جراحی فک جراحی تصحیحی است که با رفع بد شکلی های فکین صورت می باشدعمل جراحی فک چیست؟
اختلال های فک و دندان امکان دارد علل ژنتیکی، مادرزادی یا تکاملی داشته باشد، بدین ترتیب از بدو تولد و یا هنگام رشد همراه شخص هستند. همچنین آسیب های مفاصل فک و نیز پاتولوژی (رشد تومور) میتوانند سبب بدشکلی فک و دندان در هر سنی شوند. جراحی همراه با ارتودنسی برای عوارض وسیع فک و دندان مانند اختلالات رشد و یا آسیب های تروماتیک اکتسابی، با هدف بهبود عملکردهای جویدن، تکلم و تنفس گزینه انتخابی جراحی فک محسوب می شود. معمولاً به افرادی که دندان های کج و نامرتبی دارند توصیه میشود که به یک متخصص اراتودنسی مراجعه کنند تا مشکشان حل شود ولی ارتودنسی همیشه به تنهایی نمیتواند دندان ها را مرتب کند چون فک ها هم می توانند مشکلاتی برای شخص بوجود بیاورند.
به جراحی فک عمل ارتوگناتیک (or- thog- NATH- ik) نیز گفته میشود. انجام این عمل بی نظمی استخوان های فک و تمام ناهماهنگی های مربوط به فک ها با دندان ها را اصلاح می کند تا شیوه کارکرد یا عملکردشان بهبود یابد. به عبارت دیگر بیمار احتیاج به ارتودنسی و جراحی فک با هم دارد و درمان ارتودنسی پیش نیاز جراحی فک می باشد. انجام تمام این اصلاحات نیز می تواند ظاهر صورت افراد را به طرز چشمگیر و فوق العاده ای بهبود بخشد.
کاربرد جراحی فک
در واقع افرادی که از مشکلات زیر رنج می برند؛ به احتمال زیاد کاندیدای جراحی فک هستند:
- نقایص و سندرم های مادزادی (مشکلات شکاف لب و کام و رشد فک)
- درد ناشی از اختلال در مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و دیگر مشکلات فک
- تنفس غیر ارادی از راه دهان
- عدم روی هم قرار گرفتن لب ها بدون فشار و زور خود شخص
- آسیب مفاصل فک بر اثر ضربه
- اُپن بایت (موقع روی هم قرار گرفتن دندان های بالا و پایین، فضای خالی بین آن ها به وجود می آید)
- جلوآمدگی فک ها
- وجود عفونت در حفره دهان، غدد بزاقی، فک و گردن
- عقب ماندگی چانه و فک پایین
- عدم قرارگیری دندان ها روی یکدیگر
- عدم توانایی صحیح خوردن و جویدن
- ناهنجاری های ساختاری رایج فک و دندان
- انجام بازسازی پس از درمان تومور در صورت، فک، دهان و گردن
جراحی فک، دندان و فک را به موقعیتی سالم، متعادل و عملکردی انتقال می دهد تشخیص لزوم انجام جراحی فک
نخستین معیار در تشخیص لزوم انجام جراحی فک و صورت، شناخت فک سالم و طبیعی از فک ناسالم و غیر طبیعی است. مهمترین شاخص در سلامت فک، فرو رفتن مناسب دندان های آسیا یا مولر فک بالا و فک پایین در یکدیگر است. همینطور در فک طبیعی، دندان های جلویی فک بالا، روی دندان های جلویی فک پایین قرار می گیرند. بگونه ای که حدود یک تا دو میلی متر جلوتر از دندان های فک پایین قرار گرفته و روی دندان های پایین را می پوشانند. در شخصی که دارای دندان هایی با این مشخصات ظاهری است و فک او طبیعی به حساب میرود، احتیاج به جراحی فک و صورت برای ارتودنسی احساس نمی شود.
جراحی فک در چه سنی مناسب است؟
انجام جراحی فک بعد از توقف رشد، معمولاً در حدود سنین ۱۴ تا ۱۶ سال برای زنان و سنین ۱۷ تا ۲۱ سال برای مردان مناسب است چون رشد فک در این سن به مرحله نهایی خود رسیده و متوقف می شود. تغییر چهره به وسیله جراحی فک و دهان هم باید در همین سنین که شخص بلوغ استخوانی خود را پشت سر گذاشته است انجام شود ولی اگر فک بیمار به مشکل حادی دچار باشد، جراح فک بر روی بهبود مشکل موجود در فک تمرکز می کند و سن متقاضی مسأله حائز اهمیتی نیست.
