خون فروشی در بطری نوشابه

زالو یک کرم حلقوی و «خون خوراک» است که معمولا استفاده ‌های طبی ‌و درمانی دارد. این زالوها برای تغذیه و رشد نیاز به خون دارند و دغدغه‌ای که این روزها مطرح است، این است که خون موردنیاز زالوهای استان، از کجا و با چه شرایط و کیفیتی تهیه می شود و در اختیار پرورش دهندگان زالو قرار می‌گیرد؟

** خرید خون، فقط با یک تماس

خبر داری که قیمت بالاتر رفته؟ لیتری ۲۵ هزار تومان!» فردا دوباره تماس می گیرم و قرار می گذاریــم. انتهای یکی از محلات حاشیه‌ای شهر، بعد از چندین بار تماس و دادن نشانی و راهنمایی گرفتن، بالاخره خانه مد نظر را پیدا می کنم. مرد در را باز می کند، می رود و با ظرفی فلزی برمی گردد و از ظرف، مقداری خون در یک بطری نوشابه می‌ریزد و تحویل می‌دهد و می گوید: دو لیتر ریختم، می‌شود ۵۰ هزار تومان. پول را می دهم و می‌پرسم: از سلامت خون‌ها مطمئنی؟ می‌خندد که: نگران نباش. خون‌ها مال کشتار یک ساعت پیش است. 

می پرسم: خون‌ها را از کجا می‌آوری؟ می گوید: از کشتارگاه. متعجب می‌گویــم: یعنی هرکس بخواهد می تواند از کشتارگاه، به رغم نظارت و بگیر و ببند، خون بیرون بیاورد؟ با خنده می‌گوید: اگر هرکسی می‌توانست، تو چرا آمدی این جا؟ می‌رفتی از همان کشتارگاه می‌گرفتی! و ادامه می دهد: من در کشتارگاه آشنا دارم و به راحتی این کار را انجام می دهم. از این به بعد هم مطمئنم که مشتری خودم می‌شوی. من خودم پرورش زالــو دارم! و به همین راحتی، فقط با یک تماس، صاحب مقدار زیادی خون دام می شوم که معلوم نیست از کجا و چگونه و با چه کیفیتی به این جا رسیده است.

** همه‌ چیز در پرورش زالو زیرزمینی است؛ از جمله تامین خونِ موردنیاز

یکی از پرورش ‌دهندگان زالوی استان که خون مورد نیاز زالوهایش را از همین فروشنده‌ های مشکوک خونِ دام تهیه می‌کند، در این باره به ما می‌گوید: «زالوها برای رشد، بلوغ و رسیدن به اندازه‌ای که کارایی طبی داشته باشند، به خون نیاز دارند و این خون باید از جایی ترجیحا سالم و مطمئن تامین شود. منتها از آن جا که شرایط امروز پرورش زالو در مشهد به شکلی است که هیچ نظارتی روی آن نیست و مراکز غیر مجاز زیادی به این حرفه مشغول اند و پرورش زالو عملا زیرزمینی است، ما نمی‌توانیم به صورت رسمی و از مبادی قانونی و قابل اعتماد، امکانات مورد نیازمان به‌خصوص خون را به دست بیاوریم به همین دلیل مجبوریم ملزومات کار را غیرقانونی و زیرزمینی تامین کنیم. 

منتها به‌ رغم این که در فرایند رشد و پرورش زالو، یکی از مهم‌ترین مراحل قرنطینه است تا آلودگی ‌های احتمالی ناشی از تغذیه این موجود دفع و سپس استفاده شود و شش ماه طول می‌کشد، به دلیل سود پایین این حرفه و هزینه‌های بالای پرورش، برخی از پرورش ‌دهندگان این دوره قرنطینه را اعمال نمی‌کنند و از آن جا که این کار برای تشخیص بیماری و آلودگی‌های احتمالی در بدن زالو لازم است، چنان چه انجام نشود، خطر بیماری به‌جای درمان وجود دارد.»

رئیس شبکه‌ دام پزشکی: از خروج خون کشتارگاه برای تغذیه زالو بی‌خبرم!

«محمود جوادی‌ نژاد» رئیس شبکه‌ دام پزشکی مشهد با اظهار بی‌اطلاعی از استفاده مراکز پرورش زالو از خون‌ های مشکوک به آلودگی کشتارگاه‌های مشهد که می‌تواند سلامتی متقاضیان استفاده از این زالوها را به خطر بیندازد، می گوید: «تا کنون هیچ مجوز رسمی درباره استفاده از خون کشتارگاه‌ها برای پرورش دهندگان زالو صادر نشده است و از خروج خون از کشتارگاه بی‌خبر هستیم و قطعا با افرادی که از درون کشتارگاه به صورت غیرقانونی خون خارج می کنند، برخورد جدی می‌کنیم. زیرا حیواناتی که به دلیل بیماری، باید معدوم شوند، در همان کشتارگاه ذبح می‌شوند و خون‌ها هم طبیعتا با هم ترکیب می‌شوند و معلوم نیست خونی که خارج شده، آلودگی دارد یا خیر؟ ضمن این که شرایط نگهداری خون، ظروف مورد استفاده و... باید کاملا استریل و بهداشتی باشد و اگر هم مجوزی برای این کار داده شود، باید به روشی مانند استفاده از پودر خون باشد. 

