شپش سر چیست؟
شپش سر که با نام علمی پدیکولوزیس شناخته می شود؛ نوعی حشره ریز قهوه ای یا خاکستری است که از خون زیر پوست انسان تغذیه می کند. شپش ها نوعی ماده چسبناک تولید می کنند که تخم های شپش را به ساقه مو متصل نگه می دارد. این موجود غالبا در پوست نواحی سر، پشت گوش و نزدیک خط گردن در پشت گردن دیده می شود.
شپش سر با چنگال هایی شبیه قلاب که در انتهای پای آنها دیده می شود موها را می گیرد. به ندرت دیده می شود که شپش سر روی مژه، ابرو یا بدن ایجاد شود.
شپش روی پوست سر ممکن است مشاهده شود اما به دلیل اینکه بسیار کوچک است، خیلی سخت قابلیت تشخیص دارد. این عارضه به خصوص میان کودکان یک مشکل بسیار شایع و البته مسری است. کودکان پیش دبستانی و دبستان همچنین خانواده های آنها بیشتر از سایر موارد با این حشره درگیر می شوند، آمار آن در دختران و زنان بیشتر از پسران و مردان است.
گزش حشره منجر به خارش و تحریک پوست سر خواهد شد و خراشیدن پوست می تواند عفونت ایجاد کند.
علائم شپش سر:
نشانه های شپش سر در زنان و مردان نشانه های آلودگی به آن می تواند شامل علائمی باشد که در ادامه به آنها اشاره شده است:
خارش:
شایع ترین علامتی که آلودگی به شپش ایجاد می کند؛ خارش پوست سر، گردن و گوش است. این واکنش آلرژیک است زمانی که فرد برای اولین بار به شپش مبتلا می شود امکان دارد چهار تا شش هفته پس از آلودگی همچنان خارش نداشته باشد. برای تسکین و درمان خارش سر با پزشک مشورت کنید.
احساس حرکت روی مو و بدن:
شپش ها غالبا روی بدن یا لابلای موهای افراد حرکت می کنند، به همین دلیل ممکن است موجب بی قراری افراد شوند به طوری که خواب راحت را از آنها بگیرند.
زیادشدن شوره سر:
درصورتی که به شپش سر مبتلا شدید و فکر می کنید که روی سر شوره دارید باید گفت که شما تخم شپش را در سر خود دارید که گاهی با شوره اشتباه گرفته می شود. شوره را می توان به راحتی از طریق شانه زدن مو یا فقط مالش سر به راحتی از روی مو جدا کرد اما تخم شپش خیلی محکم به ساقه مو وصل می شود و به سختی از طریق نوک ناخن جدا می شوند.
ایجاد برجستگی های قرمز رنگ:
از آنجایی که شپش ها پوست را می گزند؛ ممکن است برجستگی های کوچکی مانند جوش در ناحیه پوست سر، گردن و شانهها مشاهده شوند.
درمان شپش سر با دارو:
برای درمان شپش سر پزشک ابتدا داروهای بدون نسخه را توصیه می کند زیرا شپش و برخی تخم های آن را از بین می برد. این دارو ممکن است که توانایی از بین بردن تخم هایی که تازه ایجاد شده اند را نداشته باشد.
برای از بین بردن تخم ها یک معالجه مناسب در زمان مناسب کافی است تا بعد از بیرون آمدن تخم ها و تبدیلشان به شپش بالغ آنها را نابود کرد. براساس مطالعات عقب نشینی ۹ تا ۷ روزه بعد از اولین درمان زمان مناسبی برای درمان دوم محسوب می شود در صورتی که سایر برنامه های درمانی هم وجود داشته باشند.
در ادامه به برخی از داروهای بدون نسخه یا نسخه دار برای درمان شپش اشاره شده است:
داروهای بدون نسخه:
داروهای بدون نسخه برپایه پیرترین ساخته می شوند که یک ترکیب شیمیایی استخراجشده از گل داوودی می باشد و مانند یک سم برای شپش عمل می کند. قبل از استفاده از این دارو باید موهای کودک را با شامپو بدون نرم کننده بشویید و سپس مقداری از دارو را روی سر کودک بریزید.
