دکتر احمدرضا جمشیدی در آستانه روز جهانی آرتروز در گفت‌وگو با ایسنا، درباره علل بروز این بیماری، گفت: بروز آرتروز علل متفاوتی دارد که بخشی از آن مانند علل ژنتیکی در اختیار انسان نیست؛ برای آرتروز هم مانند اکثر بیماری‌های روماتیسمی زمینه ژنتیکی وجود دارد، ولی به طور کلی آرتروز یک اتفاقی است که در طول زندگی رخ خواهد داد؛ زیرا همانطور که انسان پیر می‌شود مفاصل و غضروف‌هایش هم پیر می‌شوند.
آرتروز چگونه مفاصل را درگیر می‌کند؟
وی افزود: به دنبال پیر شدن این بافت از بدن، غضروف آب خود را از دست می‌دهد و به دنبال آسیب‌پذیر شدن صدمه می‌بیند و بدن برای جبران غضروف از دست رفته شروع به بازسازی می‌کند. این بازسازی سبب تولید استخوان اضافه می‌شود که ما از آن تحت عنوان استئوفیت (زوائد استخوانی) یاد می‌کنیم.
او درباره استئوفیت‌ها، توضیح داد: این زوائد استخوانی سبب آسیب به بافت مفصل و به دنبال آن سبب ایجاد درد در مفاصل می‌شوند که بیمار را آزار می‌دهند.
وی با اشاره به اینکه برخی عوامل سبب تشدید آرتروز می‌شوند، بیان کرد: وزن بالا سبب افزایش فشار به مفاصل تحمل کننده وزن مانند زانوها، کمر، مفاصل لگن و... شده و موجب بروز آرتروز می‌شود. موضوع دیگری که افراد را مستعد ابتلا به آرتروز می‌کند، ضعف عضلات کنار مفاصل است که متوجه کسانی است که به طور منظم ورزش نکرده یا فعالیت روزانه انجام نمی‌دهند؛ بنابراین انجام فعالیت ورزشی مناسب از اهمیت بالایی برخوردار است. از سوی دیگر با افزایش سن میزان و شدت آرتروز افزایش می‌یابد.
اهمیت اصلاح سبک زندگی در جلوگیری از بروز آرتروز
او با تاکید بر نقش سبک زندگی بر بروز آرتروز، تصریح کرد: عادات غذایی اهمیت بسزایی دارد؛ به عنوان مثال مصرف کربوهیدرات به مقدار زیاد سبب افزایش وزن و به دنبال آن بروز آرتروز می‌شود. در وهله دوم نوع نشستن، راه رفتن، شیوه انجام فعالیت‌های روزانه و شغلی و حتی انجام ورزش بدون آمادگی قبلی می‌تواند در بروز بیماری موثر باشد.
علل بروز آرتروز زودرس در جوانان
این فوق تخصص روماتولوژی در خصوص ابتلای زودرس به آرتروز، گفت: زمان ابتلا به آرتروز ممکن است در جوانی افراد باشد، اما علائم در سنین بالاتر خود را نشان دهند؛ به عنوان مثال جوانی که به طور ناگهانی و بدون آمادگی بدنی کافی به کوهنوردی می‌رود یا ورزش‌های سنگین انجام می‌دهد تحت خطر آرتروز در سنین پایین است. البته بروز علائم ابتلا به بیماری بویژه در خانم‌های خانه‌دار ایرانی از حدود ۳۵ تا ۴۰ سالگی آغاز می‌شود و با افزایش سن نشانه‌ها هم افزایش می‌یابد.
۱۵ درصد ایرانیان از آرتروز رنج می‌برند
او درباره آمار شیوع آرتروز در ایران، اظهار کرد: مطالعه‌ای در سال ۱۳۸۴ در افراد بالای ۱۵ سال سطح شهر تهران با همکاری مرکز تحقیقات روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام و مشخص شد در تهران حدود ۱۵ درصد مردم از آرتروز زانو رنج می‌برند که شیوع آن در خانم‌ها حدود ۱۶.۵ درصد و در آقایان حدود ۱۴ درصد بود که البته در سنین بالاتر این درصدِ کلی بیشتر هم می‌شد. با توجه به گذر زمانِ قابل توجه از تاریخ انجام مطالعه، قطعا قدرمطلق آمار افزایش یافته است؛ زیرا جمعیت کسانی که به واسطه سن در معرض بیماری قرار می‌گیرند، افزایش یافته است؛ ولی آمار کلی کشور در همان حدود است و حدود ۱۵ درصد مردم بالای ۱۵ سال ایران دچار آرتروز بویژه آرتروز زانو شده‌اند و سهم استان‌ها هم تقریبا یکسان بوده است.
