به گزارش توسعه ایرانی، آمار نشان می‌دهد؛ تنها در ایران نزدیک به ۲ میلیون نفر از «بی‌اختیاری ادرار» رنج می‌برند. عارضه‌ای که هرچند از بیماری «آلزایمر» و «پارکینسون» شایع‌تر است و با بیماری قرن، یعنی «دیابت» برابری می‌کند؛ اما نه تنها از گفت‌وگو درباره آن امتناع می‌شود، که در بسیاری از موارد، شرم از آن مانع حضور فردِ مبتلا در اجتماع هم هست. این در حالی است که «بی‌اختیاری ادرار»، یکی از اولویت‌های حوزه سلامت معرفی شده؛ موضوعی که بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بسزایی دارد و نیازمند آگاهی‌بخشی فراوانی است. به مناسبت هفته جهانی بی‌اختیاری ادرار (۲۹ خرداد تا ۲ تیر) به بررسی این عارضه و تبعات آن برای افراد درگیر و نزدیکان آنها پرداخته‌ایم.
چرا بی‌اختیاری ادرار یک تابو است؟
برخی عارضه «بی‌اختیاری ادرار» را ناشی از کهولت سن می‌دانند، اما مروری بر گروه‌های سنی مبتلایان حکایت از این امر دارد که بروز این عارضه، تنها به دلیل افزایش سن نیست. زنان زیادی به دلیل بارداری و زایمان با این مشکل مواجه می‌شوند، یائسگی و هیسترکتومی در زنان، بزرگ شدن پروستات در مردان و انسداد مجاری ادراری، اختلالات عصبی و ... هم می‌تواند به اختلال بی‌اختیاری ادرار حتی در سنین میانسالی و جوانی منجر شود. با وجود این، براساس تحقیقات انجام شده در کشور، فرد مبتلا یک سال و نیم پس از نخستین مواجهه با این عارضه، به پزشک مراجعه می‌کند یا حتی نزدیکان درجه یک خود را نیز در جریان مشکلش قرار نمی‌دهد.
هرچند برخی مبتلایان به این عارضه با انجام درمان‌هایی بهبود می‌یابند، اما برخی دیگر مجبورند زندگی خود را با وجود همین اختلال سپری کنند. اختلالی که معمولا به خاطر شرم از شرایط غالب، به خانه‌نشین شدن و دوری از اجتماع و در نهایت به افزایش استرس و افسردگی منجر خواهد شد.
حتی برخی از مبتلایان به عارضه بی‌اختیاری ادرار گاهی برای حضور در اجتماع انجام امور روزانه مثل نوشیدن آب و مایعات را قطع می‌کنند؛ شیوه‌ای که زمینه‌ساز بیماری‌های کلیوی و اختلال در عملکرد دیگر اعضای بدن است. کارشناسان در چنین شرایطی راهکار مناسب برای غلبه بر این مشکل و عوارض ناشی از آن را استفاده از پوشینه‌های بهداشتی و باکیفیت می‌دانند.
بی‌اختیاری ادرار و عوارض ناشی از آن
پزشکان هرگونه دفع ناخودآگاه ادرار از یک قطره تا تخلیه کامل مثانه را بی‌اختیاری ادرار می‌نامند. بر این اساس این عارضه بر حسب میزان دفع ادرار به سه سطح خفیف، متوسط و شدید تقسیم می‌شود.
همچنین افراد دارای بی‌اختیاری ادرار، از نظر توانایی انجام فعالیت‌های فیزیکی و تحرک هم به سه گروه فعال، نیمه‌فعال و وابسته به تخت قابل تقسیم‌بندی هستند. افراد فعال دارای هیچ‌گونه محدودیت حرکتی نیستند. نیمه‌فعال‌ها برای راه رفتن و حرکت از عصا یا ویلچر استفاده می‌کنند و گروه آخر به دلیل عدم توانایی به فعالیت، وابسته به تخت هستند.
این عارضه اما راه‌هایی برای درمان دارد که البته هیچ یک از آنها قطعی نیستند و به درمان همگی افراد مبتلا منجر نمی‌شوند. از جمله این روش‌ها ورزش‌های مخصوص و تمرین کِگِل است که می‌تواند با مشورت پزشک برای پیشگیری و کمک برای درمان استفاده شود.
داروهایی نیز هست که با تجویز پزشک می‌توان مصرف کرد. هرچند این داروها پاسخ یکسانی به همه افراد نمی‌دهند. عمل جراحی یکی دیگر از راه‌های درمان بی‌اختیاری ادرار است، اما امکان برگشت عارضه، عدم درمان یا حتی تشدید آن نیز وجود دارد.
