پودر مهتابی به جای کراتین در مکمل‌های ورزشی زیر زمینی

آیا از چاقی مفرط رنج می‌برید؟اضافه وزن‌تان اعتماد به نفس‌تان را از بین برده؟ ما به شما کپسول‌های گیاهی همه کاره... را پیشنهاد می‌دهیم که دارای ویژگی‌های منحصر به‌ فردی هستند. داروی گیاهی... باعث لاغری و تناسب اندام‌تان می‌شود و در کمتر از چند هفته به ظاهر ایده آل خود می‌رسید. پس فرصت را از دست ندهید و همین الان به شماره... پیامک دهید. حالا این ادعاهای غیر واقعی را فقط از شبکه‌های ماهواره‌ای نمی‌شنوید بلکه با گسترش شبکه‌های اجتماعی تبلیغات محصولات غیر مجاز و ادعاهای اغراق‌آمیز سر از تلگرام و اینستاگرام... هم در آورده‌اند. این روزها که تب باشگاه‌های بدنسازی در بین نوجوانان و جوانان بالاست برخی مربی‌های باشگاه‌های پرورش اندام و صاحبان بعضی از عطاری‌ها تبلیغات اغوا‌کننده‌شان را در کانال تلگرامی در معرض نمایش می‌گذارند.

آنها در همین شبکه‌های اجتماعی قریب به صدها نوع داروی گیاهی مخصوص لاغری، چاقی، افزایش میل جنسی و مکمل‌های ورزشی را جهت عضله‌سازی و پرورش اندام با آب و تاب فراوان تبلیغ می‌کنند. اینکه این مکمل‌های پودری با کراتین گیاهی و طبیعی ساخته شده‌اند و با تأثیر باورنکردنی منجربه عضله‌سازی فوق‌العاده در ورزشکاران می‌شود. آنها برای اثبات ادعای‌شان فیلم کوتاهی را با حضور یکی از مصرف‌کنندگان این محصولات پخش می‌کنند تا چگونگی اثرات مکمل‌های پودری را روی ساخت عضله شرح دهند. این در حالی است که محصولات بدون برچسب سلامت کالا بارها از سوی وزارت بهداشت کالاهای آسیب رسان سلامت خوانده شده‌اند و برخلاف آنچه پلیس فتا ممنوعیت تبلیغ این کالاها را از مبادی غیر رسمی تصویب کرده است اما حالا شبکه‌های اجتماعی و حتی عطاری‌ها در اختیار تبلیغ کنندگانی است که سلامت محصولات‌شان مورد تأیید وزارت بهداشت نیست.

در ارتباط با مصرف مکمل‌های غذایی و ورزشی دو نگرانی عمده وجود دارد؛ اول آنکه تولید‌کننده‌های این محصولات ادعایی را درباره مکمل مطرح می‌کنند که درست نیست. دومین نگرانی هم تقلب و قاچاق این محصولات است که فرآورده‌های غیر مجاز در آنها استفاده می‌شود. خطر این تهدید البته برای ورزشکاران حرفه‌ای بسیار جدی است. از سوی دیگر سازمان غذا و دارو متولی نظارت بر کالاهای سلامت محور است و در این میان باید فروش و عرضه مکمل‌های ورزشی در اختیار داروخانه‌ها باشد اما وجود برخی خلأهای قانونی موجب شده وزارت بهداشت به‌عنوان متولی سلامت مردم نتواند از فروش این محصولات از سوی عطاری‌ها و باشگاه‌های ورزشی ممانعت کند.

سرپرست اداره کل فرآورده‌های طبیعی و مکمل‌های سازمان غذا و دارو در پاسخ به اینکه چرا با وجود نظارت سازمان غذا و دارو همچنان مکمل‌های قاچاق و تقلبی از سوی عده‌ای تبلیغ و عرضه می‌شوند؟ گفت: اولاً که ما نهاد کنترل قاچاق در کشور نیستیم و نهاد نظارتی هستیم و از این‌رو کنترل و محدودیت قاچاق بر عهده ما نیست. وزارت بهداشت در بحث تبلیغات داروهای طبیعی و سنتی آیین نامه مشخص دارد. به گونه‌ای که فقط گروه پزشکان و مجلات مربوط به پزشکان حق تبلیغ دارند و هر نوع تبلیغ فرآورده طبیعی و سنتی خارج از فضای همایش‌ها، مجلات پزشکی، مطب‌ها و داخل داروخانه‌ها غیر قانونی است. دکتر مهناز خانوی در همین باره افزود: هر فرآورده‌ای که غیر از این چارچوب تبلیغ شود حتی اگر علامت سیب سبز هم داشته باشد غیر قانونی است و ما به‌عنوان متولی سلامت مردم به‌دلیل ایجاد عوارض متعدد منع مصرف این کالاها را توصیه می‌کنیم.

