آیا دارو در تاریخ‌های معین، منقضی می‌شود؟

اداره غذا و داروی ایالات متحده آمریکا (FDA) از سال ۱۹۷۹ میلادی از تمام کمپانی‌های داروسازی درخواست کرد تا نسبت به درج تاریخ انقضای داروها اقدام کنند، اما این مسئله بدین معنا نیست که داروی ایبوپروفن پس از گذشت تاریخ انقضا همانند یک بطری شیر، غیر قابل مصرف شود؛ تاریخ انقضا درج شده بر روی یک قرص، تاریخی‌ست که ایمنی و توان کامل آن توسط تولیدکننده دارو تضمین می‌شود.

برخلاف تعدادی از داروها همانند انسولین، نیتروگلیسیرین و آنتی بیوتیک‌های مایع که مواد تشکیل‌دهنده آن‌ها ثبات پایین‌تری در طول زمان دارند، بسیاری از داروها ممکن است عمر مفید بیشتری نسبت به تاریخ درج شده روی بسته‌بندی داشته باشند.

Lee Cantrell، مدیر سیستم کنترل مواد سمی سن دیگو واقع در ایالت کالیفرنیا اظهار داشت:

گاهی شهروندان تماس‌هایی با مرکز کنترل مواد سمی به عمل می‌آورند و نسبت به دریافت داروهایی که تاریخ انقضا آن‌ها گذشته است، نگران هستند.

او در مصاحبه با Live Science افزود:

آخرین باری که من بررسی کردم، هیچ گزارشی مبنی بر ایجاد مشکل توسط داروهای تاریخ گذشته در افراد ندیدم. احتمالا تاثیرات داروها به مرور زمان کاهش خواهد یافت، اما مطالعات کمی در این رابطه وجود دارد.

Cantrell اظهار داشت که چند سال قبل موفق شد تا بر روی داروهایی همانند آنتی هیستامین، داروهای ضد درد و قرص‌های رژیمی که تاریخ انقضایشان گذشته بود، آزمایش‌هایی انجام دهد.

او در ادامه بیان کرد:

ما متوجه شدیم که برخی داروها با گذشت ۴۰ سال از تاریخ انقضا، باز هم توانایی بالایی در درمان دارند.

نتایج مطالعه بالا در سال ۲۰۱۲ میلادی و در مجله JAMA Internal Medicine منتشر شد، همچنین یکی دیگر از مطالعات انجام شده توسط Cantrell در سال ۲۰۱۷ میلادی نشان می‌دهد که اپی نفرین (داروی گران قیمت که برای درمان واکنش‌های آلرژیک تهدیدکننده زندگی استفاده می‌شود)، ۸۴ درصد قدرت خود را پس از گذشت ۴ سال از تاریخ انقضا حفظ کرده است؛ در حقیقت یک اپی نفرین منقضی شده در شرایط اضطراری، بهتر از آن است که هیچ اقدامی انجام نشود.

از نظر Cantrell، شرکت‌های داروسازی تنها کسانی هستند که برای انجام مطالعات درباره مدت زمان اثربخشی دارو، حاضر به پرداخت هزینه هستند و این در حالی‌ست که هیچ انگیزه مالی برای آن‌ها وجود ندارد، اما دولت فدرال برای مطالعه عمر مفید داروها دارای انگیزه مالی است. همانطور که مطلع هستید، ایالات متحده آمریکا همواره داروهایی را که در موارد اضطراری همانند حمله تروریستی یا شیوع بیماری مورد نیاز باشند را ذخیره می‌کند و به همین دلیل یک طرح (SLEP) مربوط به طولانی‌تر شدن مدت زمان تاثیر داروها به منظور صرفه‌جویی در هزینه‌های جایگزینی داروهای منقضی در سال ۱۹۸۶ میلادی و توسط FDA و وزارت دفاع ایالات متحده آغاز شد.

اینطور که پیداست، مطالعاتی در سال ۲۰۰۶ میلادی بر روی ۱۲۲ داروی مختلف که در شرایط ایده‌آل ذخیره شده بودند، انجام شد و نتیجه آن را می‌توان افزایش تاریخ انقضا داروها تا ۴ سال بیشتر، عنوان کرد. وزارت دفاع آمریکا اعلام کرده است که این طرح در سال ۲۰۱۶ میلادی توانست صرفه‌جویی ۲.۱ میلیارد دلاری را در جایگزینی داروهای منقضی شده رقم بزند، اما کماکان FDA هشدارهایی را درباره مصرف داروهای منقضی شده به مصرف‌کنندگان ارائه می‌دهد.

لازم به ذکر است که برخی از داروهای منقضی شده در معرض خطر رشد باکتری‌ها قرار دارند و حتی آنتی بیوتیک‌های با قدرت بالا هم قادر به درمان عفونت‌ها نیستند و ممکن است بیماری‌های جدی‌تر و مقاومت آنتی بیوتیکی ایجاد شود. در صورتی که سوالاتی درباره داروهای منقضی شده دارید، می‌توانید با پزشک یا شرکت‌های داروسازی مطرح کنید.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده آمریکا، مردم را تشویق به تحویل داروهای استفاده نشده یا منقضی شده در روز ملی جمع‌آوری داروهای اضافی می‌کند که توسط اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا به منظور جلوگیری از هرگونه مشکل یا سوء استفاده‌ای برگزار می‌شود؛ کاخ سفید مدعی‌ست که این کار در سال ۲۰۱۸ میلادی رکورد زده و تقریبا ۳.۷ میلیون پوند از داروهای غیر قابل استفاده را احیا کرده است. شاید این مسئله توسط دولت ترامپ، یک پیروزی به حساب آید، اما قطعا سایر افراد، مقدار زیادی زباله دارویی خواهند دید.

مصطفی آرایشگر