخصص اساتید این دانشکده موجب شده است که بتوان آن را بهترین دانشکده در دانشگاه هرمزگان دانست.

وی با اشاره به رویکرد وزارت علوم به قطبی شدن دانشگاه‌ها نسبت به مزیت‌های جغرافیایی و امکانات موجود تصیرح کرد: دانشگاه هرمزگان توجه ویژه‌ای به رشته‌های علوم دریایی و دانشکده علوم و فنون دریایی دارد که می‌تواند فرصت مناسبی جهت رشد دانشجویان این دانشکده باشد. همچنین نزدیکی به خلیج فارس مزیت بسیار مناسبی برای دانشجویان این دانشکده است تا بتوانند فعالیت‌های تحقیقاتی خود را به راحتی انجام داده و به منابع طبیعی دسترسی داشته باشند.

راضی در پایان در خصوص دانشگاه‌هایی که در این رشته دانشجو می‌پذیرند، افزود: تمامی دانشگاه‌های حوزه‌ی شمالی مانند گرگان و گیلان و مازندران و حوزه‌های جنوبی کشور مانند هرمزگان، بوشهر، خرمشهر و چابهار و همچنین دانشگاه‌های استان‌های مرکزی همچون تهران، اصفهان، شیراز و برخی دانشگاه‌های دیگر در این رشته پذیرش دارند. حتی برخی از واحدهای دانشگاه آزاد، پیام نور و علمی کاربردی نیز در این رشته دانشجو می‌پذیرند.

 محمد محمدی