آشنایی با رشته مدیریت پروژه و انواع آن

رشته مدیریت پروژه یکی از رشته‌های زیر مجموعه کنکور ریاضی و فیزیک است

رشته مدیریت پروژه

در انتخاب رشته کنکور سراسری، یکی از رشته های زیر مجموعه کنکور ریاضی و فیزیک به نام رشته مهندسی مدیریت پروژه می باشد. این رشته در لیست گروه مهندسی عمران در وزارت علوم قرار دارد و به عنوان یک رشته مستقل شناخته نمیشود بلکه دارای ماهیتی میان رشته ای است. پروژه تلفیقی از مباحث رشته های عمران، صنایع و مدیریت، از دروس این رشته به شمار می رود. مهندسان مدیریت پروژه باید بتوانند دو رکن اصلی مدیریت پروژه را اجرا کنند که از آنها میتوان به برنامه ریزی و کنترل پروژه اشاره کرد. از این رو دانشگاه های دیگر، فقط در این گرایش تحت عنوان مدیریت پروژه پذیرش دارند.

دانش آموختگان رشته مدیریت پروژه باید متمرکز بر مواردی همچون کاربردی بودن آموزه، تلفیق دانش و اجرا و مدیریت صحیح پروژه های عمرانی باشند. با توجه به اینکه مهندسین عمران با مهارت های مرتبط با دانش حقوقی و اصول مدیریت صحیح پروژه ها اشنا نیستند همیشه احساس خلا در زمینه دانش حقوقی و مدیریت صحیح و کارآمد پروژه ها می شد. بنابراین هدف از طراحی رشته مهندسی مدیریت پروژه اینست که در زمینه فعالیت مهندسی، خلا موجود را برطرف کند.

برای نخستین بار ، گرایش مهندسی نفت و گاز دوره کارشناسی ارشد مدیریت پروژه در سال ۱۳۹۲ اجرایی شد. وظیفه ی صنعت نفت کشور که بعنوان صنعت پیشران اقتصاد کشور شناخته میشود اینست که به انجام پروژه های عظیم توسعه میادین نفت و گاز می پردازد و بعضاً سرعت عمل اجرای پروژه های توسعه ای به دلیل مشترک بودن برخی از این میادین با کشورهای همسایه، بسیار مهم میشود.

مهندسی مدیریت پروژه بطور خلاصه برای رفع نیازها و انتظارات متولیان از اجرای پروژه شامل علم به کارگیری دانش، مهارت ها، ابزار و تکنیک های لازم در اداره جریان اجرای فعالیت ها می باشد.

انواع مدیریت پروژه

انجام پروژه در رشته مدیریت، به هفت روش مختلف، تقسیم میشود و رایج ترین انواع آن عبارتست از:

>> امانی:

مدیر بر روی تمام پروژه تسلط دارد.

رشته مدیریت پروژه در وزارت علوم در لیست گروه مهندسی عمران قرار دارد

>> سنتی:

وقتی که پروژه را به چند بخش مدیریت، تقسیم میکنند؛ هر مدیری یک بخش از آن را به عهده میگیرد.

>> پیمانی:

بهترین نوع مدیریت پروژه، روش پیمانی میباشد که از آن به عنوان روش مدیریت اجرا یاد میشود.

>> طرح و ساخت:

در این روش، شرکتهای پیمانکاری وظیفه دارند که تمام کارهای نظارتی و کنترل بر پروژه را انجام دهند.

>> کلید گردان:

انجام تمامی کارها در این روش بر عهده ی شرکت پیمانکاری میباشد و مدیر، صرفا وظیفه ی پیش بینی هزینه و اختصاص بودجه را بر عهده دارد.

>> طرح و ساخت هم زمان :

مدیر پروژه، تنها بر یک سوم پروژه نظارت دارد و شرکت پیمانکاری، دو سوم کار را برعهده دارد.

>> ساخت، بهره برداری و انتقال:

مدیر پروژه، بخش بزرگی از پروژه را با دادن ضمانتنامه برگشت وجه بر عهده سرمایه گذار میگذارد.

دلایل ناشناخته بودن رشته مدیریت پروژه

* رشته جدید:

اصلی ترین عامل ناشناخته بودن رشته مدیریت پروژه در نزد بسیاری از افراد به خاطر تازه وارد شدن این رشته به دانشگاه های کشور می باشد. در نتیجه انتظاری از معروف شدن یک رشته ی تازه وارد نیست.