در صورتی که قبل از شستن موها مقداری سرکه به موها بزنید چسب نگهدارنده که شپش را به ساقه مو می چسباند را از بین می برید.
نوعی داروی مصنوعی از گروه پیرترین؛ پرمترین است که تخم ها را از بین نمی برد و لازم است ۹ تا ۱۰ روز بعد از درمان اول مجددا استفاده شود.
از عوارض مصرف این دارو می توان به قرمزی و خارش پوست سر اشاره کرد. در برخی از موارد درکنار پیرترین از مواد شیمیایی دیگری به نام RID به صورت ترکیبی استفاده می شود تا اثربخشی را بیشتر کند.
این محصول هم فقط می تواند شپش ها را بکشد و توانایی از بین بردن تخم ها را ندارد، پس لازم است ۹ تا ۱۰ روز بعد از درمان مجددا استفاده شود. در صورتی که کودکتان به گل داوودی یا محمدی حساسیت دارد نباید از این دارو استفاده کنید.
داروهای با نسخه:
امکان عدم پاسخ مناسب در استفاده از داروهای OTC وجود دارد برای مثال تکرار نکردن درمان یا زندگی در برخی مناطق جغرافیایی مستعد شپش می تواند نسبت به داروهای OTC مقاومت نشان دهد. درصورتی که استفاده از داروهای OTC به نتیجه نرسد پزشک داروهای قوی تری را که با نسخه به فروش می رسند پیشنهاد می کند برای مثال؛ ایورمکتین، اسپینوساد و مالاتیون.
ایورمکتین:
این دارو برای کودکان بالای ۶ ماه تجویز می شود و می توان از آن بر روی موهای خشک استفاده کرد و بعد از ۱۰ دقیقه با آب شستوشو داد. این دارو به صورت قرص خوراکی هم وجود دارد که غالبا برای کودکانی با وزن بیشتر از ۱۵ کیلوگرم تجویز می شود، البته درصورتی که سایر درمان های موضعی نتوانند به صورت موثر آلودگی به شپش را درمان کنند.
اسپینوساد:
این دارو برای کودکان بالای شش ماه مجاز است و باید روی موهای خشک استفاده شود، بعد از ۱۰ دقیقه با استفاده از آب گرم از روی موها شسته شود. این دارو می تواند هم شپش و هم تخم ها را از بین ببرد و غالبا بعد از استفاده نیازی به تکرار مجدد ندارد.
مالاتیون:
این دارو برای افراد بالای ۶ سال یا بزرگتر مجاز خواهد بود، به صورت لوسیون است و باید روی موها استفاده شود و اجاز داد تا به صورت طبیعی خشک شود. بعد از گذشت ۸ تا ۱۲ ساعت می توانید موها را بشویید. از آنجایی که مالاتیون حاوی الکل است نباید بعد از استفاده موها را معرض سشوار یا وسایل برقی حرارتی قرار داد. این دارو در صورت لزوم میتواند ۷ تا ۹ روز بعد از اولین درمان مجدداً اعمال شود.
دایمتیکون:
یکی از انواع روغن های سیلیکون است که بعد از پوشاندن سطوح و ایجاد یک مانع فیزیکی موجب خفگی و نابودی شپش ها می شود. البته باید اشاره کرد تحقیقات کمی در رابطه با اثربخشی آنها صورت گرفته است.
بنزیل:
این لوسیون می تواند تخم شپش هایی که تازه بیرون آمده اند را از بین ببرد، مدت درمان این دارو هفت روزه است. درمان صددرصدی با این این دارو صورت نمی گیرد. این لوسیون برای افراد بالا ۶ ماه و قبل از ۶۰ استفاده می شود.
درمان خانگی شپش سر:
درمان شپش سر با روغن شمعدانی:
یکی از موثرترین روش های درمان خانگی شپش سر استفاده از روغن شمع دانی است که می تواند شپش ها را خفه کند. قبل از خواب ریشه موها را به این روغن آغشته کند و صبح روز بعد با استفاده از شانه و شستوشو با آب شپش ها را از بین ببرید. اضافه کردن روغن شمعدانی به شامپو هم می تواند قدمی موثر در از بین بردن شپش ها باشد.
