بانک مرکزی:اوراق ارزی به زودی منتشر می شود/ اوراق ارزی چیست؟

روز گذشته مدیر روابط عمومی بانک مرکزی از انتشار اوراق ارزی برای اولین بار توسط بانک مرکزی خبر داد. مصطفی قمری وفا، جزئیات بیشتری در این خصوص ارائه نکرد. گزارش ها این را نشان میدهد که بعد از محدود شدن خرید دلار و سخت شدن سرمایه گذاری در بازار دلار، انتشار این اوراق میتواند راهکار قانونی برای سرمایه گذاری ارزی باشد. مزیت انتشار اوراق برای خریداران، کسب سود متناسب با تغییرات بازار دلار است. نفع این ابزار، برای شرکت ها و نهادهای ناشر، تامین منابع لازم بدون نهاد واسطه با پشتوانه سرمایه ارزی است. همچنین منفعت این تصمیم، برای سیاستگذار نیز معرفی یک ابزار جدید سیاستگذاری ارزی، در جهت کاهش تقاضا برای خرید اسکناس با هدف سفته بازی است.« دنیای اقتصاد» با معرفی این ابزار جدید، هفت پرسش اصلی درخصوص جزئیات انتشار اوراق ارزی از بانک مرکزی ارائه کرده است.

اوراق ارزی چیست؟

اوراق ارزی به شکل ساده، نوعی از اوراق است که یک نهاد آنرا برای تامین مالی منتشر می کند. سرمایه گذار برای خرید این اوراق نیاز به دلار ندارد و با پول رایج( به عنوان مثال ریال) میتواند این اوراق را تهیه کند. نهاد ناشر تضمین می دهد که در تاریخ سررسید اوراق، میزان تغییرات ارزش دلار را به قیمت روز محاسبه کرده و ما به التفاوت زمان انتشار و سررسید را به خریدار پرداخت کند. بدین ترتیب سرمایه گذار بدون خرید اسکناس خارجی، از تغییرات قیمت ارز منتفع خواهد شد. این اوراق به علت ویژگی هایی که دارد فرصتی برای ایجاد تنوع در دارایی ها و کسب سود است. از طرفی در شرایط تورمی و بی ثباتی اقتصاد کلان، میتواند تضمین کننده ارزش دارایی افراد در برابر کاهش ازش پول باشد. میتوان گفت اوراق قرضه ای که بر مبنای ارز خارجی منتشر می شود، به انتشاردهنده این امکان را می دهد که ریسک خود را در مقابل نوسانات ارزی به صفر برساند. علاوه بر این ، انتشار اوراق ارزی منجر به متنوع سازی منابع تامین مالی و مدیریت بهتر بدهی می شود. در این شرایط سیاستگذار نیز یک ابزار مناسب برای مدیریت بازار ارز دارد. در صورتی که فشار برای خرید ارز کاهش یابد و اوراق ارزی جایگزین آن شود، رفتار سفته بازی با اسکناس کاهش می یابد و از سوی دیگر، دست سیاستگذار ارزی برای مدیریت بازار ارز بالا می رود. به نظر میرسد در شرایط کنونی مهم ترین مانع، شرایط تضمین پرداخت اصل و سود اوراق در تاریخ سررسید با قیمت مشخص دلار بازار( نه با قیمت دستوری) توسط نهاد ناظر است. مهم ترین نگرانی درخصوص این اوراق، برخورد سلیقه ای و دستوری، در زمان انتشار اوراق و محاسبه سود آن است.

منفعت انتشار اوراق ارزی در ایران

بانک مرکزی به پشتوانه طلا و ذخایر ارزی که در حال حاضر دارد، میتواند اوراق ارزی منتشر کند. اوراق ارزی به شکل ساده به معنای آن است که نهاد یا شرکتی اقدام به انتشار یک سند می کند که بر اساس آن میتواند منابع ریالی را جمع آوری کرده و متناسب با نرخ تغییرات ارز و نرخ سود تعیین شده اصل و سود این اوراق را به صورت ریالی در زمان سررسید بپردازد. بدین ترتیب در اوراق ارزی منابع ارزی یا عبارت دیگر اسکناس خارجی جابه جا نشده و تغییرات ارزی تنها مبنای محاسبات بازپرداخت این اوراق در سررسید قرار می گیرد. اوراق میتواند دارای کوپن یا بدون کوپن باشد، تا ناشر متناسب با نیاز خود و فضای بازار نحوه اوراق ارزی را مشخص کند. در گام اول بانک مرکزی اقدام به انتشار این اوراق ارزی کرده و بعد از آن سایر نهادها و شرکت ها نیز میتوانند متناسب با پشتوانه ارزی خود اقدام به انتشار این اوراق کنند. منفعت اصلی انتشار این نوع اوراق برای نهاد منتشر کننده این است که می تواند از این طریق تامین مالی کند.

