معرفی کامل رشته شیمی

رشته شیمی از لحاظ محتوا بسیار گسترده است

رشته شیمی

رشته شیمی دو بخش علم شیمی و صنایع شیمی دارد که علم شیمی به عنوان یکی ازعلوم پایه زیربنای علوم مختلفی مانند بیولوژی، بیوتکنولوژی، پزشکی، دندانپزشکی ، داروسازی و رشته های متعدد مهندسی است ولی صنایع شیمیایی شامل صنایعیست که واکنش شیمیایی در آن ها انجام می گیرد یعنی اقسام مواد اولیه به محصولات جدید تبدیل میشوند که خواص این محصولات با مواد اولیه تا حدودی متفاوت است.

صنایع شیمی با توجه به تعریف فوق، طیف گسترده ای از صنایع شامل به صنایع غذایی، داروسازی، پتروشیمی، الیاف مصنوعی، بهداشتی و آرایشی و صنایع تولید لوازم خانگی را در بر می گیرد.

در رشته شیمی مقطع کارشناسی مباحثی مانند بررسی و مطالعه اجمالی ترکیب، ساختار و ویژگی های ماده و همینطور کنترل آزمایشگاهی فرآیندهای شیمیایی، مطالب و فعالیت هایی است که ارائه می شود.

تاریخچه رشته شیمی

علم شیمی علمی کهنه و قدیمی است. علم شیمی در دوران باستان وجود نداشته ولی خیلی از افراد به کیمیاگری مشغول بودند و آنرا جزء علوم غریبه می دانستند و به آن معتقد بودند. برخی از افراد درمقابل به مطالعه و تعمق در آن می پرداختند. به عنوان مثال زکریای رازی که یک کیمیاگر و شیمیدان ایرانی بود؛ توانست گوگرد و الکل را کشف کند.

رشته شیمی دارای دو بخش علم شیمی و صنایع شیمی است

رشته شیمی در اواخر قرن هفدهم و ابتدای قرن هجدهم کم کم بعنوان یک علم شناخته شد. رابرت بویل انگلیسی اولین کسی بود که در گذشته با آموخته های خرافی شیمی به مخالفت پرداخت. کم کم دانشمندان مختلف از آن دوره به بعد به کشف مواد شیمیایی پرداختند و علم شیمی را منسجم تر توسعه داده اند. آموزش علم شیمی در ایران در دوران جنگ های ایران و روسیه شروع شد و مدرسه دارالفنون، نخستین آموزشگاه رشته شیمی بود و مدرسان علم شیمی و داروسازی از خارج از کشور به دارالفنون امدند. 

در سال ۱۳۲۰ به مرور زمان آموزش شیمی وارد دوره نوینی شد و در ۵ رشته برق، شیمی، معماری، رنگ رزی صنعتی، و ماشین سازی، هنرسرای عالی به تربیت دانشجویان پرداخت. رشته شیمی در سال ۱۳۶۴ به بخش مهندسی شیمی تغییر نام داد و در دو گرایش شیمی و مهندسی شیمی دانشجو می پذیرفت. اکنون رشته شیمی در برخی از دانشگاه های کشور وجود دارد.

هدف از رشته شیمی

هدف از رشته شیمی، تربیت کارشناسانی است که در زمینه های آموزش در دبیرستان، تربیت کمک پژوهشگر، آماده کردن دانشجویان برای ورود به دوره های کارشناسی ارشد و دکتری به خاطر تامین کادر آموزشی، پژوهشی مورد نیاز دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی، کارشناسان مورد نیاز صنایع شیمیایی و بی نیازی از کارشناسان خارجی بتوانند از عهده برآیند. رشته شیمی در دانشگاه دو گرایش شیمی کاربردی و شیمی محض دارد.

رشته شیمی در ایران تا مقطع دکترا تدریس می‌شود

داوطلب رشته شیمی باید در دروس شیمی، فیزیک و ریاضی دبیرستان قوی بوده، علاقه، انگیزه و روحیه کاوشگری لازم را داشته باشد. دروس رشته شیمی به صورت عمومی، پایه، الزامی( مشترک بین دو گرایش) و اختصاصی ارائه می شود.

توانایی های فارغ التحصیلان رشته شیمی

فارغ التحصیلان رشته شیمی مسؤولیت انجام امور زیر را برعهده دارند:

>> طرح، نظارت و اجرای طرحهای تحقیقاتی کوچک و بزرگ شیمیایی در سطوح متنوع کاربردی و علمی محض، در دانشگاهها، کارخانجات و مراکز تحقیقاتی، به منظور ارتقای کمی و کیفی محصولات مایحتاج جامعه.

>> مسوولیت و ارائه خدمات در آزمایشگاههای کنترل کیفی، پیگیری و ارائه معیارهای استاندارد به منظور افزایش کمیت و کیفیت محصولات تولیدی و همینطور مواد مصرفی کارخانه ها و صنایع.

>> ارائه خدمات آموزشی در سطح دانشگاهها، دبیرستانها و موسسات آموزشی.

رشته شیمی یکی از زیرمجموعه های علوم تجربی است

>> ارائه طرحهای پژوهشی به منظور استفاده از منابع اولیه ارزنده موجود در جامعه در جهت افزایش بهره وری از آن ها و جلوگیری از صادرات بی رویه مواد اولیه باارزش و تبدیل آن ها به محصولات واسطه دارای ارزش اقتصادی.

