در جهان هر فرد برای دریافت خدمات دهان و دندان متحمل پرداخت هزینه‌های گران است، چون این نوع درمان‌ها جزو خدمات زیبایی محسوب می‌شود. این در حالی است که در کشور ما از سوی سازمان‌های بیمه‌گر به‌ویژه سازمان تامین اجتماعی خدماتی همچون کشیدن، پرکردن سطح، جرم گیری، گذاشتن دست دندان و ... به شکل رایگان انجام می‌شود، اما بیمار در صورت دریافت دیگر خدمات تخصصی متحمل پرداخت هزینه‌های گران است. از سوی دیگر مراکز ارائه خدمات نیز محدود و شلوغ هستند. این مساله باعث شده تا اغلب افراد دریافت خدمات درمانی دهان و درمان رایگان را به لقای آن ببخشند یا مراجعه به دندانپزشکان تجربی را ترجیح دهند.
بر اساس گزارشات منتشر شده از سوی وزارت بهداشت و درمان هر ایرانی در سن ۳۵ تا ۴۰ سالگی به‌طور میانگین ۱۳ دندان خراب دارد و میزان پوسیدگی دندان‌ها در بین مردم ما سه برابر بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته است. همچنین از هر ۱۰ دانش‌آموز ایرانی، ۹ نفر از مشکلات دندانی رنج می‌برند و پوسیدگی دندان کودکان ایرانی، دو برابر استانداردهای جهانی است. در این شرایط کارشناسان بر این باورند که دسترسی نداشتن به خدمات ارزان قیمت و نبود فرهنگ رعایت بهداشت دهان و دندان از جمله دلایل بروز مشکلات است.
این در حالی است که هنوز اغلب افراد جامعه شیوه مسواک‌زدن مناسب را نمی‌دانند. همچنین با یک حساب سرانگشتی باید گفت که تهیه یک مسواک، خمیر دندان و نخ دندان هزینه چندانی برای افراد در طبقات اقتصادی مختلف ندارد، اما به‌دلیل نبود فرهنگ در این زمینه هنوز مسواک‌زدن در بین برخی افراد یک اقدام لوکس تلقی می‌شود. در حالی که حداقل دو بار مسواک‌زدن در طول روز، استفاده مرتب از دهانشویه‌های حاوی فلوراید، مصرف مداوم آدامس‌های
بدون قند، استفاده از نخ دندان و معاینه دندان‌ها هر ۹ تا ۱۲ ماه یکبار از سوی دندانپزشک، می‌تواند تاثیری جدی در کاهش پوسیدگی‌های دندان‌ها داشته باشد. هرچند بی‌توجهی به این مساله مشکلات دهان و دندان را در جامعه افزایش داده و شاهد رشد قارچ‌گونه دندانسازان و دندانپزشکان تجربی در جامعه هستیم که همین مساله می‌تواند با تبعات منفی فراوان همراه باشد.
ارائه خدمات شانسی، ممنوع
یک متخصص دندانپزشک فعالیت دندانسازان و دندانپزشکان تجربی را یکی از چالش‌های این رشته می‌داند و به خبرنگار« آرمان»می‌گوید: از حدود نیم قرن قبل شاهد فعالیت افرادی با عنوان دندانپزشک تجربی در کشور هستیم. در آن دوران تعداد متخصصان و دانش آموختگان این رشته اندک بود و به این دلیل افراد متعددی تحت آموزش دوره‌ای قرار گرفته و دندانپزشک شدند. سعید اخایی می‌افزاید: از قدیم الایام سلمانی‌ها در محلات به کشیدن دندان می‌پرداختند و این قضیه را در فیلم‌ها و سریال‌های قدیمی می‌توان به وضوح مشاهده کرد.
به‌گفته او حال دیگر شرایط حاد در زمینه نبود پزشک، متخصص و وضعیت حاد در بهداشت دهان و دندان وجود ندارد و جامعه دندانپزشکی کشور نمی‌تواند فعالیت این افراد غیرمتخصص را بپذیرد. به‌گفته او دندانپزشکی و ارائه خدمات در این زمینه یک اقدام کاملا پیچیده و حساس است و نمی‌توان به شکل شانسی و با اطلاعات ناقص مبادرت به انجام فعالیت‌ها کرد. به‌گفته او انگار فعالیت دندانسازهای تجربی در ایران تمامی ندارد. با اینکه سالانه دو‌هزار نفر در رشته دندانپزشکی از دانشگاه‌های کشور فارغ‌التحصیل می‌شوند، اما همچنان فعالیت دندانسازان تجربی در هاله‌ای از ابهام است.
