امیر پاکپور در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به احصاء موضوعات اجتماعی مؤثر بر سلامت در این مرکز تشریح کرد: وضعیت سلامت حاشیه‌نشینان استان قزوین، همسرآزاری و عوامل مؤثر بر آن، وضعیت اعتماد و سرمایه اجتماعی، اعتیاد و عوامل مؤثر بر آن، مداخلات سلامت روان و نشاط اجتماعی، سلامت روان گروه‌های خاص همچون زنان سرپرست خانوار ، سلامت روان در زندانیان، تبعیت از درمان در بیماران و اثرات بلندمدت فضای مجازی بر سلامت روان از جمله طرح‌هایی است که تاکنون به انجام رسیده است.
قائم مقام مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی قزوین درباره برخی از این طرح‌ها تشریح کرد: چند طرح را در مرکز به موضوع سلامت روان در زندانیان اختصاص دادیم. همچنین طرحی که به موضوع تبعیت از درمان در بیماران می‌پردازد، آموزش جنبه‌های عمومی بیماری به بیماران و خانواده آن‌ها را هدف قرار داده است.
پاکپور با بیان اینکه در طرح‌های مرکز موضوعاتی همچون آسیب‌های اجتماعی همچون دزدی‌ها، آلودگی‌های زیست محیطی همچون آلودگی آب و خاک و تفکیک بازیافت از مبدأ اولویت قرار داده شده‌اند، اظهار کرد: طرح "تفکیک بازیافت از مبدأ" را از سال‌ها پیش با همکاری سازمان مدیریت پسماند استان قزوین آغاز کردیم و هدف ما این بود که حجم مخلوط بودن زباله‌ها را کاهش دهیم و زباله‌گردی کاهش پیدا کند. در همین زمینه پژوهش‌هایی را به چاپ رساندیم و با همکاری شرکت‌های خصوصی در این بخش، بازیافت مواد جامد از مبدأ در آپارتمان‌های شهری سه برابر افزایش پیدا کرد؛ بنابراین تمام تحقیقات بر اساس اولویت‌های شهر انجام شده است.
وی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود گفت: در یک طرح بزرگ سلامت فضای مجازی را در ۳۰۰۰ نوجوانان بررسی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که تقریباً ۲۵ درصد نوجوانان ما به نوعی دچار اعتیاد به فضای مجازی و بازی‌های آنلاین هستند.
۷۵ درصد مشکلات سلامت خارج از حیطه نظام سلامت است
قائم مقام مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی قزوین سپس به ماهیت این مرکز و ابعاد مختلف سلامت اشاره کرد و توضیح داد: سلامت صرفاً به جسم سالم مربوط نمی‌شود بلکه دارای ابعاد روانی و اجتماعی است. گفته می‌شود ۷۰ الی ۷۵ درصد مشکلات مربوط به سلامتی خارج از حیطه سلامتی و نظام سلامت بوده و دسترسی به آن‌ها وجود ندارد.
پاکپور در همین زمینه گفت: به عنوان مثال فرد دچار سرطان می‌شود و به مراکز درمانی مراجعه می‌کند که تا اینجای کار مربوط به نظام سلامت است. این در حالی است که فرد در جامعه سرطان گرفته است. وزارت بهداشت می‌تواند فاضلاب‌هایی که آلودگی خاصی به دریاچه‌ها می‌ریزند را کنترل کند که در آن‌ها ماهی‌ها پرورش پیدا می‌کنند و از طریق آن‌ها به بدن انسان وارد می‌شوند؛ یا خاکی که محصولات ما در آنجا رشد می‌کند می‌تواند حاوی فلزات سنگین باشد و در طولانی مدت باعث ایجاد سرطان شود.
وی با بیان اینکه مشکلات شهرنشینی را وزارت بهداشت به وجود نیاورده است، گفت: حاشیه‌نشینی، افزایش اجاره‌ها، کوچک‌تر شدن خانه‌ها، کافی نبودن نور در منزل و وضعیت بد معیشت مواردی است که مستقیماً به سلامت مربوط نمی‌شود؛ اما بیماری‌هایی ایجاد می‌کند که وزارت بهداشت باید بتواند کنترل کند.
