روزنامه جهان صنعت نوشت: آمار بالای مهاجرت پزشکان متخصص روز‌به‌روز عجیب‌تر می‌شود. طبق گفته مسوولان ذی‌ربط از ۲۵۰ جراح قلب در کشور ۲۰ نفر مهاجرت کرده‌اند! در همین مورد بسیاری از پزشکان هشدار داده‌اند که اگر وضعیت به همین منوال پیش رود در آینده‌ای نه‌چندان دور با مشکل کمبود پزشک مواجه خواهیم شد، زیرا به گفته کارشناسان حوزه بهداشت و درمان با مهاجرت روزافزون متخصصان مجبور می‌شویم، بیماران را برای درمان به کشورهای دیگر صادر و پزشکان متخصص کشورهای همسایه را به ایران وارد کنیم؛ موضوعی که ما را حدود ۴۰ سال به عقب می‌راند.
در همین رابطه «محمدعلی یوسف‌نیا» فوق‌تخصص جراحی قلب و عروق، در حاشیه هشتمین کنگره مشترک قلب و عروق ایران در بیمارستان قلب شهید رجایی گفت: «با توجه به روند رو به افزایش مبتلایان به بیماری‌های قلبی و عروقی در آینده‌ای نزدیک نیاز داریم پزشکان جوان زیادی وارد تخصص جراحی قلب شوند.
تعداد فارغ‌التحصیلان رشته جراحی قلب در دهه ۶۰ تا ۷۰، ۶۰ نفر و در دهه ۷۰ تا ۸۰، ۱۱۰ نفر و اکنون ۲۵۰ جراح قلب داریم که از این تعداد ۲۰ جراح بازنشسته هستند و بیش از ۲۰ نفر نیز مهاجرت کرده‌اند.» وی افزود: «به ازای هر یک میلیون جمعیت اکنون فقط ۳/۲ جراح قلب داریم و این مقدار در آینده‌ای نزدیک در افزایش بیماری‌های قلبی و عروقی موثر است.» طبق گفته‌های مسوولان در آینده نه چندان دور نه‌تنها بیماران به دلیل کمبود پرستان جان می‌بازند بلکه به خاطر کمبود پزشکان متخصصی همچون جراح قلب دچار تنلزل می‌شوند. این موضوع در بحث جراح قلب متخصص کودکان بیشتر نمایان است، چراکه در حالت طبیعی نیز تعداد پزشکان متخصص کودکان کمتر است.
«محمدرضا میرزاآقایان» جراح قلب کودکان با اشاره به کمبود جراح قلب کودکان در کشور به «جهان‌صنعت» گفت: متاسفانه این روزها یکی از دلایل کمبود نیروی متخصص افزایش مهاجرت پزشکان، در حوزه جراحی قلب کودکان است که باعث از دست رفتن کودکان بیمار به دلیل عدم انجام اقدامات درمانی به موقع می‌شود. تعداد کاردیولوژیست‌ها در شاخه کودکان خیلی خوب و کافی است. در بسیاری از شهرستان‌ها مراکز کاردیولوژی زیادی وجود دارد، اما به لحاظ سرویس جراحی قلب کودکان با محدودیت مواجه هستیم و با مشکل کمبود جراح دست و پنجه نرم می‌کنیم. به این معنا که تعداد مراکزی که می‌توانند این کار را به صورت تخصصی و فوق‌تخصصی انجام دهند بیشتر از ۵ یا ۶ مرکز نیست.
وی با اشاره به اینکه سالانه حدود بیش از یک میلیون تولد در ایران داریم، افزود: براساس آمار از این میزان تولد حدود یک درصد یعنی چیزی حدود ۸ تا ۱۰ هزار کودک با بیماری قلبی متولد می‌شوند. حالا اگر ۲۵ درصد از این کودکان در نخستین سال زندگی به اقدامات ویژه نیاز داشته باشند، حدود ۲۰۰۰ تا ۲۵۰۰ اقدام فوری برای این کودکان نیاز است، اما متاسفانه باید بگویم نمی‌توانیم همه این کودکان را به موقع نجات دهیم.
علت عمده‌اش هم محدودیت در رشته جراحی قلب کودکان است. چون کسی که بخواهد جراح این حوزه شود، اول باید جراح قلب بزرگسال شود و سپس دوره‌های ویژه‌ای را بگذراند. میرزاآقایان توضیح داد: کار در رشته کودکان بسیار مشکل است و شرایط روحی ویژه‌ای می‌طلبد و جراح باید توانایی‌های لازم را داشته باشد.
