رادیولوژیست‌های معترض

شهرک قدس، بلوار ایوانک، ساختمان سفید؛ این نشانی بود که دیروز صبح، رادیولوژیست را به پای ساختمان وزارت بهداشت کشاند تا برای چندمین‌بار در ٥، ٤ سال گذشته، مخالفت خود را با تصمیم مسئولان این وزارتخانه مبنی بر دادن مجوز سونوگرافی به گروه‌های پزشکی دیگر، اعلام کنند. تجمع‌کنندگان دیروز، بیش از ٧٠٠نفر بودند که از تهران و شهرهای دیگر، به غرب پایتخت آمده بودند تا صدای اعتراضشان را به گوش مسئولان وزارت بهداشت و به‌طور مشخص، معاون درمان برسانند. هرچند که به گفته آنها، درنهایت هم موفق نشدند نه با معاون درمان و نه حتی مسئول دیگری در وزارت بهداشت، ملاقاتی داشته باشند. همین هم شد تا ظهر دیروز، مسیر اعتراضشان را به سمت سازمان نظام‌پزشکی تغییر دهند. ایرج فاضل، رئیس سازمان نظام‌پزشکی، از آنها خواسته بود تا در سالن اجتماعات این سازمان حضور پیدا کنند.

ماجرا چیست؟

سال ٧٦ بود که وزارت بهداشت تصمیم گرفت مجوز سونوگرافی تنها به متخصصان رادیولوژیست محدود نشود و پزشکان در رشته‌های غیر از رادیولوژی هم امکان انجام سونوگرافی پیدا کردند. شاید در آن زمان، رادیولوژیست‌ها تصور این را نمی‌کردند که چندین‌سال بعد، با جمعیت، ٧٠٠، ٨٠٠نفری مقابل وزارت بهداشت تجمع کنند و به تصمیمی که ١٠‌سال قبل گرفته شده بود، معترض شوند. سخنگوی وزارت بهداشت، قبلا گفته بود که موضوع اعتراض رادیولوژیست‌ها، به ماجرای دادن مجوز سونوگرافی به متخصصان پریتاتولوژی (سلامت جنین و بارداری) است؛ گروهی که به گفته ایرج حریرچی، کمتر از ٧٠نفر متخصص دارد. پس از آن بود که به این متخصصان برنامه آموزشی داده شد تا آنها هم بتوانند سونوگرافی انجام دهند. حالا ولی بنا بر آنچه رادیولوژیست‌های معترض می‌گویند متخصصان زنان و زایمان، رقیبان اصلی شده‌اند، آنها بدون این‌که آموزش کافی ببینند، بیماران را سونوگرافی می‌کنند، درحالی ‌که به گفته دکتر کریمی که رادیولوژیست است و عضو انجمن رادیولوژی، قرار بود این گروه، تنها اقدامات و معاینه‌های ساده، مثل ضربان قلب جنین را بررسی کنند، نه این‌که تشخیص سرطان و بیماری‌های رحم بدهند و حتی جراحی تجویز کنند.

کریمی، یکی از ٧٠٠نفری است که دیروز صبح، زیر باران، در خیابان مقابل وزارت بهداشت ایستاده و منتظر واکنش یکی از مسئولان وزارت بهداشت مانده بود: «قرار بود دستگاه سونوگرافی تنها یک وسیله تشخیصی باشد و پزشک زنان بابت آن، تعرفه‌ای نداشته باشد، روی تابلو هم انجام سونوگرافی عنوان نشود. یعنی کابرد دستگاه سونوگرافی برای متخصص زنان درست مانند دستگاه فشارسنج برای پزشک باشد. درحالی‌ که این اتفاق نیفتاد و حتی شاهد هستیم که این پزشکان با دوره آموزشی یک‌ماه و دوماه، در کار رادیولوژیست‌ها که ٤‌سال در این رشته درس خوانده‌اند، دخالت کنند و تشخیص بیماری دهند و چه بسا خیلی از این تشخیص‌ها نادرست است.» این رادیولوژیست، به نحوه آموزش این پزشکان انتقاد دارد: «این پزشکان روی مریض‌هایشان تمرین می‌کنند، گاهی شاهد هستیم که سرطان رحم بیمار را تشخیص داده‌اند و بیمار در مراجعه به رادیولوژیست، متوجه تشخیص اشتباه پزشک زنان شده است، چرا؟ چون اینها تخصص کافی ندارند. خودشان بیماری را تشخیص می‌دهند و جراحی هم می‌کنند، درحالی‌ که باید عامل سومی هم باشد و بر این روند، نظارت داشته باشد.» به اعتقاد رادیولوژیست‌ها، این تصمیم وزارت بهداشت، رشته رادیولوژی را زیر سوال برده است، اما تجمع‌کنندگان دیروز را آیین‌نامه اخیر وزارت بهداشت بیشتر، معترض کرد. آیین‌نامه‌ای که تأکید کرد: «انجام سونوگرافی توسط متخصصان فاقد مدارک آموزشی معتبر تأییدشده توسط معاونت آموزشی وزارت بهداشت و گرفتن تعرفه در مطب پزشکان مذکور تخلف انتظامی و تعزیراتی به شمار می‌رود.» همچنین در بخش دیگری از این بخشنامه آمده که: «این بخشنامه، صرفا در راستای تأمین نیاز کمک تشخیصی متخصصین زنان و زایمان دارای گواهینامه معتبر و در بیمارستان‌های دانشگاهی با شرایط اعلامی مجاز است.»