* دانشگاه:

دانشگاه از عوامل دیگر مؤثر در ناشناخته بودن این رشته به شمار می رود. درحال حاضر صرفا دانشگاه های پیام نور، رشته مهندسی مدیریت پروژه را تدریس می کنند و این رشته برای شناخته شدنش نیاز است تا در دانشگاه های برتر کشور با امکانات مناسبتر تدریس شود.

* عدم معرفی این رشته توسط دانشجویان:

کم کاری دانشجویان رشته مدیریت پروژه باعث شده تا این رشته ناشناخته بماند و درخصوص آن اطلاعات کافی منتشر نشود. از عوامل تاثیرگذار در شناخته شدن این رشته می توان به ارائه مقالات و مجلات علمی دانشجویی و همچنین برگزاری همایش ها و سمینارها اشاره کرد.

رشته مدیریت پروژه یک رشته ی مستقل نیست و ماهیتی میان رشته‌ای دارد

* کم کاری مسئولان و نهاد های مربوطه:

مواردی که در مسیر تحصیلی و شغلی داوطلبین کنکور سراسری نقش مهمی دارد؛ شامل عدم فعالیت و کم کاری نهاد های دانشگاهی و مسئولان و اساتید دانشگاه ها و دیگر مراکز اموزشی و مشاوره ای میباشد که مانع شناخته شدن آن رشته شده است.

توانایی های فارغ التحصیلان رشته مدیریت پروژه

مهندسین مدیریت پروژه در طول دوره تحصیلی خود، اقدام به یادگیری تخصص های مرتبط با مهندسی عمران، مهندسی صنایع و اصول مدیریت و نظارت بر اجرای پروژه های عمرانی میکنند. لذا این کارشناسان باید از توانایی کافی در مهارت های کاربردی و اجرایی مرتبط با سه تخصص فوق برخوردار باشند. مهارت های تخصصی کارشناسان رشته مدیریت پروژه عبارتند از:

> تسلط بر دانش حقوقی پروژه ها

> تسلط بر مقررات ملی ساختمانی و آئین نامه های اجرایی

> آشنایی با امور مالی و حسابداری ویژه

> طراحی اجرایی و نظارت براجرای پروژه

> تسلط بر انجام هماهنگی بین عوامل ذیربط پروژه

> شناخت مؤثر از مصالح و ماشین آلات

> آشنایی با قوانین اداری مرتبط

> ایجاد دیدگاه مبتنی بر اخلاق مهندسی در اجرای پروژه

> توانایی نقشه خوانی مهندسی

> کسب دید عمیق از ایمن سازی کارگاه ساخت

اهداف مهندسی مدیریت پروژه

تلفیق علم و هنر را مهندسی مدیریت پروژه میگویند و این رشته دارای اهداف بسیاری میباشد که مهم ترین انها شامل ارتقای کیفیت ساخت در پروژه های عمرانی، ایمنی، بهداشت، اعمال صحیح آیین نامه ها و مقررات مربوط به آنها ، صرف اقتصادی در اجرای پروژه، مدیریت صحیح عوامل اصلی پروژه نظیر هزینه، کیفیت و زمان می باشد. امروزه دیگر مثل گذشته، از نقش ها و مسئولین های سخت گیرانه در سازمان ها و شرکت های تولیدی و صنعتی استفاده نمی کنند. سازمان ها قصد جذب مدیرانی را دارند که قادر به مدیریت صحیح سیستم و مجموعه باشند و سازمان را در جهت ارتقاء و پیشرفت روز افزون با استفاده از تفکرات مدیرانه ی خود برای انجام پروژه ها هدایت کنند.

مدیرپروژه ای که از نوآوری و خلاقیت در کار خود استفاده کند؛ برای آن سازمان یک دارایی با ارزش محسوب میشود و میتواند پروژه هایی با مقیاس ها و پیچیدگی های مختلف انجام دهند. چنین فردی میتواند برای تمام چالش های موجود در سازمان با برخورداری از ویژگی هایی همچون خلاقیت و ذهن منعطف، راه حلی را تنظیم کند. فارغ التحصیلان رشته مهندسی مدیریت پروژه خوب با نحوه ی ترکیب روش های سنتی با رویکرد های جدید آشنایی دارند و میدانند که استفاده از کدام ترفند برای وضعیت پروژه مناسب است.