قائم مقام مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی قزوین افزود: از طرفی سموم در اختیار جهاد کشاورزی است و این سازمان می‌تواند جایگزینی برای آن داشته باشد. این در حالی است که سموم باقی مانده در بخش کشاورزی بسیار بالاست و خیلی از کشاورزان به قدری سم به انگورها می‌زنند که خودشان بیمار می‌شوند. بنابراین ۲۰ تا ۲۵ درصد بیماری‌ها مستقیماً به نظام سلامت و وزارت بهداشت مربوط می‌شود و به همین خاطر است که مراکزی تحت عنوان عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت در دانشگاه‌ها به وجود آمده‌اند؛ چنین مراکزی می‌توانند از طریق آگاهی‌بخشی به سازمان‌ها، زمینه مشارکت آن‌ها را فراهم آورده و همکاری‌های بین‌بخشی را افزایش دهند.
تاثیر اختصاص یک درصد بودجه سازمان‌ها به پژوهش
پاکپور در پاسخ به این سؤال که سازمان‌ها تا چه اندازه از دستاوردهای پژوهشی مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت استفاده می‌کنند، تأکید کرد: قانونی که در مجلس وجود داشته و به دولت ارائه شده این است که یک درصد بودجه سازمان‌ها صرف پژوهش و مشکلات شود و بر همین اساس هدف ما نیز جذب سازمان‌ها و بودجه یک درصدی پژوهش آن‌ها بوده است.
وی با اشاره به اینکه حداقل یک بار توانستیم از سازمان مدیریت پسماند استان بودجه بگیریم که این موضوع باعث افزایش تفکیک زباله‌ها از مبدأ در استان قزوین شده است، توضیح داد: ظرف‌هایی را برای تمام ساختمان‌ها در نظر گرفتیم که تفکیک زباله در آنجا انجام شود و بعد از همکاری ما با این سازمان، شرکت‌های خصوصی هم با سازمان مدیریت پسماند قرارداد بسته‌اند. این همکاری‌ها برای سازمان هم منفعت دارد، در عین حال که از طریق آموزش‌های ما محقق شده است.
پاکپور با بیان اینکه به عنوان بهترین مرکز بازیافت کل دنیا با دانشگاه‌های سوئد همکاری داریم، گفت: مشارکت مردم در این حوزه مهمترین عامل پیشرفت است و اگر مردم همکاری نکنند، بهترین سیستم بازیافت هم نمی‌تواند کمک‌کننده باشد.
وی اضافه کرد: در حوزه بازیافت و مدیریت پسماند، مداخلات را به صورت خانه به خانه انجام دادیم و برای آن‌ها انیمیشن و فیلم پخش کردیم تا آن‌ها را قانع کنیم که بازیافت زباله برای خود آن‌ها، شهر و سیستم بین‌المللی خوب است.
قائم مقام مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی قزوین تصریح کرد: خیلی از سازمان‌ها یک درصد بودجه پژوهشی خود را در جای مناسب صرف نمی‌کنند. در عین حال تعداد سازمان‌هایی که دوست دارند مشکلاتشان کم شود کم است و این یکی از معضلات است. ما برای برخی سازمان‌ها کارگاه گذاشتیم تا آن‌ها را با مسائل اجتماعی آشنا کنیم؛ اما متأسفانه آن‌ها به دلایلی همچون کاهش بودجه‌ها یا تعویض شدن مدیران، همکاری مؤثری نشان نداده‌اند.
پاکپور در بخشی دیگر از سخنان خود اظهار کرد: متأسفانه ما هنوز با توسعه‌یافتگی فاصله داریم و سازمان‌ها با روی باز پذیرای ما نیستند. کمتر از ۲۰ درصد سازمان ها هستند که علاقمند به اجرای کامل نتایج پژوهش‌های ما هستند اما در تلاش هستیم این مقدار را افزایش دهیم.