آمار قابل توجه بی‌اختیاری ادرار در میان مردم جهان
به‌طور متوسط، حداقل ۱۲ درصد بزرگسالان در دنیا با چالش بی‌اختیاری ادرار روبرو هستند. آمارهای جهانی نشان می‌دهند که میزان مواجهه با بی‌اختیاری ادرار در خانم‌ها بیشتر از آقایان بوده و احتمال شیوع آن در خانم‌ها ۴ برابر بیشتر از آقایان است. اما در کشورمان در مجموع سهم زنان در این بیماری، بسیار بیشتر از مردان است، به طوری که حدود ۷۸ درصد از مبتلایان به این عارضه را زنان تشکیل می‌دهند.
با توجه به گزارش‌های جهانی در حال حاضر حداقل ۴۰۰ میلیون نفر در دنیا از این عارضه رنج می‌برند. چنانچه افراد دچار این عارضه را در یک کشور جمع کنیم، بعد از چین و هند، سومین کشور پرجمعیت دنیا را تشکیل خواهند داد. در ایران نیز همانطور که گفته شد این رقم نزدیک به ۲ میلیون نفر است.
عارضه‌ای که تهدید جانی ندارد اما زندگی را مختل می‌کند
ممکن است یک روز صبح از خواب بیدار و متوجه شوید به هنگام خواب کنترل ادرار خود را از دست داده‌اید. حتی ممکن است در یک جلسه کاری این اتفاق برایتان رخ دهد. آیا می‌توانید از این واقعه برای دیگران بگویید؟ آیا به همسر، فرزند یا همکار و رئیستان می‌گویید چه شده است یا ترس و شرم مانع از ابراز این مشکل می‌شود؟
اگرچه بی‌اختیاری ادرار، تهدید جانی برای افراد ندارد اما به شیوه‌های گوناگون زندگی فرد را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. بی‌اختیاری ادرار در زندگی اجتماعی، کاری و حتی خانوادگی فرد سایه می‌اندازد، کیفیت رابطه فردی و عاطفی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و سلامت روانی فرد را به خطر می‌اندازد. برخی آن را پنهان و انکار و برخی به علت شرم و خجالت، از مراجعه به دکتر امتناع می‌کنند. این در حالی است که فرد دچار بی‌اختیاری ادرار، در صورتی‌که از کمک‌های درمانی و راهکارهای مدیریت این عارضه استفاده نکند، به تدریج منزوی،گوشه‌گیر و دچار چالش‌های سلامتی جدی می‌شود.
در همین حال، برخی افراد دچار بی‌اختیاری ادرار ترجیح می‌دهند برای جلوگیری از آبروریزی، حوله، پارچه یا دستمال در لباس زیر خود قرار دهند که به اعتقاد متخصصان این عمل به‌ویژه در زنان زمینه‌ساز بیماری‌های عفونی است. این متخصصان پوشاک بهداشتی و باکیفیت مخصوص بزرگسالان را راهکار موثری برای کاهش قابل توجه تبعات اجتماعی این عارضه می‌دانند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که در حال حاضر تنها ۱۱ درصد از جمعیت مبتلا به این عارضه در کشور از پوشینه‌های بزرگسال استفاده می‌کنند. عدم آگاهی نسبت به پوشینه از یکسو، و شرم استفاده از این محصولات از سوی دیگر، موجب شده تا پوشینه‌های بزرگسال مورد اقبال قرار نگیرند.
این در حالی است که ژاپنی‌ها به سبب برنامه‌ریزی و فرهنگسازی اصولی در دهه‌های گذشته، گوی سبقت را در استفاده از پوشینه بزرگسال در افراد دچار بی‌اختیاری ادرار از سایر کشورها ربوده‌اند، به‌طوری‌که مصرف پوشینه بزرگسال در این کشور به ۸۰ درصد رسیده است. کاربرد پوشینه در آمریکا نیز ۶۵ درصد و در اروپای غربی ۵۸ درصد است.
همان‌گونه که اشاره شد، عارضه بی‌اختیاری ادرار در سنین مختلف و به‌ویژه در سالمندان، نرخ بالایی دارد. چیزی نزدیک به دیابت. اما چرا از دیابت حرف می‌زنیم و از بی‌اختیاری ادرار نه؟ در این میان نگاهی به آمار رو به گسترش جمعیت سالمندان کشور نشان می‌دهد که این موضوع نیازمند توجه و فرهنگسازی همه‌جانبه و جدی است.
سعیده علیپور
- 16
- 3
