دکتر سیدحامد برکاتی در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به شعار امسال هفته سلامت مبنی بر "مراقبت‌های اولیه بهداشتی، راهی به سوی پوشش همگانی سلامت" گفت: هر سال معمولا شعار انتخاب شده در روز جهانی بهداشت و از سوی سازمان جهانی بهداشت متناسب با وضعیت سلامت جهانی است تا بخش زیادی از فعالیت‌ها به ویژه در کشورهای در حال توسعه حول آن محور شکل گیرد؛ شعاری که همه کشورها در صورت اجرا از آن منتفع می‌شوند و چالش همه کشورهاست. شعار انتخاب شده برای امسال نیز "پوشش همگانی سلامت" است؛ مبحثی که جمهوری اسلامی ایران تجربه درخشانی در این زمینه دارد و البته لازم است مراقبت‌های اولیه بهداشتی برای پوشش همگانی سلامت ارتقا یابد.
وی درباره علت انتخاب این شعار افزود: همانطور که می‌دانید اگر بحث مراقبت‌های اولیه بهداشتی به درستی انجام شود از جمله دسترسی به آب سالم، خدمات سلامت و پیشگیری، واکسیناسیون و ...، ۹۰ درصد سلامت یک جمعیت خواهد شد. اگر کشورها به عنوان خدمات پایه، این مباحث را مدیریت کنند شاید بتوان گفت که می‌توانند ۹۰ درصد سلامت را با ۱۰ تا ۲۰ درصد هزینه پوشش دهند.
سازمان جهانی بهداشت پنج راهبرد کلیدی را برای دستیابی به اهداف مراقبت‌های اولیه سلامت به کشورها پیشنهاد داده است. یکی از این راهبردها بحث کاهش محرومیت و نابرابری‌های اجتماعی در حوزه سلامت یا همان پوشش همگانی است. در این زمینه در ایران در قالب طرح تحول سلامت خدمات به حاشیه شهرها هم گسترش یافت و ۱۱ میلیون حاشیه نشین شهر هم از خدمات پایه سلامت منتفع شدند و اکنون دسترسی به این خدمات برای قاطبه مردم ایران جود دارد و بحث عدالت در دسترسی به خدمات برقرار شده است.
ساماندهی خدمات اولیه سلامت متناسب با نیازهای مردم
وی افزود: عنصر کلیدی بعدی ساماندهی خدمات اولیه سلامت متناسب با انتظارات و نیازهای مردم است. در این زمینه نیز در جامعه‌ای مثل ایران که نزدیک به نیمی از جمعیت بالای ۵۰ سالش درگیر فشار خون هستند، علاوه بر انجام اقدامات اولیه از نوزادی، در مراحل بعدی ارایه خدمات پیشگیرانه و خدمات اولیه برای فشار خون و پس از آن هم خدمات تخصصی و بعد از آن خدمات بستری طبیعتا بر مبنای نیاز و انتظارات مردم ارایه می‌شود که این موارد نیز با توجه به گستردگی شبکه در کشور، تا حد زیادی برطرف شده است.
سهم وزارت بهداشت در تامین سلامت جامعه
برکاتی ضمن اشاره به تاکید سازمان جهانی بهداشت بر استفاده از نیروهای بخش خصوصی، در عین حال به سهم ۲۵ تا ۳۰ درصدی وزارت بهداشت در سلامت جامعه و تاثیرگذاری ۷۵ درصدی قسمت‌های دیگر بر سلامت اشاره کرد و گفت: بر همین اساس هم سازمان جهانی بهداشت تاکید دارد که موضوع سلامت باید در همه سیاست‌ها و قواعد کشورها مطرح شود و به عنوان مثال بحث پیوست‌های سلامت باید در طرح‌های ملی یده شود. این مبحث نیز تا حدود زیادی در قوانین کشور ما دیده شده، ولی در اجرا مقداری نقص داریم که امیدوارم امسال "سلامت" در سیاست‌ها بهتر دیده شود.
