افزایش مراجعه زنان به مراکز روانپزشکی | مصرف‌کنندگان روان‌گردان؛ ۵۰ درصد بیماران یک مرکز روان‌پزشکی

به گزارش همشهری آنلاین، یک‌سوم بیماران اعصاب و روان که به مرکز درمانی روانپزشکی رازی مراجعه می‌کنند، زنان هستند. این نکته‌ای است که امید رضایی، رئیس مرکز درمانی روانپزشکی رازی در نشست خبری‌اش اعلام کرد و از افزایش مراجعات به این مرکز درمانی هم خبر داد.

این در حالی است که آخرین پیمایش ملی سلامت روان در کشور مربوط به سال‌های ۸۹تا ۹۰است که براساس این مطالعات ۲۳.۶درصد از افراد ۱۵تا ۶۴ساله دچار یک یا چند اختلال روانپزشکی بودند. این رقم در مردان ۲۰.۸درصد و در زنان ۲۶.۵درصد بود. ابتلا به هرگونه اختلال روانپزشکی هم در زنان نسبت به مردان، افراد بیکار نسبت به افراد شاغل، افراد مطلقه و بیوه نسبت به افراد مجرد، شهری نسبت به روستایی، بیسواد نسبت به افراد دانشگاهی و افراد دارای وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین نسبت به افراد با وضعیت بالاتر هم بیشتر شایع بوده است.

میان آنها هم ۳۱درصد از کل بیماران حداقل درمان کافی را دریافت می‌کردند. اگر چه قرار بود این پیمایش در دهه ۹۰هم تکرار شود اما به دلایل مختلف ازجمله شیوع پاندمی کرونا، فعلا انجام نشده و مستندات علمی درباره افزایش اختلالات روانپزشکی در جامعه ایرانی وجود ندارد. اما به‌گفته متخصصان میزان مراجعه به مراکز درمانی روانپزشکی افزایش پیدا کرده که نباید به این مسئله نگاه منفی داشت، چرا که می‌تواند به‌دلیل افزایش آگاهی مردم درباره بهداشت روانی و کاهش برچسب‌زنی به این افراد هم باشد. البته تعرفه و هزینه‌های بالای مشاوره‌های روانشناختی همچنان مانع جدی از تکمیل دوره‌های درمانی یا استفاده از مشاوره‌ در این حوزه است که زنان هم از این شرایط مستثنی نیستند.

نگاه مثبت به افزایش مراجعات

۱۱۰۰بیمار روانی بی‌سرپناه تا خطرناک اعصاب و روان در گروه سنی ۹ تا ۱۰۰سال در مرکز درمانی روانپزشکی رازی نگهداری می‌شوند که نیمی از آنها بهبود و مرکز را ترک می‌کنند. ۵۰درصد این بیماران هم حاد و مزمن هستند و اختلالات خلقی مانند دو قطبی بودن شایع‌ترین علت بستری آنها در مرکز است.

رضایی، رئیس مرکز درمانی روانپزشکی رازی با بیان این مطلب به افزایش مراجعات هم اشاره می‌کند و می‌گوید: «به‌دلیل مشکلات و شرایط اقتصادی، مسائل عصبی و روانی زیادشده و به همین دلیل پذیرش در مرکز هم افزایش یافته و روزانه ۳۰نفر پذیرش می‌شوند.»

او با بیان اینکه در بخش بیماران کودک و نوجوان، افراد دچار اختلالات خلقی و مبتلایان به اوتیسم که دچار پرخاشگری هستند و نیاز به مداخله درمان دارند، نگهداری می‌شوند، عنوان می‌کند: «سالانه ۵۰درصد بیماران این مرکز به‌دلیل مصرف مواد روانگردان بستری می‌شوند.»‌

البته افزایش مراجعه به‌دلیل اختلالات روانی را امیرحسین جلالی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران هم تأیید می‌کند و به همشهری می‌گوید: «نباید به این مسئله نگاه منفی داشت. این درست است که بخشی از این مراجعات نیاز مردم است اما بخش مهم‌تر آن کاهش انگ و افزایش آگاهی مردم نسبت به سلامت بهداشت روان است.»‌