شرکت با انتشار اوراق ارزی منابع موردنیاز خود را از بازار جمع آوری نموده و بعد از وصول منابع ارزی خود، می تواند نسبت به پرداخت اصل و سود اوراق در تاریخ سررسید اقدام کند. یکی دیگر از منافع انتشار این اوراق این است که فشار برای تامین ارز در بازار نیز کاهش می یابد و شرکت ها برای نیاز ضروری و نه انگیزه حفظ سرمایه، به بازار مراجعه می کنند. انتشار اوراق ارزی برای خریدار نیز دربردارنده منافعی است. اولین منفعت آن وجود یک منبع مطمئن برای سرمایه گذاری است. از طرفی اگر تحلیل فرد مبنی بر آن باشد که دارایی ارزی دارای سود بیشتری از دارایی ریالی است، می تواند در این بستر سرمایه گذاری کند.

همینطور اگر امکان فروش این اوراق در بازار ثانویه ایجاد شده باشد، فرد میتواند آنرا در این بازار به فروش رسانده و تامین نقدشوندگی، از این طریق صورت گیرد و پویایی بازار حفظ شود. یکی از منافع سیاستگذار در انتشار این اوراق این است که یک ابزار جدید برای مدیریت بازار ارز ایجاد می کند، دولت می تواند حتی بخشی از سیاستگذاری ارزی خود را با استفاده از عرضه این اوراق تنظیم کند. در صورت شیفت تقاضای سرمایه گذاری از اسکناس به اوراق، سیاستگذار منابع ارزی لازم برای مدیریت بازار ارز را در اختیار خواهد داشت. نکته قابل توجه این است که بانک مرکزی باید نحوه تامین مالی این اوراق را نیز مشخص کند، زیرا استفاده از منابع پایه پولی برای پوشش سود این اوراق می تواند اثر تورمی داشته باشد.

هفت پرسش از بانک مرکزی

با وجود تمام مزایای انتشار اوراق قرضه ارزی برای منتشرکنندگان و خریداران، درخصوص انتشار این اوراق چند پرسش مهم وجود دارد و بهتر است بانک مرکزی بعنوان نهاد ناشر اوراق ارزی به آن ها پاسخ دهد. پرسش اول این است که در صورت آن که این اوراق با استقبال روبه رو شود و موقعیت خود را در بازار ایجاد کند ، آیا این امکان وجود دارد که این اوراق سیگنال فزاینده به خود بازار ارز ارسال کند و به نوعی جهت دهنده قیمت بازار ارز شود؟ در این صورت بانک مرکزی با چه ابزاری این موضوع را کنترل خواهد کرد؟ پرسش دوم این است که کدام نرخ ارز رایج در فضای اقتصاد کشور مبنای محاسبه این اوراق قرار خواهد گرفت و آیا این نرخ ارز، جذابیت سرمایه گذاری دارد؟ پرسش سوم نیز این است که سررسید این اوراق چگونه خواهد بود؟ با توجه به اینکه اقتصاددانان تأکید می کنند که این اوراق ارزی برای جذابیت بیشتر بهتر است سررسید کوتاه مدت داشته باشد.

همچنین بعنوان پرسش چهارم باید پرسید که آیا این اوراق با کوپن منتشر می شود و در صورتیکه دارای نرخ سود است مقدار آن به چه میزان تعیین می شود؟ سوال پنجم این است که آیا برای این اوراق ارزی، بازار ثانویه نیز در نظر گرفته شده است؟ با توجه به تأثير انتشار این اوراق بر بازارهای دیگر، پرسش ششم نیز این است که مقیاس انتشار این اوراق به چه میزان خواهد بود؟ بعنوان پرسش آخر، بانک مرکزی برای افزایش جذابیت و ایجاد اعتماد و تضمین مناسب به سرمایه گذاران چه گام هایی برمی دارد تا افراد به جای خرید اسکناس، از اوراق ارزی بهره ببرند؟