البته مسائل جانبی دیگری هم وجود دارد که باعث می‌شود بسیاری از جراحان قلب در شاخه بزرگسالان کار کنند، به عنوان مثال ممکن است در شاخه کودکان منافعی که به واسطه کار ایجاد می‌شود، خیلی زیاد نباشد. شاید بتوان گفت آنهایی که در حال حاضر در رشته جراحی قلب کودکان فعالیت می‌کنند بیشتر به دلیل عشق و علاقه‌ای است که به این شاخه از جراحی دارند. کاری که با عشق شروع شود قطعا پیشرفت می‌کند، ولی اگر عشق نباشد هیچ کاری پیش نمی‌رود.
این فوق‌تخصص قلب کودکان تاکید کرد: جراح قلب کودکان در ایران باید علاوه بر رسیدگی به عمل‌های سخت، طولانی و بیماری‌های پیچیده، نواقص و کمبودهایی که سیستم بهداشتی درمانی دارد را نیز خودش به عهده بگیرد.
به عنوان مثال جراح ناچار است مشکلاتی مانند کمبود متخصصان ICU و کمبود متخصصان بیهوشی قلب کودکان را جبران کند. به دلیل این مشکلات است که بسیاری از جراحان قلب دوست ندارند به جراحی قلب کودکان ورود کنند. همه این معضلات باعث شده که متاسفانه به این گروه از بیماران قلبی نوبت‌های طولانی‌مدت داده شود، به‌گونه‌ای که گاهی اوقات ممکن است در طول نوبت، مریض دچار مشکل شود، این واقعیت تلخی است که هر روز با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنیم.
وی افزود: همین حالا یکی از همکارانم بازنشسته شده و یکی از همکارانم در حال مهاجرت است و من نتوانسته‌ام برای آنها جایگزینی پیدا کنم. کسی دوست ندارد به این کار وارد شود که همان‌طور که گفتم دلایل زیاد و پیچیده‌ای دارد، مهاجرت پزشکان نیز یکی از مشکلاتی است که با آنها مواجه هستیم.
این جراح قلب کودکان، مشکلات بازار دارو برای بیماری‌های قلبی کودکان را مورد اشاره قرار داد و گفت: بعضا یک‌سری از داروها کم هستند. یکی از مهمترین این داروها «وارفارین» است که گاهی بیمارانی که دریچه مصنوعی دارند و بعضی از بیماران تک‌بطنی که وارفارین برایشان تجویز می‌کنیم با مشکل کمبود این دارو مواجه می‌شوند. این در حالی است که این بیماران باید حتما این دارو را در اختیار داشته باشند و مصرف کنند. نبود این دارو دغدغه‌ای برای خانواده‌ها به وجود می‌آورد؛ چون داروی اصلی را نمی‌توانند پیدا کنند.
کمبود جراحان قلب به دلیل مهاجرت
دکتر «حمیدرضا پورحسینی» رییس مرکز قلب تهران درخصوص تبعات کاهش جراحان قلب در ایران به «جهان‌صنعت» گفت: طبیعتا کاهش استقبال پزشکان از جراحی قلب می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری را بر بدنه جامعه بگذارد، چراکه شاید با کمبود متخصص جراحی پلاستیک اتفاق خاصی رخ ندهد ولی با کمبود جراحان قلب جان مردم به خطر می‌افتد. البته بیمارستان قلب تهران چون از تمام لحاظ علی‌الخصوص آموزش یکی از مطرح‌ترین بیمارستان‌های سراسر ایران است، هیچ زمانی دچار کمبود داوطلب برای دستیاری نداشته‌ایم. از قضا هر سال تعداد دستیاران به میزان مطلوب تکمیل است. بنابراین در این خصوص مشکلی نداریم، اما اینکه چرا در سراسر کشور تعداد متخصصان قلب کاهش پیدا کرده، به نظرم یک معضل همه‌جانبه است و نمی‌توان تنها یک جنبه آن را سنجید. وی افزود: در هر صورت کاهش تعداد متخصصان قلب به چندین عامل بستگی دارد؛ یکی از آنها توسعه کمی این رشته در سطح دانشگاه‌های سراسر ایران است.
