به گزارش همدلی، نقش مالیات در اقتصاد پررنگ می‌شود؛ این را می‌توان از اظهار نظرهای اخیر مسئولان فهمید. طی چند روز گذشته اخبار متعددی در این باره منتشر شد؛ وزیر راه و شهرسازی، اعلام کرده بر اساس طرحی که در حال بررسی در مجلس است؛ صاحب‌خانه‌هایی که بیش از سقف تعیین شده، اجاره دریافت کنند، مشمول پرداخت مالیات تصاعدی می‌شوند. دیروز هم سازمان امور مالیاتی کشور اعلام کرد با هدف کنترل دلال بازی در بازار ارز، خریداران ارزی باید مالیات بپردازند. در این باره اظهار نظرهای متفاوتی وجود دارد، برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باور هستند، می توان با ابزار مالیات تمایل به دلالی در اقتصاد را کاهش داد، اما در مقابل این اظهار نظر، آگاهان اقتصادی هم قرار دارند که می‌گویند، این اتفاق دلالی را به عنوان یک شغل تثبیت می‌کند، آن‌هم نه دلالی علمی که در بسیاری از اقتصادهای پیشرفته دنیا قابل قبول است، بلکه نوعی از این شیوه را ترویج می‌دهد که در نهایت به احتکار منجر می‌شود.
گام اول...
با توجه به جنحال‌هایی که نوسانات نرخ ارز ناشی از دلالی در کشور ایجاد کرد، سازمان امورمالیاتی تصمیم گرفته با این روند مقابله کند. تهیه و تنظیم شیوه‌نامه‌ای که روش اخذ مالیات خریداران حقیقی و حقوقی ارز توسط سازمان امور مالیاتی در آن مشخص شده است، به نظر می‌رسد نخستین قدم سازمان مالیاتی برای زهرچشم گرفتن از کسانی باشد که از فروردین سال گذشته با حضور سنگین در بازار ارز، مقدمات رشد بهای دلار و وقوع تلاطم در اقتصاد کشور را فراهم کردند.
در این شیوه‌نامه آمده با توجه به تحولات ارزی سال‌های ۹۵ تا ۹۷ و فعالیت سوداگرانه برخی اشخاص که مبادرت به خرید ارز به هر طریق از بانک مرکزی کرده‌اند و به منظور رسیدگی مالیاتی هماهنگ و متناسب با درآمد حاصله، این شیوه‌نامه جهت نحوه رسیدگی به خرید‌های ارزی این اشخاص ابلاغ می‌شود. همچنین روی گرفتن مالیات از اشخاص حقیقی تاکید زیادی شده است. ادارات کل امور مالیاتی استان‌ها و امور مالیاتی شهر و استان تهران موظف شده‌اند در مواردی که مودی فاقد پرونده مالیاتی مشاغل است، ابتدا نسبت به تشکیل پرونده اقدام و سپس به تناسب پرونده آنها را برای صدور احکام ارسال کنند.
در قدم نخست قرار است کارگروه رسیدگی ضمن دعوت از مودی و درخواست ارائه اسناد و مدارک مربوطه نسبت به بررسی و ارتباط خرید ارز با سوابق فعالیت او اطمینان حاصل کند. لابد برای اینکه مطمئن شوند ارزی که خریده را برای چی و به چه دلیلی خریده است. باید مشخص شود آیا کار فرد با دلار و بازار ارز ارتباط داشته یا او به خاطر رسیدن به سود و کسب درآمد اقدام به خرید مقدار زیادی ارز کرده است.
چنانچه ارز خریداری شده مرتبط با قعالیت شغلی مودی باشد و قبلا به نحوی وجود آن به اطلاع اداره امور مالیاتی رسیده باشد، مطالبه دوباره مالیات متوقف می‌شود. در غیراین صورت یعنی کار فرد خریدوفروش ارز یا بقیه کار‌های مرتبط با ارز نبوده است. یعنی به احتمال زیاد طرف یا دلال است یا با خریدوفروش ارز توانسته به میزان درآمد مشخصی دست پیدا کند.