تشخیص‌های اشتباه، جنایت در حق بیمار

با این همه به اعتقاد گروه رادیولوژی، وزارت بهداشت با این بخشنامه به این موضوع رسمیت داده است: «ما سال‌ها در این حوزه کار کردیم و گاهی دچار اشتباه می‌شویم، چطور می‌شود که متخصصان زنان با یک دوره آموزشی یک‌ماهه، به آموزش کامل می‌رسند. اینها جنایت در حق بیمار است.» کریمی می‌گوید؛ قرار بود که این متخصصان از بیماران، پولی بابت سونوگرافی نگیرند اما گاهی بیش از تعرفه‌های آزاد، با آنها حساب می‌شود: «زن باردار در طول دوره بارداری حداکثر به ٤بار سونوگرافی نیاز دارد، اما متخصصان زنان، بیش از اینها سونوگرافی می‌گیرند و اگر تعرفه آزاد ٧٣‌هزار تومان باشد، آنها نزدیک به ٨٠‌هزار تومان پول می‌گیرند.» به گفته کریمی، شرکت‌های تجهیزات پزشکی، متخصصان زنان را به خریدن دستگاه سونوگرافی تشویق می‌کنند، چون برایشان سودآور است: «قبلا این‌طور نبود که همه متخصصان زنان سونوگرافی داشته باشند، اما الان می‌بینیم که خیلی از آنها مجهز به این دستگاه شده‌اند، بیماران این متخصصان به ما مراجعه می‌کنند و ما با دیدن گزارش سونوگرافی تاسف می‌خوریم، چون خیلی وقت‌ها تشخیص اشتباه است.» به اعتقاد رادیولوژیست‌های معترض، وزارت بهداشت طرف متخصصان زنان و زایمان را می‌گیرد. گفته می‌شود در ایران نزدیک به ٣‌هزار و ٤٠٠ رادیولوژیست فعال هستند.

وزارت بهداشت: کمبود رادیولوژیست داریم

پس از ساعت‌ها تجمع رادیولوژیست‌ها، واکنش وزارت بهداشت، انجام مصاحبه معاون درمان این وزارتخانه با خبرگزاری ایسنا بود. در این خبر آمد: «وزارت بهداشت به‌عنوان متولی سلامت جامعه باید تامین‌کننده منافع عمومی باشد و خط قرمزش هم حمایت از حقوق دریافت‌کننده خدمات یعنی آحاد مردم به‌خصوص در زمان رنج و بیماری است.» به گفته قاسم جان‌بابایی، کمبود متخصص رادیولوژی در کشور به‌خصوص مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته، واضح و مبرهن است. شاید این کمبود در برخی موارد به‌خصوص موارد غیراورژانس خطرات جانی نداشته باشد، اما در مواردی که سلامت مادر باردار و فرزند او مطرح است، اهمیتی دوچندان دارد.