خطرات عمل جراحی فک
جراحی فک معمولاً بی خطر است و توسط یک جراح متخصص دهان و فک و صورت و غالبا با مشارکت متخصص ارتودنسی انجام می شود ولی در صورت بروز خطرات احتمالی جراحی فک امکان دارد شامل موارد زیر باشد:
> از دست دادن قسمتی از فک
> خونریزی
> احتیاج به درمان ریشه در بعضی دندان ها
> عفونت
> مشکلات مربوط به تناسب بایت و درد مفاصل فک
> شکستگی فک
> بازگشت فک به موقعیت قبلی
> آسیب عصبی
> احتیاج به جراحی بیشتر
جراحی فک به طور معمول به دلایل کاربردی و یا عملکردی انجام می شوداقدامات و مراقبت های لازم قبل از عمل جراحی فک
در اکثر موارد، پیش از جراحی فک متخصص ارتودنسی بر روی دندان ها بریس قرار می دهد. بریس معمولاً از ۱۲ تا ۱۸ ماه پیش از عمل جراحی استفاده می شود تا دندان ها برای جراحی تراز و ردیف شوند. متخصص ارتودنسی و جراح دهان و فک و صورت با مشارکت یکدیگر درمان را برنامه ریزی می کنند. آماده سازی تصاویر اشعه X، عکسها و مدل سازی دندان های شما بخشی از برنامه ریزی برای جراحی فک است.
گاهی وقت ها، بسته به این که از چه روشی برای تناسب دندان ها استفاده می شود، امکان دارد به تغییر شکل دندان ها، پوشش دندان ها با تاج و یا هر دو آنها نیاز باشد. استفاده از سی تی اسکن سه بعدی، برنامه ریزی درمان با کامپیوتر و ابزارهای نگهدارنده موقت ارتودنسی میتواند به حرکت دندان ها و کاهش زمان استفاده از بریس ها کمک کند. گاهی اوقات این موارد بطور کامل نیاز به عمل جراحی فک را از بین می برد.
انواع جراحی فک
انواع جراحی فک عبارتند از:
۱. جراحی فک اپن بایت:
جراح در این نوع عمل جراحی فک اول قسمتی از استخوان فوقانی را با برش روی فک برداشته و با تجهیزات مخصوص و پیچ و مهره در محل دقیق خود محکم میکند. این عمل جراحی در اصلاح جلوآمدگی فک و عقب ماندگی فک کاربرد دارد. در صورتیکه فک پایین شخص جلو بیاید، استخوان عقب فک منفک شده و درست می شود که اصطلاحا به آن جراحی فک پایین هم می گویند. این عمل جراحی فک را کاملاً عقب برده و با فک بالا هم تراز و در نتیجه زیبایی شخص را بیشتر میکند. در اصلاح عقب ماندگی فک هم قسمتی از چانه و فک را جلو می آورند تا صورت فرم اصلی خود را بازیابد.
۲. جراحی فک پایین جلو آمده:
فک تحتانی جلوتر از حد عادی و جلوتر از حد معمول قرار گرفته است در اینگونه موارد ارتودنسی پیش از عمل جراحی فک، تعیین محل برش در روی استخوان فک، تعیین میزان اضافی استخوان و در زمان عمل جراحی به عقب بردن فک تحتانی، ثابت کردن استخوان در محل مورد نظر با پیچ و پلاک و پس از بهبودی و التیام محل برش تغییرات فک تحتانی در نمای نیم رخ صورت نمایان خواهد بود.
۳. جراحی فک پایین عقب رفته:
در مورد دیگری استخوان فک تحتانی به طور کامل به عقب رفته و به همراه اخلال در تطابق دندانی هست در این باره ارتودنسی پیش از عمل جراحی فک باید صورت بگیرد محل برش روی فک تحتانی مشخص می شود با حفظ عصب حسی دندان ها در زمان عمل جراحی فک تحتانی به محل مورد نظر منتقل میشود و در محل مورد نظر با پیچ و پلاک ثابت می شود. بعد از بهبودی محل برش تغییرات را ملاحظه خواهید فرمود اثرات را در ناحیه غبغب نیز ملاحظه فرمایید.
