ترمیم ضایعات اندام در پستانداران: خیال یا واقعیت؟

 

ترمیم اندام‌های قطع شده در پستانداران اتفاق نمی‌افتد، اما در مهره‌داران مانند سمندر‌ها و مارمولک‌ها دیده می‌شود.

به گزارش  ایرنا از پژوهشگاه رویان، علت این توانایی بازسازی اندام‌ها، وجود سلول‌هایی به نام بلاستما (Blastema) است.

این سلول ها با بیان ژن‌هایی که در بازسازی بافتی موثر هستند (مانند Msx) باعث ترمیم آسیب‌های ایجاد شده می‌شوند.

حال تصور کنید بتوان این سلول‌های بلاستما را با دستکاری‌های ژنتیکی در محل آسیب دیده اندام پستانداران ایجاد کرد، آیا ترمیم ضایعات امکان پذیر خواهد بود؟ 

برای پاسخ به این سوال، دکتر اسلامی‌نژاد، دکتر اقدمی، دکتر تقی‌یار و همکارانشان در پژوهشگاه رویان آزمایشی را طراحی کردند که طی آن، سلول‌های بنیادی مزانشیمی از مغز استخوان موش برداشته شد و با دستکاری‌های ژنتیکی، بیان ژن‌های موثر در ترمیم بافتی (مانند Msx1) در آنان القا شد.

توان استخوان سازی و بیان ژن‌های تنظیم کننده ترمیم در سلول‌های دستکاری شده مورد بررسی قرار گرفت و از سوی دیگر با پیوند این سلول‌ها به موش مدل قطع بند اول انگشتان دست، میزان کارایی عملی این سلول‌ها در ترمیم آسیب‌های ایجاد شده در اندام بررسی شد.

نتایج این پژوهش که در مجله بین‌المللی Journal of Biological Chemistry به چاپ رسیده است، نشان داد، القای بیان Msx در سلول‌های مزانشیمی باعث بیان نشانگر‌های سلول‌های بلاستما در مزانشیم‌های القا شده شده و افزایش میزان تقسیم و توان استخوان‌سازی این سلول‌ها می شود.

بررسی‌های بافت‌شناسی نشان داد، در سلول‌هایی که بیان ژن‌های بلاستمایی در آنان القا شده بود، روند بازسازی بند اول انگشت و ایجاد درون غضروفی استخوان حدود شش هفته طول می‌کشد، اما بازسازی کامل بند قطع شده انگشت تنها در گروهی اتفاق می‌افتد که بیان ژن Msx1/2 در آن القا شده است.