معاون بهداشت حرفه‌ای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت با تاکید بر لزوم استفاده از تهویه مناسب در اماکن تجمعی، گفت: انتقال هوابرد ویروس در شرایط خاصی مانند صحبت کردن با افراد زیاد در مسافت کوتاه و در یک فضای بسته بدون تهویه نظیر وسایل حمل ونقل عمومی، خطر ابتلا به عفونت ویروس را حتی بدون سرفه یا عطسه نیز امکانپذیر می‌کند.
دکتر یحیی خسروی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه در هر همه‌گیری مسیرهای انتقال عامل عفونی، مهم هستند، گفت: بر اساس اسناد بین المللی در رابطه با همه‌گیری کووید-۱۹، دو مسیر انتقال اصلی در نظر گرفته می‌شود. اولین مسیر انتقال از طریق قطرات و دراپلت‌های تنفسی (قطرات/ذرات منتشر شده هنگام عطسه، سرفه یا صحبت کردن) است. دومین مسیر انتقال از طریق تماس با سطوح آلوده زنده یا غیر زنده (دست به دست، دست به سطوح و...) است و مسیر سوم نیز که اخیرا توجه بیشتری از جامعه علمی را به خود جلب می‌کند مسیر مدفوعی_دهانی است.
وی با تاکید بر اینکه ویروس کرونا در نمونه‌ای از مدفوع شناسایی شده است، افزود: با در نظر گرفتن مسیر انتقال مدفوعی_دهانی به نظر می‌رسد یک مسیر انتقال، سیستم‌های لوله کشی فاضلاب در ساختمان‌های آپارتمانی است. مشخص شده که سنگ توالت در زمانی که سیفون آب کشیده می‌شود، می‌تواند مسبب ایجاد قطرات ناقل بیماری شده و بنابراین مسیرهای انتقال مدفوعی-دهانی را نمی توان از راه‌های انتقال حذف کرد.
خسروی با بیان اینکه برای انتقال ویروس کرونا از طریق هوا دو مکانیسم موثر است، تصریح کرد: در مکانیسم اول انتقال از طریق تماس نزدیک با قطرات و دراپلت‌های تنفسی درشت (بزرگتر از ۱۰ میکرون) منتشر شده در هوا که معمولاً فاصله انتقال این قطرات کمتر از یک یا دو متر از فرد ناقل است و از طریق سرفه و عطسه (در مقایسه با سرفه و عطسه کردن که به طور معمول با رها کردن قطرات تنفسی به مراتب بیشتری همراه است) ایجاد می‌شوند. بسیاری از این قطرات بزرگ روی سطوح و اشیاء اطراف می‌نشینند و افراد ممکن است در اثر تماس با این سطوح یا اشیاء و سپس از طریق لمس دهان، بینی یا چشم به عفونت مبتلا شوند. اگر افراد در فاصله‌ای کمتر از فاصله احتیاط ( یک تا دومتری فرد آلوده) حضور داشته باشند، می‌توانند مستقیماً با تنفس قطرات عطسه و سرفه شده و یا بازدم فرد آلوده، به ویروس مبتلا شوند.
وی در توضیح مکانیسم دوم انتقال ویروس کرونا، گفت: انتقال ویروس از راه هوا و از طریق قطرات تنفسی کوچکتر از ۵ میکرون است که این قطرات در هوا شناور مانده و مسافت‌های طولانی‌تری جابجا می‌شوند. این قطرات ریز نیز با سرفه، عطسه و صحبت کردن یا با منشاء فاضلاب ایجاد می‌شوند. قطرات تنفسی درشت در مناطق خشک آب و هوایی، با از دست دادن و تبخیر آب به ذرات ریز (کمتر از ۵ میکرون) تبدیل شده که می‌توانند مدت‌ها در هوا شناور باقی بمانند (قطرات ۱۰ میکرونی در دو دهم ثانیه تبخیر می‌شوند).