او در پاسخ به این سؤال که چرا اختلالات روانی در زنان بیشتر است، توضیح می‌دهد: «نمی‌توان چنین چیزی گفت یا عنوان کرد که اختلال روانپزشکی شدید و خفیف در زنان بیشتر شده، چرا که تفاوت ابتلا به اختلافات روانی در زنان و مردان وجود دارد و زنان بیشتر از مردان دچار افسردگی و اختلالات اضطرابی می‌شوند. اگر در این بازه زمانی شاهد افزایش مراجعه زنان هستیم می‌توان گفت احتمال دارد ارتکاب جرائم خشن در زنان یا میزان خشونت در میان بیماران روانپزشکی زن در حال افزایش است.»

جلالی به تفاوت‌های ژنتیک و هورمونی در زنان هم اشاره و عنوان می‌کند: «زنان نسبت به مردان افسردگی را بیشتر بروز می‌دهند و در دوره کووید۱۹هم مشکلات عصبی و روانی افزایش پیدا کرد.»

این روانپزشک در پاسخ به این سؤال که مردم به‌ویژه زنان چه اقدام پیشگیرانه‌ای می‌توانند در این‌باره انجام دهند، بیان می‌کند: «در این‌باره می‌توان بعضی از مولفه‌های سبک زندگی را حتی با وجود مشکلات اقتصادی تغییر داد؛ تحرک فیزیکی و کاهش استفاده از شبکه‌های اجتماعی. تحرک نیازی به ابزار و وسیله ندارد و اگر به جای استفاده مکرر از گوشی موبایل و گردش در شبکه‌های اجتماعی که هیچ تأثیری در افزایش آگاهی افراد ندارند، یک پیاده‌روی ساده جایگزین شود، بهترین اقدام خواهد بود که نیازی به هزینه هم ندارد.»

خدمات بیمه‌ای اولویت‌بندی دارد

درباره افزایش بیماری‌های اعصاب و روان در زنان نیاز است که مطالعات علمی انجام شود اما به هر صورت این اختلالات چه در زنان و چه در سایر افراد جامعه وجود دارد و ضروری است که پوشش‌های بیمه‌ای در این‌باره بیشتر شود. این نکته‌ای است که جلال یونسی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی در گفت‌وگو با همشهری بیان می‌کند: «خدمات مشاوره و روان‌درمانی باید تحت پوشش کامل بیمه قرار بگیرد، چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی. اگر چه برخی از سازمان‌ها چند جلسه خدمات مشاوره‌ای را برای کارمندان خود درنظر می‌گیرند اما عامه مردم؛ حدود ۷۰تا ۸۰درصد از این خدمات بیمه‌ای محروم هستند. اگر این مسئله حل شود دسترسی اکثریت مطلق مردم به خدمات مشاوره افزایش پیدا می‌کند و اتفاق خوبی است. به‌ویژه اینکه در کشورهای پیشرفته دنیا خدمات روان‌درمانی و مشاوره مانند خدمات پزشکی پوشش بیمه‌ای دارد.»‌

البته درباره اینکه چرا خدمات مشاوره‌ای و روان‌درمانی با وجود ضرورت‌هایی که وجود دارد هنوز تحت کامل پوشش بیمه قرار نگرفته، مهدی رضایی، معاون بیمه و خدمات سلامت سازمان بیمه سلامت ایران به همشهری می‌گوید: «برای پوشش خدمات بیمه‌ای به‌دلیل محدودیت منابع ناگزیر به اولویت‌بندی هستیم. میزان پوشش بیمه‌ای این اولویت‌ها در شورای‌عالی بیمه تصمیم‌گیری و تعیین می‌شود که چه خدماتی مشمول بیمه کامل خواهند بود.»

البته به‌گفته رضایی همین حالا هم بخشی از خدمات مشاوره و روان‌درمانی تحت پوشش بیمه سلامت قرار دارند اما پوشش کامل آنها به‌دلیل محدودیت منابع میسر نیست.