تاکید بر اصل "خودمراقبتی"
وی با بیان اینکه مشارکت خود مردم نیز از اصول خدمات پایه سلامت است و بر این اساس یکی از عناصر کلیدی سازمان بهداشت جهانی بحث طراحی و تدوین مدل‌های مشارکتی برای مشارکت همگانی ذینفعان است، افزود: ورود ایران به این موضوع نیز بحث "خودمراقبتی" است؛ چراکه به عنوان مثال یک بیمار فشار خونی ساعات محدودی را همراه ارایه دهندگان خدمات پزشکی و مراقبین سلامت و بهورزهاست و عمده وقت را خود فرد و خانواده وی باید رعایت کنند؛ مثلا رژیم غذایی کم نمک استاندارد، فعالیت فیزیکی استاندارد و ... را رعایت کند. این مباحث به شکل پکیج‌های خود مراقبتی تدوین، طراحی و اطلاع رسانی شده است. همچنین مباحثی نظیر تغذیه نوزاد با شیر مادر، الزامات تغذیه‌ای کودکان، مباحث مربوط به بلوغ و نوجوانی و ... در قالب پکیج‌های خودمراقبتی آموزش داده می‌شوند و این آموزش‌ها در مراکز ارایه خدمات‌مان به خانواده‌ها داده می‌شود.
تمرکز ۹۰ درصد نیازهای سلامت جوامع در مراقبت‌های اولیه بهداشتی
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت ادامه داد: در مجموع حدود ۹۰ درصد نیازهای سلامت یک جامعه در بحث مراقبت‌های اولیه یا بهداشت اولیه متمرکز است و این مباحث نسبت به قسمتی که عارضه و بیماری رخ می‌دهد، هزینه بسیار کمی را شامل می‌شوند. بنابراین توجیه خوبی است که به بحث مراقبت‌های اولیه سلامت برای دسترسی جامع سلامت بپردازیم.
وی در ادامه صحبت‌هایش با تاکید بر اهمیت برخورداری از زیرساخت‌های الکترونیک سلامت، افزود: پوشش جامع همگانی سلامت ممکن نخواهد بود مگر با زیرساخت الکترونیک. برخورداری از این زیرساخت‌ها هم در بحث خدمت‌رسانی و هم در بحث مدیریت خدمت بسیار کمک کننده است؛ طبیعتا وقتی اطلاعات سلامتی افراد وارد پرونده الکترونیک سلامت می‌شود و مداخلات بر مبنای این اطلاعات شکل گیرد، کار بسیار راحت و سریع پیش می‌رود. در حال حاضر نیز اطلاعات پایه بهداشتی جمعیت زیادی از کشور در سامانه "سیب" وارد شده و این روند ادامه دارد.
برای تشکیل و تکمیل پرونده الکترونیک سلامت به کجا باید مراجعه کرد؟
برکاتی در پاسخ به سوال ایسنا مبنی بر اینکه مردم برای دریافت خدمات پایه سلامت و تشکیل و تکمیل پرونده الکترونیک سلامت، به کجا باید مراجعه کنند؟ گفت: به این منظور هر فردی می‌تواند به نزدیک‌ترین مرکز جامع سلامت نزدیک محل زندگی اعم از روستا یا شهر مراجعه کند. البته در شهر غیر از مراکز جامع سلامت محل‌های دیگری به نام پایگاه سلامت فعالند و هر ۳ تا ۴ پایگاه سلامت زیر مجموعه یک مرکز جامع سلامت هستند. به این ترتیب در صورت مراجعه فرد به پایگاه سلامت محل زندگی، پرونده الکترونیک شکل می‌گیرد و بستگی به این که در کدام گروه سنی باشد (مادر باردار، نوزاد، کودک زیر ۵ سال، کودکان، نوجوان، جوانان و سالمندان) خدمات استانداردی را دریافت می‌کنند.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت گفت: البته مشکل عمده در این باره مربوط به کلانشهرهاست؛ چراکه مردم عموما تمایل دارند خدمت را از بخش خصوصی دریافت کنند. اما در شهرستان‌های کوچک و روستاها، عمده مردم مراجعه کرده‌اند و خدمت را دریافت می‌کنند.
وی ادامه داد: به عنوان مثال در بسته خدمات کودکان مباحثی نظیر پایش رشد کودکان، آموزش‌های تغذیه‌ای، مباحث مربوط به تغذیه با شیر مادر، آموزش‌های پیشگیری از سوانح و حوادث، آموزش مراقبت از کودک، غربالگری بینایی، شنوایی، واکسیناسیون و ... اهمیت زیادی دارد و در مجموع بر اساس سن کودک، به طور متوسط حدود ۱۰ تا ۱۵ خدمت بررسی می‌شود.
خدمات رایگان در مراکز جامع سلامت
برکاتی با اشاره به ارایه خدمات کاملا رایگان در مراکز جامع سلامت، گفت: کلیه خدمات پایه سلامت در این مراکز رایگان است. در مورد معدودی از خدمات که در مراکزی خاص ارایه می‌شوند نیز مانند غربالگری و آموزش‌ها و آزمایش‌های ازدواج، بخشی از تعرفه از خانواده‌ها دریافت می‌شود.
- 16
- 3