قیمت ارزان، ترفند دندانپزشکان تجربی
در حوالی خیابان استاد معین تهران یک دندانساز تجربی فعالیت می‌کند. سر در مطب تابلو ندارد، به داخل می‌روم، شلوغ است. اغلب مراجعه‌کنندگان زنان و مردان میانسال و سالمند هستند که برای گذاشتن دست دندان و روکش مراجعه کرده‌اند. یکی از مراجعه‌کنندگان که یک زن میانسال است، درباره خدمات ارائه شده در این مطب به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: بنده ۵۴ سال دارم، تاکنون برای درمان دندان‌ها و عفونت لثه به پزشکان متعدد مراجعه کرده‌ام، اما تجویز و اقدامات هر یک در قالب یک مُسکن مقطعی بود و بعد از گذشت کمتر از یکسال بیماری و عفونت لثه دوباره عود می‌کرد. از سوی دیگر خدمات دهان و درمان در کشور ما گران است.
این مساله باعث شده که هر فردی توانایی مراجعه به دندانپزشک متخصص را نداشته باشد. این زن میانسال می‌افزاید: هم‌اکنون بسیاری از دندان‌هایم را باید روکش کنم و برخی دیگر نیز به ایمپلنت نیاز دارند، پزشکان متخصص هزینه درمان دندان‌هایم را ۲۰میلیون برآورد کرده‌اند، اما این پزشک تجربی گفته با شش‌میلیون تومان این خدمات را انجام می‌دهد.
ابتلا به سرطان خون از طریق دندانپزشکی
زهره به سرطان خون مبتلا شده است. او دلیل ابتلا به این بیماری را عدم رعایت بهداشت از سوی دندانپزشک می‌داند و به خبرنگار «آرمان» می‌گوید: یکسال قبل برای دریافت خدمات دهان و دندان به یک دندانپزشک تجربی مراجعه کردم و او یکی از دندان‌هایم را عصب‌کشی و پر کرد، اما در این روند به‌دلیل رعایت نکردن نکات بهداشتی عفونت وارد بدنم شد. به‌گفته او هیچ‌گرانی بی‌حکمت نیست، شاید اگر به یک فوق تخصص مراجعه کرده بودم به این بیماری مبتلا نمی‌شدم. او می‌افزاید: البته باید به این نکته هم اشاره کرد که برخی از متخصصان دهان و دندان هم خدمات
مناسب به بیماران ارائه نمی‌دهند. برای مثال دخترم سال گذشته اقدام به عصب‌کشی دندان کرد، هم‌اکنون دوباره آن دندان آبسه کرده و باید دوباره به پزشک مراجعه کند. درضمن چندی قبل در یکی از پیام‌های منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی این مطلب که آب موجود در مکنده یونیت دندانپزشکی حاوی آب دهان بیمار قبلی است، نظرم را جلب کرد. البته هیچ‌یک از مراجع پزشکی این مساله را تایید یا رد نکردند، اما هر فردی باید به فکر سلامتی خود باشد.
دندانپزشکان حذف نمی‌شوند
نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره فعالیت دندانپزشکان و دندانسازان تجربی در جامعه به خبرنگار«آرمان» می‌گوید: بنده به‌عنوان یک دندانپزشک و نایب‌رئیس اول کمیسیون بهداشت و درمان مجلس بر این مساله تاکید دارم که در بسیاری از حوزههای درمان در وزارت بهداشت و درمان ضعف‌های این چنینی مشاهده می‌شود. هم‌اکنون در عصر فناوری و ارتقای آگاهی مردم به مسائل علمی و توسعه قرار داریم، اما هنوز نتوانستیم بسیاری از اقدامات در زمینه درمان‌های سنتی را ساماندهی و کنترل کنیم.