براساس آمارها تقریبا دانشگاه‌ها سالی ۲۰۰ نفر را برای تخصص آموزش می‌دهند. در نتیجه این تعداد برای کشور ما بسیار اندک است. از طرفی شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه به‌گونه‌ای است که در حال حاضر تب‌وتاب مهاجرت را در بین پزشکان داغ کرده است. پزشکان عمومی که به هر دلیلی از ایران مهاجرت می‌کنند در همان کشور مقصد، چهار سال ادامه تحصیل می‌دهند و تخصص می‌گیرند تا با همان مدرک بتوانند موقعیت شغلی بهتری برای خودشان دست‌وپا کنند، زیرا اگر متخصصان از ایران به کشورهای اروپایی بروند باید دوباره از پزشکی عمومی شروع کنند.
برخی استادان دانشگاه که برای کار از ایران به کشورهای اروپایی رفتند مجبور شدند دوباره از رزیدنتی شروع کنند تا بتوانند مجوز کار بگیرند. به همین دلیل پزشکان عمومی ترجیح می‌دهند زودتر تخصص خود را در کشورهای اروپایی بگیرند تا راحت‌تر هم مشغول به کار شوند. پزشکان عمومی در ایران آینده روشنی برای خود نمی‌بینند، به همین دلیل بسیاری از آنها تصمیم به مهاجرت می‌گیرند.
رییس بیمارستان قلب در ادامه اظهار کرد: متاسفانه کمبود جراحان قلب در ایران از عوامل چندفاکتوری است. این‌گونه نیست که تنها بعضی از شرایط را بهبود ببخشیم. در پی سالیان گذشته ظرفیت‌های آموزشی فراوانی در رشته‌های مختلف ایجاد شده، به همین دلیل تعداد متقاضی در برخی از رشته‌ها کم شده است. در هر صورت با ادامه این شرایط و در حالی که سالانه ۸ تا ۱۰ جراح قلب بازنشسته می‌شوند و بیماری‌های قلبی افزایش داشته، لذا در آینده‌ای نه چندان دور با مشکل کمبود متخصص جراحی قلب مواجه خواهیم بود و باید برای حل این معضل فکری اساسی کرد.
گفتنی است اگر روند مهاجرت پزشکان متخصص به خصوص حوزه قلب و عروق به این نحو ادامه پیدا کند، در آینده نه‌چندان دور باید بیماران را برای درمان به کشورهای ترکیه، عمان و امارات بفرستیم. این در حالی است که دولت میلیون‌ها تومان بابت پرورش هر پزشک هزینه می‌کند.
بنابراین شاید وقت آن رسیده باشد که مسوولان امر این موضوع را به صورت ریشه‌ای مورد بررسی قرار دهند و به فکر آن باشند که چنین معضلی را از پایه که همان کنکور است، حل کنند. آمارهای منتشرشده از سوی سازمان سنجش نشان می‌دهد که تعداد داوطلبان کنکور در رشته تجربی کاهش یافته به نحوی که داوطلبان کنکور تجربی در سال گذشته ۴۳ درصد از داوطلبان را تشکیل می‌دادند که این میزان در سال جاری به ۳۹ درصد رسیده است.
علاوه بر این، ۴ درصد داوطلبان رشته‌های تجربی در گروه‌های زبان ادامه تحصیل داده‌اند. این کاهش تقاضا در حالی است که در گذشته‌ای نه‌چندان دور، متقاضیان رشته تجربی به دلیل پذیرش در رشته پزشکی و رویای «دکتر شدن» بیشترین آمار داوطلبان کنکور سراسری را تشکیل می‌دادند. از سوی دیگر، زمانی که نخبگان کشور به مدارج بالای علمی می‌رسند، انتظار بیشتری دارند که از امکانات حداقلی رفاهی و اجتماعی و درخور شأن خود، برخوردار باشند تا بتوانند پس از سال‌ها تلاش، به دور از داشتن دغدغه معیشت به فکر خدمت به مردم و کشور باشند.
همچنین هزینه‌های زیادی که برای پرورش این نخبگان در کشور می‌شود باید ارج نهاده شود تا شاهد حفظ حضور آنها در کشور باشیم نه اینکه برای پرورش این افراد در این مرز و بوم هزینه شود ولی کشورهای دیگر از حضور آنها بهره‌مند شوند! همچنین هشدارهایی در مورد مرگ بیماران به گوش می‌رسد که نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند.
مهدیه بهارمست
- 18
- 6