"درد" مهمترین نشانه بروز آرتروز
این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران با تاکید بر اینکه اصلی‌ترین نشانه بروز آرتروز، درد است، ادامه داد: درد در مفصل مبتلا به شکل مکانیکی است؛ یعنی دردی که با استراحت کاهش پیدا می‌کند و با فعالیت افزایش می‌یابد. به عنوان مثال درد زانو هنگام راه رفتن نشانه آرتروز است که به دنبال افزایش تدریجی آن ممکن است مفصل دچار تورم و محدودیت حرکت شود؛ به عنوان مثال مفصل زانو باید بتواند به شکلی باشد که موقع خم کردن پا بتوان پاشنه پا را به ران چسباند یا نهایتا فاصله پنج سانتی متری داشته باشد، اما وقتی فرد مبتلا به آرتروز زانو است فاصله پاشنه پا و ران پایش هنگام خم کردن به ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد و این دیگر مراحل پیشرفته آرتروز است. آرتروز در ایران و در آسیا بیش از همه مفصل زانو را درگیر می‌کند؛ زیرا این مفصل متحمل وزن بالای افراد می‌شود.
تعویض مفصل؛ درمان نهایی آرتروز
وی باتاکید بر نقش مهم پیشگیری از بروز آرتروز، گفت: یکی از عادات ایرانیان دو زانو یا چهار زانو نشستن است که باید اصلاح شود و از صندلی برای نشستن استفاده شود. از طرفی با کاهش وزن، ترک عادات بد مانند مصرف دخانیات، انجام ورزش مناسب و دقت در بالا رفتن از پله و... می‌تواند زمان بیشتری برای بیمار خرید تا کارش به تعویض مفصل نرسد، اما در نهایت پس از درمان دارویی و انجام تزریقات، درمان نهایی آرتروز، تعویض مفصل و انجام پروتز است.
جمشیدی درباره ورزش‌های مجاز برای مبتلایان به آرتروز، بیان کرد: پیاده‌روی بر سطوح صاف، ورزش‌های آبی و راه رفتن در آب، استفاده از دوچرخه ثابت و برای کسانی که مبتلا به آرتروز کمر هستند ورزش‌هایی که سبب تقویت این عضلات شود اهمیت دارد.
درمان‌های نگه‌دارنده با اُزن‌تراپی و تزریق ژل در مفصل
او درباره تبلیغاتی که برای راه‌های درمانی اُزن‌تراپی یا تزریق ژل در زانو برای درمان آرتروز مطرح می‌شود نیز به ایسنا توضیح داد: هیچ کدام از اینها درمان قطعی نیستند. درباره ازن‌تراپی مستند قوی علمی برای اثر درمانی وجود ندارد و برخی کسانی که این کار را انجام می‌دهند راضی هستند و برخی دیگر هم رضایت ندارند. اقدام دیگری که انجام می‌شود PRP در مفصل است که درباره آن هم مستندات قوی وجود ندارد اما، برای برخی افراد تاثیرات مثبت دارد. درخصوص ژل‌تراپی مستنداتی وجود دارد که باعث کاهش درد طی مدت زمانی خاص در مبتلایان شده است اما همه اینها سبب می‌شود برای بیمار زمان بخریم تا تعویض مفصل دیرتر انجام شود و اینها درمان قطعی نیستند.
رئیس مرکر تحقیقات روماتولوژی کشور با اشاره به اینکه مشکلاتی برای تامین تجهیزات انجام جراحی‌های مرتبط با آرتروز در کشور وجود دارد، بیان کرد: بخش کوچکی از تجهیزات، تولید داخل و بخشی دیگر وارداتی است اما هزینه تامین این تجهیزات روز به روز افزایش یافته است و همین سبب می‌شود تعویض مفصل برای مردم مشکل شود و به همین دلیل بر درمان‌های نگه‌دارنده از جوانی تاکید داریم.
- 13
- 3