فرصت های شغلی رشته مدیریت پروژه و ساخت

مشاغلی همچون طراح داخلی، استاد دانشگاه، مهندس معمار، پژوهشگر و مدیر کنترل پروژه با رشته کارشناسی ارشد مدیریت پروژه و ساخت، رابطه ی مستقیمی دارند و دانش آموختگان، بیشترین ارتباط را بین رشته تحصیلی و شغل خود برقرار می کنند در صورتی که در این شغل فعالیت کنند. امکان جذب رشته مدیریت پروژه با مشاغلی همچون مهندس راه و ساختمان و شهرسازی برطبق طرح طبقه بندی مشاغل وزارت بهداشت، در حوزه بهداشت و درمان وجود دارد.

دروس تخصصی رشته مدیریت پروژه

رشته ی مهندسی مدیریت پروژه برای نخستین بار با توجه به نیازهای بازار کار و خلا مدیریتی در پروژه های عمرانی در دانشگاه پیام نور تأسیس گردید و پس از مدتی در استان های مختلف، اقدام به تدریس این رشته در بسیاری از مراکز این دانشگاه نمودند.

مطابق آیین نامه اموزشی مقطع کارشناسی، دوره کارشناسی رشته مدیریت پروژه دارای ۱۴۰ واحد درسی مانند دیگر رشته های مهندسی می باشد. رشته مدیریت پروژه در مقطع کارشناسی به صورت دو ماژول آموزشی میباشد که مدت تحصیل در آن دو ساله است که دو سال اول بین کلیه رشته های مهندسی دانشگاه پیام نور است.

تعداد کل دروس رشته مدیریت پروژه معادل ۶۸ واحد میباشد که در دو نیمه اول ارائه شده است، به این صورت که ۱۲ واحد برای دروس عمومی مشترک کلیه رشته ها، ۲۶ واحد برای دروس پایه مهندسی، ۸ واحد برای دروس مهارتی مشترک کلیه رشته و۲۲ واحد برای دروس تکمیلی مهندسی اختصاص داده شده است.

رشته مهندسی مدیریت پروژه، در ارتباط با رشته هایی همچون مهندسی عمران، مهندسی صنایع و مدیریت ارتباط میباشد و همچنین با مهندسی عمران، رابطه ی نزدیک تری دارد. درواقع رشته مدیریت پروژه شامل تمامی دروس تخصصی رشته مهندسی عمران میباشد که از آن ها می توان به مقاومت مصالح، مکانیک خاک و پی، راه سازی و روسازی، تحلیل سازه ها، هیدرولیک، طراحی سازه های فولادی ۱و۲، مکانیک سیالات، طراحی سازه های بتنی ۱ و ۲ اشاره کرد.

همچنین یکی از گرایش های ارشد عمران به نام رشته مهندسی و مدیریت ساخت میباشد که دروس مدیریتی آن در چارت درسی این رشته قرار دارد. از دروس مدیریتی که دانشجویان رشته مهندسی مدیریت پروژه در طول دوره یاد می گیرند؛ شامل مدیریت کارگاه و منابع انسانی، اصول و مقررات پیمان، مدیریت ایمنی کارگاه، مهندسی ارزش و قوانین حاکم بر پروژه می باشد. واحدهای درسی رشته صنایع نظیر تحقیق در عملیات، مدیریت کیفیت و بهره وری و آمار و احتمالات است.

فواید رشته مهندسی مدیریت پروژه

فارغ التحصیلان رشته مدیریت پروژه، مجوز فعالیت در زمینه های مهم شغلی همچون نظارت، مدیریت و اجرا را دارند. همچنین از دیگر کارهایی که آن ها می توانند انجام دهند شامل توانایی اجرا کردن پروژه، نظارت بر پروژه های موجود و همچنین کنترل و مدیریت پروژه های مختلف به خصوص پروژه های عمرانی و ساختمانی است و چنین متخصصانی از کیفیت کاری بهتری برخوردارند.

رشته مدیریت پروژه با هدف رفع خلا موجود در فعالیت مهندسی مجری طراحی شده است

بازار کار مهندسی مدیریت پروژه

با وجود ناشناخته بودن رشته مدیریت پروژه در ایران و باتوجه به اهداف مهم این رشته، نیاز هر پروژه عمرانی و اجرایی به یک مدیر پروژه، برای آن مدیر، آینده شغلی خوبی را رقم می زند.

گردآوری: بخش دانشگاه سرپوش