معاون بهداشت حرفه‌ای مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت در ادامه خاطرنشان کرد: اندازه یک ویروس کرونا حدود ۸۰ تا ۱۶۰ نانومتر است و از چند ساعت تا چند روز فعال باقی می‌ماند، مگر اینکه نظافت ویژه‌ای صورت پذیرد. ویروس کرونا تا سه ساعت در هوای داخل اماکن و در شرایط عادی دو تا سه روز بر روی سطوح به صورت فعال و با حفظ قدرت بیماری‌زایی باقی می‌ماند. ذرات معلق در هوای داخل اماکن (که قبلا با حضور افراد بیمار یا ناقل آلوده شده است) می‌تواند به ویروس یا قطرات تنفسی متصل شود. در چنین شرایطی این ذرات کوچک ویروسی (بیوآئروسل)، به صورت هوابرد باقی می‌مانند و می‌توانند تا فواصل زیاد جابجا شده و به وسیله جریان هوا در اتاق‌ها یا کانال‌های هوای سیستم تهویه حمل شوند.
وی با اشاره به اینکه در تجربه‌های گذشته از شیوع کرونا ویروس‌ها، آلودگی و ابتلا از طریق انتقال هوابرد کروناویروس سندرم حاد تنفسی (سارس) گزارش شده است، اظهار کرد: برای بیماری کووید_۱۹ نیز این احتمال وجود دارد، ولی این احتمال هنوز تائید نشده است. همچنین هیچ گزارش یا مطالعه‌ای وجود ندارد که احتمال ایجاد این بیماری را از طریق هوابرد (ویروس پخش شده در هوا و یا ذرات معلق آلوده به ویروس که به دلیل اندازه بسیار ریز می‌توانند مسافت طولانی را در هوا طی کنند) نشان دهد. البته این تایید نشدن دلیلی بر عدم رعایت جانب احتیاط نیست. این مکانیسم نشان می‌دهد که حفظ فاصله یک تا دو متری از افراد آلوده ممکن است کافی نباشد و در اماکن عمومی (نظیر محل کار، وسایل نقلیه عمومی و مراکز خرید) بکارگیری تهویه به منظور تخلیه هوای آلوده و تأمین هوای پاک مفیدتر است.
هشدار درباره تاثیر تونل های ضدعفونی کننده برای از بین بردن کرونا
دانشکده بهداشت و موسسه ملی تحقیقات سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره میزان موثر بودن تونل های ضدعفونی کننده برای از بین بردن کامل ویروس کرونا هشدار داد.
به گزارش دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده بهداشت و موسسه ملی تحقیقات سلامت دانشگاه در راهنمای پاسخ به پرسش‌های مرتبط با کروناویروس موضوع مناسب بودن تونل‌های ضدعفونی کننده برای از بین بردن کامل ویروس کرونا، را منتشر کردند.
مدتی است دنیا با ویروس کرونا دست و پنجه نرم می‌کند. این ویروس از طریق تنفس و تماس منتقل می‌شود و همین امر کنترل آن را دشوار کرده است. یکی از راه‌هایی که برای کنترل این ویروس در محیط‌های شهری و بویژه در مکان‌های شلوغ مانند ادارات و مراکز خرید استفاده می‌شود، تونل‌های ضد عفونی است.
این تونل‌ها به شکلی طراحی شده‌اند که به محض نزدیک شدن فرد به آنها، با توجه به سنسورهای نصب شده از زوایای مختلف، شروع به پاشیدن مواد ضدعفونی کننده روی تمامی بدن فرد می‌کنند.
سوالی که مطرح است این است که آیا تونل‌های ضدعفونی کننده برای از بین بردن کامل ویروس مناسب هستند؟ بر اساس شواهد موجود، برخی متخصصین به کارایی این تونل‌ها سخت انتقاد می‌کنند.