مهم است تاکید کنم در زالودرمانی، ابتدا خونی که در بدن زالو وجود دارد به مقدار کمی برگشت داده می شود و سپس خون از بدن فرد مکیده می‌شود و این یعنی در صورت آلوده بودن زالو، امکان انتقال هرگونه آلودگی به انسان وجود دارد.» وقتی برای جوادی‌نژاد تعریف می‌کنم و توضیح می‌دهم به سادگی توانستم مقدارزیادی خون را که فروشنده مدعی بود پنهانی از کشتارگاه مشهد تهیه شده، بخــرم، می‌گوید: «این خون از هر راهی، از جمله ذبح گوسفندان به شکل تکی و بیرون از کشتارگاه یا در کشتارگاه‌های سنتی مناطق اطراف مثل طرقبه و شاندیز که تحت نظارت سازمان دام پزشکی نیست یا در روستاها و هر مکان دیگری می‌تواند تهیه شده باشد. 

اما بر فرض این که از کشتارگاه‌ مشهد هم خارج شده باشد، به هرحال ۶۰۰ کارگر در این مرکز مشغول فعالیت هستند و کنترل همه‌ آن ‌ها بسیار دشوار است. اما حراست شبکه دام پزشکی مشهد، به صورت جدی با این موضوع برخورد خواهد کرد و امیدواریم با تامین اعتبار بتوانیم از نیروی انتظامی نیز برای برقراری امنیت بهتر در این مکان استفاده کنیم.»

** هیچ مجوز رسمی برای پرورش زالو در استان صادر نشده

پس از تجربه ساده ام برای دریافت خون و شنیدن حرف‌ های قابل‌تامل پرورش دهنده زالو، با «مهدی خسروی» معاون برنامه ‌ریزی سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در این باره گفت ‌وگو می‌کنم که توضیح می‌دهد: «تاکنون هیچ مجوز و پروانه رسمی برای پرورش و نگهداری زالو در استان صادر نشده و فقط تعداد انگشت شماری واحد فعال، موافقت اصولی این سازمان را برای معرفی و شروع مراحل نظارتی و آماده‌سازی مراکز خود از ما دریافت کرده اند که این موافقت‌ نامه نیز به معنای تایید این واحدها نیست و فقط به نوعی آمادگی آن ها برای استاندارد سازی را نشان می‌دهد. 

هم ‌اکنون پرورش زالو در استان صرفه‌ اقتصادی ندارد و به همین دلیل، طی مراحل قانونی و هزینه ‌های استانداردسازی محیط کار برای پرورش‌دهندگان صرفه ندارد و از طرفی وقتی با همین شرایط غیراستاندارد، خطرناک و عجیب، پزشکان طب سنتی مشتری این زالوهای مشکوک به آلودگی هستند و برای خرید زالو به جای این که به مجوز دقت کنند، به قیمت پایین‌تر نگاه می‌کنند، طبیعی ا‌ست که رغبتی برای هزینه‌ استانداردسازی وجود نخواهد داشت. 

ما نیز به دلیل این‌که بیشتر این مراکز به صورت زیرزمینی و مخفی کار می کنند، توان شناسایی همگی را نداریم چراکه هرکس در منزل شخصی خود با یک آکواریوم می‌تواند پرورش زالو انجام دهد. منتها پزشکان که مصرف کننده اصلی این محصول هستند نباید از زالویی که هیچ استانداردی در پرورش و تغذیه آن وجود ندارد و حتی به دلیل قاچاق و واردات بی‌قاعده، می تواند خطراتی مانند «بیوتروریسم» به دنبال داشته باشد، بدون هیچ نظارت و دقتی استفاده کنند.»

** قرنطینه برای استفاده از زالو حیاتی است و فعلا وجود ندارد

«سیدجواد مجتبوی»، مدیرطب ایرانی و مکمل دانشگاه علوم‌پزشکی مشهد نیز در همین باره می‌گوید: «پرورش زالو در همه ‌جای دنیا با شرایط خاص و بهداشتی انجام می شود؛ زالوها از خون دامی که در کشتارگاه‌ های تحت نظارت کشتار شده تغذیه می‌کنند و زمانی که بالغ و آماده‌ مصرف می‌شوند، شش ماه در قرنطینه می مانند تا اگر درصدی آلودگی در بدن آن‌ ها وجود داشته باشد، در آن مدت خود را نشان دهد و این موضوع بسیار مهم است، اما چنین شرایطی در کشور ما وجود ندارد. همین مسئله باعث شده نتوان به این شیوه درمانی اعتماد کرد.» 

در ادامه، یحیوی در پاسخ به این سوال که آیا به عنوان مسئول این حوزه درمانی، حاضرید خودتان برای درمان از زالو استفاده کنید؟ می گوید: «ما در مدیریت این حوزه، جزو حلقه‌های پایین زنجیره هستیم و به‌شخصه فعلا فقط می‌توانم مسئول خودم باشم و اکنون به دلیل نامشخص بودن شرایط تغذیه و سلامت زالوها، به هیچ وجه برای خود و خانواده ام از این روش درمانی استفاده نمی کنم و به کسی هم توصیه نمی‌کنم!»