قائم مقام مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت از همکاری پژوهشی این دانشگاه در حوزه فوق با دانشگاه ناتینگهام انگلیس خبر داد و یادآور شد: بعضی استان‌ها مشکلات منطقه‌ای دارند اما بعضی مشکلات همچون اعتیاد مجازی نوجوانان، معضل کشور است و چنان چه مراکز تحقیقاتی در کنار هم قرار گیرند، با حمایت وزارت بهداشت می‌توانیم نتایج را در سطح ملی ارائه کنیم.
پاکپور در ادامه با اشاره به اینکه مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی قزوین در سال ۹۱ شروع به کار کرده و موافقت اصولی خود را از وزیر بهداشت وقت دریافت کرده است، توضیح داد: در ابتدا ۷ عضو هیئت علمی از رشته‌های مختلفی همچون مدیریت خدمات پزشکی، آموزش سلامت، ارتقای سلامت، محیط زیست و سلامت محیط، اقتصاد سلامت، پرستاری جامعه و طب کار بودیم که به عنوان مؤسسان مرکز کار خودمان را آغاز کردیم.
وی همچنین به فعالیت پژوهشگران پاره‌وقت و نیمه‌وقت در حوزه‌های اقتصاد سلامت، سلامت زنان، بهداشت باروری و ...در مرکز فوق اشاره و تشریح کرد: از سال ۹۱ پژوهش‌های زیادی انجام دادیم و حدود ۲۰ درصد از بار پژوهشی کل دانشگاه علوم پزشکی بر دوش مرکز ما بوده و سالانه حدود ۵۰ مقاله پژوهشی در نشریات معتبر دنیا به چاپ رسانده‌ایم.
قائم مقام مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی قزوین افزود: در سال ۹۶ موافقت قطعی مرکز را دریافت کردیم.
پاکپور در پاسخ به این سؤال که اولویت‌های پژوهشی این مرکز چطور تعیین می‌شود، توضیح داد: در مرکز یک شورای عالی تشکیل شده که در آن به مسائل مهم استان پرداخته شده و تصمیم‌گیری‌ها و پیشنهادات در این حوزه از سوی اعضا ارائه می‌شود. اعضای این شورا رئیس دانشگاه، معاون پژوهشی، معاون اجتماعی، رئیس دانشکده بهداشت، معاون پژوهشی دانشکده بهداشت و رئیس دبیرخانه سیاست‌گذاری سلامت استان هستند؛ در عین حال از اعضای هیئت علمی و افراد خارج از دانشگاه نیز بر حسب نوع موضوع و مباحث دعوت می‌کنیم در جلسات شورا حضور داشته باشند.
وی با بیان اینکه این جلسات حدوداً هر یک الی دو ماه برگزار می‌شود، اظهار کرد: در این جلسات معمولاً به موضوعات پیشنهادی پرداخته می‌شود که جزو مشکلات استان باشند و این‌طور نیست که از اعضای هیئت علمی بخواهیم بر حسب تشخیص خود پروپوزال تحقیقاتی ارائه دهند؛ ضمن آن که دو نفر به عنوان کارشناس هم در جلسات حضور دارند.
قائم مقام مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی قزوین ادامه داد: جلساتی نیز با حضور پژوهشگران دانشگاه و سایر سازمان‌ها برگزار می‌کنیم، به این منظور که بتوانیم سازمان‌ها را ترغیب کنیم یک درصد از بودجه خود را به پژوهش اختصاص دهند که البته سازمان‌ها ملزم به رعایت این موضوع هستند؛ اما ممکن است در جریان مشکلات حوزه خود نباشند که ما در این زمینه با آن‌ها همکاری می‌کنیم.
پاکپور از جمله این سازمان‌ها به سازمان محیط زیست، سازمان مدیریت پسماند و شهرداری استان قزوین اشاره کرد و افزود: در سال گذشته اولویت‌بندی صحیح سلامت استان را بر عهده گرفتیم. بر این اساس ضمن دعوت از تمام معاونت‌های دانشگاه (آموزشی، پژوهشی، پشتیبانی و غذا و دارو) و سازمان‌های عمومی خارج دانشگاه از جمله استانداری، نماینده دامپزشکی، مدیریت پسماند، مدیریت فاضلاب، محیط زیست و ...؛ اولویت‌های سلامت استان را در یک پروژه ۶ ماهه تعیین کردیم.
- 15
- 2