او درباره روش‌های شناسایی مکمل‌های قاچاق و تقلبی نیز به مردم توصیح کرد: فرآورده‌هایی که برچسب زرد دارند کاملاً قابل پیگیری‌اند حتی با اسکن موبایل هم می‌توان پی برد که کدام فرآورده قاچاق است. پلیس فتا و سامانه قاچاق نیز در این باره با سازمان غذا و دارو همکاری می‌کنند. معاونت‌های غذا و دارو بازوهای اجرایی در سطح کشور‌ند و از این‌رو ۸ دانشگاه را به‌عنوان قطب مبارزه با قاچاق اعلام کرده‌ایم که بر سلامت این محصولات نظارت می‌کنند و تخلفات را به ما گزارش می‌دهند. این مقام مسئول در پاسخ به اینکه ناظران سازمان غذا و دارو چگونه بر باشگاه ورزشی یا آرایشگاه‌ها نظارت دارند؟ عنوان کرد: نظارت‌های ما حتماً باید با یک نفر از اعضای آن صنف انجام شود. ولی هنوز ما نمی‌توانیم باشگاه‌های ورزشی متخلف را پلمب کنیم باید وزارت ورزش این کار را انجام دهد. محصولاتی که در شبکه‌های تلویزیونی و اینترنت هم تبلیغ می‌شوند از این قاعده مستثنی نیستند.

به گفته دکتر خانوی برآوردهای سازمان غذا و دارو نشان می‌دهد بین ۱۰ تا ۱۲ درصد از آمار فروش این محصولات در سال احتمالاً قاچاق خواهد بود. به عبارتی فروش مکمل تولیدی و وارداتی بین ۱۰ تا ۱۵ هزار میلیارد تومان است اگر ۱۲ درصد این رقم قاچاق باشد هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان عدد قاچاق مکمل‌های ورزشی و غذایی در کشور است.

او ادامه داد: در حال حاضر ۶۰ درصد مکمل‌های مصرفی از جمله قرص، کپسول و شربت‌های مکمل در داخل تولید می‌شوند اما از نظر عددی فروش این محصولات تنها ۳۰ درصد است یعنی مصرف‌کننده به لحاظ فرهنگی اعتمادی به محصول ایرانی ندارد.

  دکتر خانوی با اشاره به اینکه در حال حاضر بهترین برندهای خارجی مکمل‌های ورزشی و خوراکی سطح دنیا مجوز واردات دارند، گفت: در بحث مکمل‌های ورزشی خطر خیلی جدی وجود دارد. کشفیات ما نشان می‌دهد، مکمل ورزشی در بسته‌بندی بدون برچسب خارجی عرضه می‌شوند که اغلب‌شان در زیر زمین و از پودر مهتابی سوخته تهیه می‌شوند. تولید‌کنندگان به جای کراتین‌ پودر مهتابی سوخته را وارد مکمل می‌کنند به همین خاطر آمار مرگ و میر‌های عجیب و سکته‌های جوانان زیاد شده است. ما به نوجوانان و جوانان هشدار می‌دهیم اگر فرآورده‌ای برچسب سلامت ندارد، مصرف نکنند. نبود برچسب سلامت یعنی آن محصول از کانال نظارتی وزارت بهداشت نگذشته است.  این مقام مسئول در سازمان غذا و دارو ضمن اشاره به ساماندهی عرضه فرآورده‌های دارویی و مکمل‌ها در عطاری در ادامه از قانونی کردن فعالیت عطاری‌ها در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: سال گذشته بیش از ۳ میلیارد تومان محصولات قاچاق از سطح عطاری‌ها جمع‌آوری شد. همچنین قرار است،وزارت بهداشت به زودی کار نظارت بر عطاری ها را عهده دار شود.

فریبا خان احمدی