۴. استئوتومی فک بالا:
این نوع جراحی فک از طریق ایجاد برشی در لثه ی فک بالا انجام می شود. سپس فک به صورت کنترل شده شکسته می شود و به محل جدیدی که قبل از جراحی به وسیله مدل های دندانی تعیین شده، حرکت داده می شود. بعد یک قطعه پلاستیکی کوچک به دندان ها متصل شده تا محل جدید فک بالا تعیین شود که پس از آن با صفحات فلزی کوچک و پیچ هایی در محل خود محکم می شوند. این صفحات و پیچ ها از جنس تیتانیوم بوده که یک فلز بسیار بی تاثیر است و استفاده از آن در بدن بی خطر می باشد. در آخر لثه با استفاده از بخیه های قابل جذب بخیه زده می شود.
۵. استئوتومی فک پایین:
استئوتومی یا برش استخوان فک پایین، نوعی جراحی فک است که از طریق ایجاد برشی در انتهای دهان به منظور دسترسی به فک پایین، روی لثه جایی که دندان های مولر قرار دارند، انجام می شود در این جراحی به کمک اره کوچک مخصوص جراحی با ایجاد برشی مورب یا اریب شکل، نوعی شکستگی به روش کنترل شده در فک پایینی ایجاد می کنند. بعد از آن در طول جراحی، فک در حالتی جدید و از پیش تعیین شده قرار داده می شود که متناسب با مدل و حالت دندان های شماست. پس از آن، نوعی قطعه پلاستیکی کوچک به دندان ها وصل می شود تا فک پایینی بتواند در حالت و شکل جدید که مشخص شده است، قرار بگیرد و حرکت کند.
سپس با استفاده از صفحات کوچک فلزی و پیچ سر جای مقرر ثابت می شود. این صفحات از جنس تیتانیوم هستند و این فلز بسیار ایمن و بی خطر برای استفاده در بدن انسان هاست. در آخر این جراحی فک، لثه با کمک بخیه های قابل جذب به حالت اولیه بازگردانده می شود.
یکی از مزایای جراحی فک و دهان راحتتر شدن جوییدن و گاز زدن است ۶. ژنیوپلاستی:
ژنیوپلاستی (جراحی زیبایی چانه)، جراحی کم تهاجمی است که به خاطر اصلاح عقب رفتگی چانه و دستیابی به ساختار مطلوب و زیبای صورت طراحی شده است. روش ژنیوپلاستی شامل ایجاد یک برش از بین استخوان چانه است که با آزاد کردن استخوان مشکل دار، جراح میتواند این ناحیه را به وضعیت مطلوب تبدیل کند. یک صفحه کوچک از جنس تیتایوم به منظور محکم کردن چانه در محل جدید خود بر روی استخوان فک مورد استفاده قرار می گیرد. پیچ های کوچکی جهت نگه داشتن دائمی صفحه در محل خود استفاده می شوند. این روش جراحی فک میتواند بطور چشمگیری توازن، تناسب و هارمونی اجزای صورت را بهبود بخشد.
۷. جراحی ارتفاع فک فوقانی:
در صورتیکه در هنگام خندیدن لثه های شما مشخص می شود با این عمل جراحی فک می توانید این مشکل را برطرف کنید. این عمل با کاهش ارتفاع فک فوقانی و ثابت کردن فک در محل مشخص خود سبب زیبایی و کاهش دیده شدن لثه می شود.
نکات کلیدی حرف زدن بعد از جراحی فک
به طور کلی در روش های جدید جراحی فک، حرف زدن و صحبت کردن از یک ساعت پس از عمل امکان پذیر است ولی امکان دارد تا ۱۰- ۱۴ روز نتوانید تن عادی صدای خود را داشته باشید و به صورت نرمال صحبت کنید. البته چنانچه تنها یکی از فک های خود را عمل کنید، (یعنی به عنوان نمونه تنها به عمل جراحی فک پایین بپردازید) حرف زدن شما راحتتر است ولی به طور کلی بین دو هفته الی یک ماه طول میکشد تا به حالت عادی برگردید.