معاون درمان وزارت بهداشت این را هم به حرف‌هایش اضافه کرد که: «وزارت بهداشت آیین‌نامه توانمندسازی متخصصان زنان و زایمان برای انجام سونوگرافی سطح یک در مراکز دولتی مناطق محروم را ابلاغ کرده و بر حسن اجرای آن نظارت خواهد داشت.» در همین خبر آمده بود که ٢٠٠ شهر کشور، رادیولوژیست ندارند. با این همه توضیح‌های معاون درمان وزارت بهداشت، رادیولوژیست‌های معترض را قانع نکرد، به‌طوری که معصومه سلامتی- رادیولوژیست- تأکید می‌کند که موضوع بر سر کمبود رادیولوژیست نیست، چراکه حالا خیلی از رزیدنت‌های رادیولوژی، طرح‌های خود را در مناطق محروم می‌گذرانند: «هرجایی که کمبود رادیولوژیست دارد، به ما بگویند، خودمان پوشش می‌دهیم. خودم ماهی چندبار به مناطق محرومی مثل زابل می‌روم. پس نمی‌توان گفت که مشکل کمبود رادیولوژیست است.»

سوال مطرح‌شده از سوی رادیولوژیست‌های معترض این است که اگر قرار باشد همه گروه‌ها کارهای رادیولوژیست‌ها را انجام دهند، چرا رادیولوژیست در کشور تربیت می‌شود؟ چرا این‌همه ‌سال درس بخوانند که گروه‌های دیگر پزشکی، همان کار آنها را انجام بدهند: «هدف ما این است که سلامت بیماران تهدید نشود و یک کار تیمی انجام شود. متخصصان زنان کار خودشان را انجام دهند و ما کار خودمان را. خیلی وقت‌ها تشخیص متخصصان زنان درست نیست و باید یک رادیولوژیست نظرش را بدهد.» به اعتقاد سلامتی، این تصمیم وزارت بهداشت باید متوقف شود: «همین اقدامات سبب می‌شود تا جوانان متخصص از کشور فراری شوند، این قوانین آسیب‌زاست. ما خواستار ابطال این بخشنامه هستیم.»

سلسله اعتراض‌ها

این‌ بار اولی نیست که متخصصان رادیولوژیست نسبت به دادن مجوز سونوگرافی به متخصصان گروه‌های پزشکی دیگر، اعتراض می‌کنند. بهمن‌ سال ٩٤ هم تعداد زیادی از رزیدنت‌های رشته رادیولوژی، مقابل ساختمان وزارت بهداشت تجمع کردند که درنهایت ختم به خیر نشد و حتی به برخورد با معترضان انجامید. آن زمان هم تجمع‌کنندگان از بی‌توجهی وزارت بهداشت به اعتراض آنها، گلایه کردند: «ما نه اخلالگر هستیم و نه برهم‌زننده نظم عمومی، ما تنها یک خواسته صنفی داریم و برای درخواست از وزارت بهداشت در این‌جا گرد آمدیم که متاسفانه با کم‌لطفی وزارت بهداشت و دخالت پلیس روبه‌رو شدیم.»

خطای پزشکی بالا می‌رود

 جلال جلال‌شکوهی، رئیس انجمن رادیولوژی است. او ارایه هر توضیحی درباره تجمع روز گذشته رادیولوژیست‌ها را به بعد از جلسه با وزارت بهداشت و شنیدن حرف‌های آنها موکول کرد، اما او پیش از این در ‌سال ٩٤ به فارس گفته بود که: «وقتی وزارت بهداشت اجازه انجام سونوگرافی و رادیولوژی را به پزشکان می‌دهد، این اتفاق رخ می‌دهد که پزشک خودش برای خودش دستور انجام رادیولوژی و سونوگرافی را صادر می‌کند.‌‌ پزشکان رادیولوژیست ٤‌سال برای انجام این کار دوره و آموزش‌های لازم را می‌بینند، درصورتی ‌که پزشکان دیگر این دوره را طی ٢ یا ٣ماه طرح می‌گذرانند که این خود نیز می‌تواند مشکل‌ساز باشد.» به اعتقاد او، این اقدام‌ درصد خطای پزشکی را بالا می‌برد، چراکه درحال حاضر رادیولوژیست‌ها برای انجام این کار دستور از پزشک دیگری دریافت می‌کنند و خودشان هیچ‌وقت به‌طور مستقیم برای کسی چیزی تجویز نمی‌کنند. او به مصوبه ١٠‌سال قبل وزارت بهداشت هم اشاره کرده بود: «قرار بر این بود که پزشکان زنان و زایمان بابت انجام سونوگرافی در مطب پولی دریافت نکنند و این مورد به‌عنوان بخشی از معاینه دیده شود که متاسفانه درحال حاضر این‌چنین نیست و در بعضی موارد این پزشکان تعرفه‌هایی دریافت می‌کنند که چندین برابر هزینه رادیولوژیست‌هاست.»