نگرانی اصلی آنها اثر مواد شیمیایی مورد استفاده در این تونل‌ها برای ضدعفونی است چرا که آنها اعتقاد دارند مایع سفید کننده یا آب اکسیژنه رقیق شده ممکن است پس از یک دوره زمانی اثرات نامطلوبی روی افراد ایجاد کند.
چالش دیگر این است که مواد ضدعفونی مورد استفاده در این تونل‌ها باید با نسبت صحیح و ایمن رقیق شوند. خطای انسانی در این خصوص می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی مانند خارش، تحریک چشم و مشکلات تنفسی یا تنگی نفس شود.
ایراد بعدی متخصصین، نحوه دفع فاضلابی است که حجم زیاد مواد ضدعفونی کننده ایجاد می‌کنند. همچنین محققین عقیده دارند این تونل‌ها ممکن است حس کاذبی از ایمنی به مردم داده و باعث شوند افراد فاصله گیری فیزیکی و شستن دست‌ها را مورد غفلت قرار دهند.
از طرف دیگر این تونل‌ها نمی‌توانند محافظتی برای افراد مبتلا به کووید ۱۹ (علامت دار یا بدون علامت) ایجاد کند و آنها پس از عبور از تونل همچنان ناقل بیماری خواهند بود. برخی از محققین، این تونل‌ها را فاقد اساس علمی دانسته و نسبت به کارایی آنها انتقاد دارند.
جنبه‌های ایمنی و اثربخشی تونل‌های ضدعفونی نیز باید به دقت مورد سنجش قرار گیرد. جنبه ایمنی باید مورد تاکید قرار گیرد زیرا چشم، دهان و پوست بدن افراد داخل این تونل‌ها حدود ۱۰ تا ۲۰ ثانیه در معرض مواد شیمیایی قرار می‌گیرد.
جنبه اثربخشی نیز از این نظر اهمیت دارد که باید مطمئن شد ویروس کاملاً از بین می‌رود. در این تونل‌ها اغلب از الکل و آب ژاول (سفید کننده) برای ضدعفونی استفاده می‌شود.
سازمان جهانی بهداشت در یک بیانیه رسمی در فوریه ۲۰۲۰ اعلام کرده است که مواد ضدعفونی کننده با پایه الکل و کلر نباید روی بدن افراد اسپری شوند، زیرا می‌توانند به غشای مخاطی چشم‌ها و دهان آسیب وارد کنند. بنابراین استفاده از این مواد در تونل‌ها خطراتی برای سلامتی داشته و تخلف از قوانین سازمان جهانی بهداشت به شمار می‌آید.
اثربخشی این تونل‌ها نیز هنوز مورد بحث است، زیرا برای از بین رفتن کامل ویروس‌ها، دو فاکتور غلظت ماده ضدعفونی کننده و زمان تماس با این ماده مهم است. طبق تحقیقات موجود، برای از بین بردن کامل ویروس کرونا حدود ۱۰ دقیقه زمان لازم است و با توجه به این موضوع، اثربخشی تونل‌ها مورد تردید بوده و ممکن است تنها حس کاذبی از ایمنی را ایجاد کنند.
تونل‌های ضدعفونی کننده نه تنها کمکی به پیشگیری از کووید ۱۹ نمی‌کنند بلکه ممکن است باعث ایجاد آسیب‌هایی در افراد شوند.
راه‌های مؤثر برای پیشگیری از انتشار کووید ۱۹ شامل فاصله گیری فیزیکی، پوشیدن ماسک (بویژه برای افراد مبتلای علامت دار یا بدون علامت)، شستن مرتب دست‌ها و ضدعفونی کردن سطوح در مناطق عمومی است. اسپری کردن ماده ضدعفونی کننده روی فرد مبتلا، نمی‌تواند سرفه و عطسه او را متوقف کرده و از فرستاده شدن ویروس به هوا جلوگیری کند. همچنین اسپری کردن روی فرد سالم نمی‌تواند لایه‌ای نامرئی فراهم کرده و فرد را از ویروس محافظت کند.
- 11
- 3