>> ارائه خدمات در کارخانجات پتروشیمی، پلاستیک، لاستیک، رنگ و رزین، الیاف، صنایع غذایی، صنایع دارویی، بهداشتی و شوینده ها.

>> آمادگی برای ادامه تحصیلات در مقاطع بالاتر برای تامین کادر علمی دانشگاهها و دیگر مراکز علمی.

>> کمک به توسعه صنایع دستی که در سطح گسترده ای در جامعه پراکنده هستند؛ من جمله ساخت رنگهای بهتر و متنوع تر، به ویژه استفاده از رنگهای طبیعی موجود در صنعت فرش.

>> استفاده از گیاهان دارویی فراوانی که در مملکت موجودند، به خاطر استخراج و شناسایی موارد کاربرد این گیاهان به کمک متخصصان داروساز.

یکی از رشته های پرطرفدار رشته شیمی، شیمی دارویی است

وظایف فارغ التحصیل رشته شیمی در محیط کار

کارشناسان رشته شیمی میتوانند در قسمت های مختلفی نظیر توسعه داروها در صنعت پزشکی، ایجاد محصولات جدید و کنترل کیفیت آنها در صنایع غذایی، یافتن راههای ایمن برای دفع زباله های صنعتی، ایجاد پلاستیک و الیاف مصنوعی در صنایع پلیمر، تشخیص و درمان بیماریها در بخش بهداشت و درمان، تهیه محلول ها و معرف های شیمیایی مورد نیاز ، شرکت در فرآیندهای ارتقاء کیفیت و بهینه سازی روشها و روندهای کاری آزمایشگاه، طراحی و انجام آزمایش های آزمایشگاهی کار کنند.

دروس رشته شیمی در طول تحصیل

برخی از دروس الزامی رشته شیمی شامل شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی فیزیک، شیمی معدنی، معادلات دیفرانسیل می باشد. همچنین در این رشته دروس هر گرایش ۳۲ واحد درسی می باشد. ۲۰ واحد از این ۳۲ واحد انتخابی در شاخه شیمی کاربردی و شیمی محض است.

۱. دروس مشترک در گرایش های رشته شیمی:

از دروس مشترک در گرایشهای رشته شیمی می توان به ریاضی عمومی، فیزیک پایه، شیمی عمومی، معادلات دیفرانسیل، شیمی آلی، شیمی تجزیه، شیمی تجزیه دستگاهی، شیمی فیزیک، شیمی معدنی، زبان تخصصی شیمی، کاربرد طیف سنجی در شیمی آلی، جداسازی و شناسائی ترکیبات آلی، مبانی کامپیوتر و برنامه نویسی، روش استفاده از متون علمی شیمی، کارگاه یا شیشه گری اشاره کرد.

۲. دروس تخصصی رشته شیمی محض:

دروس تخصصی گرایش رشته شیمی محض شامل اصول صنایع شیمیایی، شیمی آلی فلزی، مبانی شیمی کوانتومی، گرافیک و نقشه خوانی، شیمی فیزیک آلی، طیف سنج مولکولی میباشد.

۳. دروس تخصصی رشته شیمی کاربردی:

دروس تخصصی رشته شیمی کاربردی عبارتست از:کارگاه یا شیشه گری، گرافیک و نقشه خوانی، اصول محاسبات شیمی صنعتی، شیمی صنعتی، کارآموزی تابستانی، گزارش نویسی و سمینار، اصول تصفیه آب و پساب های صنعتی، خوردگی فلزات. (خیلی از درس های این رشته همراه با آزمایشگاه است.)

رشته شیمی و گرایش های آن به طور مستقیم با علم شیمی سروکار دارند

موقعیت شغلی رشته شیمی در ایران

برخی از فارغ التحصیلان رشته شیمی جذب صنایع شیمیایی مانند صنایع رنگ سازی، چرم سازی، پتروشیمی، مواد غذایی ، لوازم بهداشتی و آرایشی میشوند و در بخش ازمایشگاه های کنترل کیفیت محصولات شیمیایی یا واحد تولید آن ها مشغول بکار میشوند. هر کارخانه ای که دایر شود، در بخش کنترل کیفیت کالاهای ساخته شده نیاز به یک شیمی دان دارد.

در تمام صنایع احتیاج به فارغ التحصیلان رشته شیمی داریم تا با توجه به استانداردهای جهانی مواد اولیه را بررسی نموده و ردّ یا قبول بکنند. فارغ التحصیلان رشته شیمی توانایی تغییر و تبدیل بر روی مواد خام را دارند و فارغ التحصیلان زیادی به یاری همین توانایی، کارگاه ها یا کارخانه های شیمیایی کوچک یا بزرگ دایر کرده و در کارشان نیز موفق بوده اند.

درآمد رشته شیمی

درآمد فارغ التحصیلان رشته شیمی، به عواملی مانند تجربه، تبحر، جنسیت و محل کار آن ها بستگی دارد.

رشته شیمی رشته ای است که بیشتر در فضای بسته و آزمایشگاهی وجود دارد

گردآوری: بخش دانشگاه سرپوش