محمد حسین قربانی می‌افزاید: باید افراد جامعه را از طریق اطلاع‌رسانی هدایت و خدمات مناسب را به آنها ارائه کرد تا در این شرایط افراد در آینده مجبور به پرداخت هزینه‌های گزاف برای درمان دندان نشوند. به‌گفته او اگر امروز در جامعه شاهد فعالیت افراد غیرمتخصص در حوزههای مختلف پزشکی هستیم، به‌دلیل ضعف‌های موجود در وزارت بهداشت است. جالب است بدانید که هنوز هیچ‌اقدام موثری از سوی این سازمان برای کاهش تاثیرات مخرب افراد غیرمتخصص لحاظ نشده است، چون تاکنون برنامه‌های مناسب در این زمینه تدوین نشده است. این دندانپزشک می‌افزاید:
بنده بر این باورم که فعالیت هر فرد غیرمتخصص در حوزه بهداشت و درمان خسارت‌های جبران ناپذیری را برای کشور در دو بعد به‌دنبال دارد. نخست اینکه مردم برای دریافت این خدمات هزینه‌های مادی و جانی پرداخته و نتایج مناسب نیز دریافت نمی‌کنند. برای مثال اگر یک دندانپزشک یا دندانساز تجربی یک دست دندان مصنوعی نامناسب بسازد یا یک درمان غیراصولی انجام دهد، در نتیجه بیمار به‌رغم پرداخت هزینه متحمل صدمات جسمی، درمان‌های نامناسب و دیگر بیماری‌ها می‌شود؛ در این شرایط باید از هزینه مادی مضاعف که ماحصل فعالیت این دندانپزشکان است، جلوگیری شود. قربانی تاکید می‌کند:
دومین تاثیر مخرب فعالیت این دندانسازان و دندانپزشکان از بین رفتن ظرفیت نیروهای جوان، تحصیلکرده و فارغ‌التحصیل از مراکز دانشگاهی کشور است. در این شرایط فارغ‌التحصیلان این رشته به‌رغم گذراندن دوره‌های تخصصی و کسب مهارت به‌دلیل نبود فضای اشتغال مناسب با سرخوردگی مجبور به مهاجرت از کشور می‌شوند. این در حالی است که با برنامه‌ریزی می‌توان این مسائل را با تجهیزات موجود کنترل کرد. برای مثال در این اقدام می‌توان از دندانپزشکان و دندانسازهای تجربی خواست که فعالیت خود را در یک سامانه معرفی کرده
و به این شکل فعالیت آنها از سوی مراکز درمانی کشور مورد بررسی قرار گیرد. به‌گفته او بنده بر این باور هستم که نه‌تنها در حوزه دندانپزشکان تجربی، بلکه در حوزههای مختلف همچون عینک سازان نیز شاهد ورود افراد بی‌تخصص هستیم. این مساله از طریق ساماندهی برطرف می‌شود. او تاکید می‌کند: در کل دنیا هزینه‌های دندانپزشکی گران است، طبیعتا برخی افراد نیز به‌دلیل ارزان‌بودن این خدمات از سوی دندانپزشکان تجربی به آنها مراجعه می‌کنند. نایب‌رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درباره چگونگی ساماندهی این افراد می‌گوید: وزارت بهداشت می‌تواند با راه‌اندازی سامانه از دندانپزشکان و دندانسازان تجربی بخواهد که در برخی حوزه‌ها وارد نشوند و در این بررسی می‌توان برای این افراد فضای آموزشی ایجاد کرد.
در بررسی فعالیت آنها در جامعه باید گفت که آنها به شکل زیر زمینی، رو زمینی، بدون پروانه و از طریق اخذ پروانه به ارائه خدمت می‌پردازند. به‌گفته او نمی‌توان دندانپزشکان تجربی را از چرخه فعالیت حذف کرد،بلکه می‌توان با تعریف چهارچوب قابلیت‌های آنها را به شکل نظام‌مند تبدیل کرد. برای مثال می‌توان در سر در مطب آنها تابلوهایی با این مضمون که آنها مجاز به ارائه کدامیک از خدمات دندانپزشکی هستند، نصب شود. در این اقدام مراجعه‌کنندگان با خیال آسوده خدمات دهان و دندان را دریافت می‌کنند.
- 14
- 4