درمان شپش سر با روغن درخت چای:
استفاده از روغن درخت چای هم یک درمان خانگی موثر است. برای این کار می توانید روغن درخت چای را با آب مخلوط کرده و سپس روی موها اسپری کنید و کلاه حمام را روی سر خود قرار دهید. بعد از گذشت چند ساعت موها را شانه کرده و شپش ها مرده را با استفاده از شانه و شستوشو جدا کنید. استفاده از این روغن برای درمان شپش ها دو مرتبه در یک هفته مجاز است. استفاده از چند قطره روغن در شامپو هم اقدامی مناسب است.
درمان شپش سر با روغن اوکالیپتوس:
مانند روغن های دیگر باید روغن اوکالیپتوس را روی موها بمالید و اجازه دهید چند ساعت روی موها باقی بمانند. در مرحله بعد با استفاده از شانه شپش های مرده را از موها جدا کرده و آنها را بشویید.
درمان شپش سر با روغن چریش:
این روغن را باید به شامپوی خود اضافه کنید و سپس موها را با استفاده از آن شستوشو دهید. درصورتی که می خواهید شپش را به صورت قطعی با درمان های خانگی از بین ببرید باید در کار خود مداومت داشته باشید تا درمان به صورت کامل نباشد کار خود را تکرار کنید.
در استفاده از روغن های گیاهی باید به حساسیت کودکان به روغن توجه داشت. در صورتی که کودکتان نشانه هایی مانند زخم شدن سر، یا خارش غیر معمول داشت باید مصرف را متوقف کرده و با پزشک در این رابطه مشورت کنید.
درمان خانگی شپش سر با پیاز:
به طور کلی آب پیاز خواص زیادی برای درمان بیماری ها دارد به همین دلیل در طب سنتی بسیار استفاده می شود. درمان خانگی شپش سر کودکان با استفاده از آب پیاز یک روش اثربخش می باشد. برای این کار چند عدد پیاز را رنده کرده و آب آن را بگیرید. موها را به آب پیاز آغشته کنید و بعد از چند ساعت شستوشو دهید.
این روش موجب می شود شپش های کشته شوند و بین موها بمانند که بعد از شستوشو باید آنها را جدا کرد. استفاده از آب پیاز یک روز در میان می تواند شپش سر را درمان کند.
درمان خانگی شپش سر با سیر:
در طب سنتی سیر به عنوان یک گیاه دارویی شناخته می شود که می تواند عوامل بیماری زا را از بین ببرد. به همین دلیل می توان برای از بین بردن شپش سر به عنوان یک گزینه مناسب درنظر گرفته شود. برای این کار می توانید چند حبه سیر را له کرده و آب لیمو یا یکی از انواع روغن نارگیل، سیاه دانه یا روغن اوکالیپتوس را به آن اضافه کنید، ترکیب را روی موها و پوست خود مالیده و اجازه دهید مدتی بماند.
ماسک های گیاهی حاوی سیر را نمی توان به مدت یک شب تا صبح یا چندین ساعت روی پوست نگه داشت و باید بعد از گذشت ۲۰ دقیقه آن را با آب ولرم شسته و سپس موها را خشک کنید.
درمان خانگی شپش سر با سرکه:
سرکه حاوی استیک اسید است که می تواند پوشش محافظتی ایجاد کند و شپش ها را از بین ببرد. سرکه سیب و انگور هر دو برای درمان شپش مناسب هستند، فقط کافی است آنها را روی موها و پوست اسپری کنید. استفاده از سرکه همراه با روغن های گیاهی شپش های را می کشد و آنها را روی موها سر می دهد. بعد از گذشت یک ساعت از آغشته کردن موها با سرکه آنها را بشویید و سپس با استفاده از شانه اضافی شپش را از موها خارج کنید.
استفاده از مخلوط نمک و سرکه هم برای درمان شپش سر موثر است، این ماده دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی است پس می تواند رشک و شپش را از بین ببرد. هنگام استفاده موها را به چند بخش تقسیم کنید تا تمام قسمتهای مو با سرکه مرطوب شود و موجب خفگی شپشها شود.
گردآوری: بخش مراقبت و زیبایی سرپوش
- 16
- 1