مزایای جراحی فک
جراحی فک، دندان و فک را به موقعیتی سالم، متعادل و عملکردی انتقال می دهد و عملکرد روزانه مثل جویدن، صحبت کردن و نفس کشیدن را آسان می کند. این جراحی طیفی از مشکلات را حل می کند: درد مزمن فک و مفصل فک و سر درد، اُوپن بایت (فضای خالی بین دندان های بالا و پایین در حالت بسته بودن دهان)، آسیب صورت و ناهنجاری های تولد، عقب رفتگی چانه، فک بیرون زده، ظاهر بزرگ بینی و وقفه تنفسی در خواب (مشکلات تنفسی در خواب مثل خروپف).
عوارض جانبی جراحی فک
>> آسیب به عصب ها پس از جراحی فک:
بعد از عمل جراحی فک، بی حسی موقتی چانه، زبان و لثه ها به علت کبودی عصب های چانه رایج است. در موارد اندک، ناحیه بی حس شده هم چنان بی حس باقی می ماند.
>> عفونت از عوارض جراحی فک:
معمولاً صفحات فلزی کوچک و پیچ های بکار رفته در جراحی فک که برای مراقبت فک شما در جایگاه و حالت جدید استفاده شده بودند برای همیشه در همان محل باقی خواهند ماند. این قطعات پزشکی به ندرت دچار عفونت میشوند و احتیاج به خارج کردن پیدا می کنند ولی در صورت ابتلا به عفونت آن هم پس از گذشت چند ماه بعد از عمل، خارج کردن شان مشکل خاصی ایجاد نخواهد کرد. خوب است بدانید، فلز بکار رفته در این قطعات از جنس تیتانیوم است که به وسیله فلزیاب های موجود در فرودگاه ها هم قابل تشخیص نخواهد بود.
>> آسیب دیدگی عصب پس از جراحی فک:
آسیب دیدگی عصب در هر نوع عمل جراحی مقدور است و جراحی فک از این قائده مستثنی نیست. زخم های عصبی میتوانند در عین حال اندکی آزار دهنده و همینطور باعث ایجاد اختلال هایی در تحرکات شخص شوند. این مشکلات میتوانند بطور مستقیم یا غیر مستقیم از طریق ضربه به عصب، ایجاد شوند.
>> خونریزی، یکی از عوارض جراحی فک:
به طور کلی خونریزی خفیف ناشی از محل جراحی فک در شب نخست در دهان طبیعی است. مشاهده خونریزی شدید غیر معمول ولی قابل کنترل است. شما میتوانید با استفاده از یک گاز استریل یا دستمال کاغذی ۱۰ دقیقه محل زخم را فشار دهید تا خونریزی قطع شود.
>> سفتی دهان بعد از عمل جراحی فک:
سفتی فک بعد از عمل جراحی فک شایع است که به مرور زمان کاهش میابد. هیچ حرکتی برای رفع آن لازم نیست. تلاش نکنید دهانتان را باز کنید چراکه به مناطق جراحی فک آسیب می زند. لب ها و گونه ها هم سفت خواهند شد که طی چند هفته رفع می شود.
>> عوارض جراحی فک، گرفتگی بینی:
گرفتگی بینی یکی دیگر از عارضه های جراحی فک است. گرفتگی بینی میتواند ناشی از لوله هایی باشد که در درون سوراخ های بینی در زمان جراحی جاگذاری شده است یا این که بعد از جراحی فک بالا اتفاق بیفتد. اگر بینی دچار احتقان می شود میتوان به وسیله اسپری های پاک کننده ی مخصوص بینی این مشکل را رفع کرد. پنبه ی آغشته به آب گرم هم میتواند برای بیرون آوردن ترشحات بینی مفید باشد. گرفتگی بینی معمولاً یک تا دو هفته بعد از جراحی ادامه خواهد داشت و بعد از آن رفع خواهد شد.
با جراحی فک پایین عقب رفته، فک تحتانی به محل مورد نظر منتقل میشودگردآوری: بخش سلامت سرپوش
- 12
- 5
