بی‌برنامگی در طرح تحول، اختلال در زنجیره دارویی؛خدا نکند که بیمار شوید

خدا نکند که بیمار شوید، آنجاست که درمی‌یابید دارو از نان شب هم واجب‌تر است؛ سالم بودن دارو، اینکه قاچاق و تاریخ مصرف گذشته نباشد و همچنین در دسترس بودن آن از مواردی است که وظیفه شرکت‌های پخش دارو و داروخانه‌ها را سنگین می‌کند. اما چند وقتی است که صدای صنعت دارویی کشور از نبود نقدینگی و همچنین خطر تعطیلی در آمده است.

همه چیز برمی‌گردد به بدهی بیمه‌ها به داروخانه‌ها که با اجرا شدن طرح بیمه سلامت این بدهی‌ها بیشتر و سهم دولت کمتر شد. می‌توان گفت دقیقا از  یکم آبان ۱۳۹۶ دولت تعهدات خود را نسبت به صنعت دارویی کشور به‌ویژه داروخانه‌ها کم کرد و روزبه‌روز بر مشکلات این حوزه که تعامل مستقیم با سلامتی مردم هم دارد، اضافه شد.

بی‌برنامگی در طرح تحول سلامت و افزایش بدهی بیمه‌ها و بیمارستان‌ها به زنجیره دارو، تجارت دارو را با بحران مواجه کرده است و عده‌ای خبر می‌دهند که شرکت‌های پخش داروها را انبار کرده‌اند تا قیمت دارو بالا رود. اما واقعیت این است که شرکت‌های پخش، «دارو» را به داروخانه‌های دولتی نمی‌فروشند (به دلیل اینکه نقدینگی ندارند و دولت بدهی‌های خود را پرداخت نکرده است)، داروخانه‌های خصوصی هم تمایلی به خرید دارو ندارند، چراکه سود دارویی که خریداری می‌کنند، ۶ درصد است، قیمت دارو اضافه نشده و دولت هم سهم مالی نسخه‌ها را هشت ماه بعد پرداخت می‌کند و اصلا مقرون به صرفه نیست که داروخانه‌های خصوصی بخواهند داروی بیشتری وارد کنند و درنهایت این چرخه دارویی، کارخانه‌های داروسازی را که با ظرفیت کم در حال تولید دارو هستند یکی بعد از دیگری تعطیل می‌کند.

نقدینگی در صنعت دارویی از بین رفته است و همان‌طور که در بالا هم گفته شد، داروخانه‌های خصوصی تمایلی به خرید دارو ندارند و داروخانه‌های دولتی هم به دلیل بدهی مسدود (بلوکه) شدند و شرکت‌های دارویی به آنها دارو نمی‌فروشند.

از زمانی که مواد اولیه یک دارو وارد می‌شود تا زمانی که به خط تولید برسد و بعد از آن یک نمونه از دارو به وزارت بهداشت ارسال شود و درنهایت به دست شرکت‌های پخش برسد و دارو در داروخانه قرار بگیرد یک چرخه حدود ۶ تا هشت ماهه طول می‌کشد؛ یعنی دارویی که اکنون در داروخانه‌هاست، داروی ۶ ماه پیش است و اگر مشکلات بالا هرچه زودتر حل نشود تا ۶ ماه آینده یعنی حدود آذر هیچ داروی دیگری در داروخانه‌ها باقی نمی‌ماند.

دولت توجیه می‌کند که سود خرید دارو را کم کرده‌اند و به همین دلیل دارو تامین است! اما تامین بودن دارو که به سود خرید مربوط نمی‌شود و باید میزان دارو را در داروخانه‌ها و انبار آنها بررسی کرد، چراکه براساس این ادعا و دستور دولت سود دارو کم شده، قدرت خرید مردم بالاتر رفته است ولی سود داروخانه‌ها را افزایش که نداده‌اند هیچ کاهش هم داده‌اند!

سید حسام‌الدین شریف‌نیا عضو هیات‌مدیره انجمن داروسازان تهران

عدم پرداخت معوقات و مطالبات داروخانه‌ها از سوی بیمه‌ها اقدامی جدید نیست و مسبوق به سابقه بوده است. اما با شروع طرح تحول سلامت این مشکل نمود بیشتری پیدا کرد تا جایی که می‌توان گفت زنجیره تامین دارویی کشور در وضعیت بسیار نامناسبی قرار دارد.

هم‌اکنون در شرایطی به سر می‌بریم که مطالبات داروخانه‌ها به‌ویژه در بخش دولتی به بالاتر از یک سال رسیده است و به چندماه ختم نمی‌شود.

در حقیقت چیزی که باعث مشکل شده این است که با شروع طرح تحول سلامت میزان بار مالی بیمه‌ها بیشتر شده و طبیعتا بدهی آنها هم افزایش یافته است.

علت چنین افزایشی را هم می‌توان در افزایش تعداد بیمه‌شده‌ها پس از شروع طرح و بیمه شدن حدود ۶ میلیون نفر (نکته تاسف‌بار وجود برخی افراد با چند بیمه درمانی است)، افزایش درصد تعهدات بیمه‌ها در بخش دارو و تجهیزات پزشکی، تقاضای القایی تمام خدمات تشخیصی و درمانی و افزایش میزان ارزش نسبی خدمات پزشکان در حدود ۱۲۰ تا ۱۸۰ درصد، نبود گایدلاین‌های دارویی و درمانی و... دانست.

بدهی داروخانه‌ها در بخش خصوصی نیز بیش از هفت، هشت ماه است که پرداخت نشده و این مشکل در شرایطی است که مطابق قانون بیمه‌ها باید ۶۰ درصد مطالبات خود را پس از ۴۵ روز و مابقی را نهایتا در ۹۰ روز پرداخت کنند.

طبیعتا این عدم وجود نقدینگی به مرحله بالاتر زنجیره تامین دارو یعنی شرکت‌های پخش دارو و تولید‌کننده و واردکننده تسری پیدا کرده، اوضاع تا جایی به وخامت گراییده که دوره بازگشت سرمایه در صنعت دارو کشور به بیش از ۴۰۰ روز رسیده و تامین دارو در کشور با چالش مواجه شده است.

دولت در راستای حمایت از مصرف‌کننده‌ها دستوری ابلاغ و سود را کم کرده و خرید مردم را بالا برده، ولی سود داروخانه‌ها را هم کم کرده است و اگر بیمه‌ها پای کار نیایند داروخانه‌ها بدون شک ورشکسته می‌شوند.   در ۲۰ سال اخیر قیمت دارو نسبت به بالا رفتن تورم افزایشی نداشته است اما کمیته قیمت‌گذاری با بی‌توجهی به افزایش قیمت مواد اولیه برای کارخانه‌های داروسازی قیمت دارو را همچنان کم و پایین‌تر از عرف نرخ‌گذاری می‌کند.

شرکت‌های دارویی فروش نقدی دارند و داروخانه‌ها به خاطر مشکلات پرداخت نمی‌توانند دارو بخرند و خطر کمبود دارو و تعطیل شدن داروخانه‌ها در شهریور به گوش می‌خورد.

سیستم دارویی در طرح تحول سلامت دیده نشده است و این طرح نه برای بیمار منفعت داشت، نه برای پرستار و نه حتی برای صنعت دارویی کشور!

مهسا شمس‌کلائی روزنامه‌نگار