عوامل موثر بر حفظ سلامت بشر

۲۶ سپتامبر ( ۴ مهرماه) هر سال روز جهانی محیط زیست نام گرفته است تا به اهمیت حفظ سلامت زمین ، محیط زیست ، آب وخاک وهوا وهمه عوامل موثر بر حفظ سلامت بشر  بیشتر توجه کنیم. حفظ سلامت ونجات از بیماری ها ورنج آن، همواره مورد توجه بشر بوده است . پیشرفت علم  وشناخت عوامل بیماری زا، از جمله مواردی است که در حفظ سلامت تاثیر به سزایی دارد.

پاکیزه نگه داشتن محیط زیست  وزندگی در زیست بوم امن، از اولویت ویژه ای برخوردار است .  درهمین باره مهندسی بهداشت محیط به بررسی و کنترل همه عواملی می پردازد که اثر سوئی برپایدارماندن سلامت انسان می‌گذارند. این عوامل شامل بیماری‌های زیادی می‌شود که از طریق آب، هوا، مواد غذایی و بسیاری از عوامل محیطی دیگر، سلامت انسان را تهدید می‌کند.برای رسیدن به این هدف، بهره‌گیری از اصول و دانش زیستی به منظور کنترل، اصلاح و بهبود عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیک محیط برای متخصصان این رشته  ضروری است .

بسیاری از تهدیدات سلامتی انسان، وابسته به محیط زیست است و موثرترین روش برای کاهش این مخاطرات، جلوگیری یا حذف آن است.شناسایی و رفع مشکلات مربوط به بهداشت مواد غذایی، بهداشت آب آشامیدنی، دفع زباله ها، بهداشت اماکن عمومی از جمله مدارس، بیمارستان ها، روستاها و ...، مبارزه با حشرات و ناقلان بیماری، بهداشت هوا و محیط زیست و ...از جمله شرح وظایف این رشته تخصصی است.

بخشی از وظایف مهندس بهداشت محیط

مهندس بهداشت محیط با توجه به محیطی که در آن کار می کند، وظایف خاصی دارد. به طور کلی وظایف وی عبارت است از :بررسی و کنترل انواع فاضلاب، زباله ها و آلوده کننده های هوا همراه با برنامه ریزی برای رفع آن ها، انجام آزمایش های مربوط به آلودگی هوا، آب و فاضلاب، بهداشت پرتوها و دیگر آزمایش های لازم در آزمایشگاه های اختصاصی بهداشت محیط ، بازدید و بررسی وضعیت بهداشتی مراکز و اماکن عمومی مانند مدارس و مراکز آموزشی، رستوران ها و مراکز تهیه غذا، بیمارستان ها، آزمایشگاه ها، ورزشگاه ها، پارک ها ،بررسی و کنترل آب آشامیدنی، بررسی و نظارت بهداشتی بر کلیه مراحل جمع آوری، تفکیک، انتقال، نگهداری موقت و دفع زباله های بیمارستانی، کنترل حشرات موذی و جوندگان با حفظ بهداشت محیطی، دفع بهداشتی زباله ها و درصورت لزوم استفاده از روش های مناسب شیمیایی و سم پاشی برای ازبین بردن آن ها، نظارت و اقدام در زمینه مسائل بهداشتی و حفاظتی بخش پرتوهای یون ساز (مانند مراکز پرتو پزشکی) و...

به عنوان مثال در بیمارستان ها، مهندس بهداشت محیط بربهداشت محیط بیمارستان ، بهداشت فردی و نظافت کارکنان، جداسازی زباله های عفونی وغیر عفونی ، آموزش کارکنان، نظارت بر شبکه آب وفاضلاب بیمارستان ها و مبارزه با حشرات و جوندگان بیمارستانی، نحوه کار سرویس غذایی، کنترل مواد غذایی، سیستم تهویه بیمارستانی و نحوه استفاده مجاز از مواد ضدعفونی و... نظارت می کند.

از دیگر وظایف مهندسان بهداشت محیط در محیط های کاری، بررسی و کاهش ناراحتی های اسکلتی، انجام معاینه سلامت شغلی توسط پزشک خانواده، کنترل سرب در محیط کار ، ارزش یابی عوامل زیان آور در محیط کار و... است.مطابق تعریف دانشگاه کلمبیا، مهندسی بهداشت محیط عبارت است از شناسایی، ارزیابی و اصلاح معضلات زیست‌محیطی که تأثیر محسوسی بر بهداشت عمومی دارد. رشته مهندسی بهداشت محیط نیز بر این مبنا بنا شده‌است که بسیاری از تهدیدات سلامتی انسان، وابسته به محیط زیست بوده و موثرترین روش برای کاهش این مخاطرات، جلوگیری یا حذف مشکلات زیست‌محیطی است.

در گذشته مهندسی بهداشت محیط با نام اولیه مهندسی بهداشت از سال ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۵ شمسی (۱۹۵۲–۱۹۵۶ میلادی) به صورت گروهی مرکب از مهندسان ستادی وزارت بهداری سابق در نقاط مختلف ایران فعالیت داشت

مهین رمضانی