اگر امکان تعیین درآمد فرد مشمول مالیات وجود داشته باشد، ادامه کار ساده خواهد بود. در غیر این صورت سازمان امور مالیاتی دنبال تاریخ دقیق فروش ارز می‌گردد. اگر این مسئله هم در دسترس نبود، برای تعیین میزان مالیات می‌توان به میانگین نرخ فروش آزاد ارز در بازه سه ماه بعد از تاریخ خرید رجوع شود. تفاوت این دو نرخ عنوان درآمد حاصل از نرخ فروش ارز لحاظ شده و مالیات بر درآمد روی آن محاسبه می‌شود. همچنین ممکن است فرد اصلا پرونده مالیاتی نداشته باشد و برای اولین بار به خاطر نوسانات نرخ ارز وسوسه حضور در این بازار به سرش زده باشد. در این حالت، کار بیخ پیدا می‌کند؛ کارگروه رسیدگی منتخب مکلف شده اسناد و مدارک تسلیمی توسط مودی یا اطلاعات به دست آمده از جمله تراکنش‌های بانکی یا اطلاعات سامانه ۱۲۰ را استخراج و بر اساس آن پرونده را پیش ببرد.
همچنین شیوه‌نامه وضعیت کسانی را که توسط دیگران اقدام به سرمایه‌گذاری و خرید و فروش ارز کرده‌اند روشن می‌کند. مثلا می‌گوید مباشر هم باید از سهم حق‌الزحمه خود مالیات پرداخت کند. به علاوه، اگر مودی ادعا کند که ارزهایش را نفروخته و این ادعا ثابت شود، کارگروه منتخب تفاوت نرخ خرید ارز و نرخ تسعیر آن در پایان سال را مبنای محاسبه مالیات بر درآمد می‌گذارد.
کارشناسان چه می‌گویند؟
در این باره اظهار نظرهای متفاوتی از سوی کارشناسان و دست‌اندرکاران اقتصادی وجود دارد. یک تحلیل‌گر اقتصادی به «همدلی»، می‌گوید: «فرض کنید من سکه را به قیمت هر قطعه یک میلیون تومان خریداری کردم و بعد از دو ماه بهای سکه به دو میلیون تومان رسید. من تا پایان سال فرصت دارم اظهارنامه ارائه بدهم. دولت حتی اگر اطلاعات من را داشته باشد، باید صبر کند. درآمد حاصل از فروش سکه و ارز مثل درآمد حقوق‌بگیران نیست که تا آخر ماه صبر کنید.»
به گفته آلبرت بغزیان: «اگر حجم عظیمی از اطلاعات در اختیار دولت باشد، باید صبر کند، بعد از خرداد یا تیر سال بعد، اگر شخص حقیقی یا حقوقی اظهارنامه مالیاتی ارائه داد، براساس‌آن مالیات بگیرد و اگر این اظهارنامه ارائه نشد، از دیگر مجاری قانونی، مسئله اخذ مالیات را پیگیری کند.»
به اعتقاد این استاد دانشگاه: « درآمدهای حاصل از افزایش قیمت سکه و ارز مشمول مالیات نیست. مگر اینکه ثابت شود شغل فرد خریدوفروش سکه و ارز است؛ یعنی اگر فردی ۱۰ ماشین بخرد و اصلا نفروشد، حتی اگر قیمت ماشین ۱۰ برابر شود، نباید مالیاتی پرداخت کند. ارز باقی‌مانده در خانه‌ها مالیات ندارد. برای اخذ مالیات باید درآمدی حاصل بشود، سازمان مالیاتی اطلاعاتش را داشته باشد و بگوید شما شاغل در این حرفه هستید تا بتواند مالیات آن را دریافت کند؛ نمی‌توان ردیابی کرد و نمی‌توان به این افراد مالیات بست. فعالیت دلال‌هایی که در بازار سکه و ارز حضور دارند، نوعی فرار مالیاتی است. فقط در‌صورتی‌که این افراد را پیدا کنند، می‌توانند از آنها مالیات بگیرند.» این آگاه اقتصادی مالیات‌گرفتن از خانه‌های خالی را هم کار دشواری توصیف کرد؛ زیرا فرد ادعا می‌کند که از همه این خانه‌ها استفاده می‌کند و به صرف نصب پرده یا انداختن فرش در خانه، ادعای خود را اثبات می‌کند.
- 16
- 7
