کرونا برای بسياري، یک بیماری خفیف و کوتاه است ولی بعضی ها ماهها با علائمی از جمله خستگی مفرط و درد مداوم و تنگی نفس دست و پنجه نرم می کنند. این نوع بیماری که به "کرونای طولانی" معروف است، تأثير ناتوان کننده ای بر زندگی کسانی می گذارد که بعد از بهبود، از خستگی شدید حتی با یک پیاده روی کوتاه شکایت می کنند.
تا به حال در این همه گیری تلاش ها معطوف به زنده نگاه داشتن مبتلایان بوده ولی اکنون اطلاعات روزافزونی در دست است که بعضی با عوارض طولانی کرونا (corona) دست به گریبان می شوند. ولی حتی پاسخ برخی سؤال های اولیه هم روشن نیست؛ اینکه چرا برخی دچار "کرونای طولانی" میشوند و آیا همه کاملاً بهبود می یابند؟
جید تانسند بعد از شش ماه هنوز از عوارض کرونا در رنج است کرونای طولانی چیست؟
این نوع بیماری تعریف پزشکی یا فهرست علائم شایع ندارد و دو فرد مبتلا به کرونای طولانی ممکن است تجربه های متفاوتی داشته باشند. با این حال شایع ترین ویژگی آن خستگی ناتوان کننده است. علایم دیگر شامل تنگی نفس، سرفه ای که خوب نمی شود، درد مفاصل، درد عضلات، مشکلات شنوایی و بینایی، سردرد، از بین رفتن حس بویایی و چشایی و همچنین آسیب به قلب، ریه، کلیه و روده هستند.
مشکلات سلامت روان از جمله افسردگی، اضطراب و مِه آلودگی فکر هم گزارش شده است. این ها تاثیر منفی شدیدی بر کیفیت زندگی افراد می گذارند. جید گری- کریستی، یکی از مبتلایان به کرونای طولانی می گوید: "چنین خستگی ای را قبلا تجربه نکرده بودم".
کرونای طولانی فقط مربوط به کسانی نیست که در بخش مراقبت های ویژه بستری میشوند و پس از ترخیص باید مدتی در خانه استراحت کنند. حتی مبتلایان به عفونت نسبتا خفیف هم ممکن است با مشکلات طولانی و شدید رو به رو شوند. پروفسور دیوید استرین در درمانگاه سندرم خستگی مفرط و مزمن در دانشگاه اکستر اکنون با مبتلایان به کرونای طولانی روبروست. او به بی بی سی گفت: "ما هیچ شکی در وجود کرونای طولانی نداریم".
شمار مبتلایان به کرونای طولانی چقدر است؟
در بزرگ ترين بیمارستان رُم پایتخت ایتالیا، روی ۱۴۳ نفر تحقیق و نتایجش در نشریه انجمن پزشکی آمریکا منتشر شده است. محققان این بیماران را پس از ترخیص از بیمارستان پیگیری کردند و دیدند حدود دو ماه بعد ۸۷ درصد آن ها حداقل یک علامت و بیش از نیمی از آنها خستگی (Fatigue) شدید داشتند. البته چنین تحقیقاتی فقط بر اقلیتی تمرکز می کنند که نیاز به مراقبت بیمارستانی پیدا کرده اند.
اپلیکیشن ردیاب علایم کرونا که حدود چهار میلیون نفر در بریتانیا از آن استفاده می کنند، نشان می دهد پس از سی روز، ۱۲ درصد هنوز علامت داشته اند. طبق آخرین اطلاعات که هنوز منتشر نشده، دو درصد مبتلایان تا ۹۰ روز بعد علائم کرونای طولانی را داشته اند.
آیا فقط کرونای شدید باعث کرونای طولانی می شود؟
اینطور بنظر نمی رسد. طبق تحقیقی که در دوبلین پایتخت جمهوری ایرلند انجام شده، نیمی از مبتلایان به کرونا بین یک تا ده هفته بعد دچار خستگی شدید بودند و یک سوم شان هم توان جسمی بازگشت به سر کار را نداشتند.
مسأله اساسی این است که پزشکان هیچ ارتباطی بین شدت کرونا و خستگی شدید پس از بهبود پیدا نکرده اند. با این حال، خستگی مفرط یکی از علایم کرونای طولانی است.
پروفسور کریس برایتلینگ استاد دانشگاه لستر و سربازرس علمی پروژه ای که مبتلایان به کرونا را بعد از بهبود دنبال می کند عقیده دارد افرادی که به عفونت ریه (Lung) مبتلا شده اند، به علت آسیب به ریه ها، امکان دارد مشکلات بیشتری پیدا کنند.
سی‌تی‌اسکن ریه فرد مبتلا به کرونا که نقاط عفونی در آن دیده میشوند این ویروس چگونه باعث کرونای طولانی می شود؟
در این باره نظر فراوان است ولی پاسخ قطعی وجود ندارد. امکان دارد ویروس کرونا از بیشتر قسمت های بدن پاک شود ولی در برخی گوشه ها باقی بماند.
پروفسور تیم اسپکتر از کینگز کالج لندن می گوید: "در اسهال طولانی مدت، ویروس را در روده پیدا می کنید و اگر حس بویایی از دست رفته باشد، ویروس باید در رشته های اعصاب مانده باشد. همین شاید دلیل این مشکلات باشد".
ویروس کرونا میتواند مستقیما انواع زيادي از سلول ها را آلوده کند و باعث واکنش ایمنی بیش از حد و آسیب به تمام بدن شود. یک نظر این است که بعد از ابتلا به کرونا، سیستم ایمنی به حالت طبیعی برنمی گردد و این باعث ناسلامتی می شود. این عفونت امکان دارد عملکرد اعضای بدن را هم تغییر دهد و اگر به ریه آسیب زده باشد بیشتر مشهود است.
بعد از بهبود از سارس (SARS) و مرس نیز که هر دو نوعی ویروس کرونا هستند مشکلات درازمدت دیده می شوند. بیماری کرونا میتواند سوخت وساز (متابولیسم) را هم تغییر دهد؛ در مواردی کرونا باعث دیابت شده که تنظیم قند خون این افراد دشوار بوده یا بیماری سارس حداقل تا ۱۲ سال بعد منجر به تغییر سوخت وساز چربی شده است.
نشانه هایی هم از تغییرات مغزی دیده شده که هنوز در دست بررسی هستند. کرونا بر خون هم تاثیر عجیبی می گذارد؛ انعقاد غیرعادی و آسیب به شبکه مویرگی.
پروفسور استرین به بی بی سی گفت: "نظریه ایی که من رویش کار می کنم، پیری زودرس مویرگ هایی است که اکسیژن و مواد مغذی را به بافت ها می رسانند". او متذکر شد که تا وقتی نفهمیم چه چیز باعث کرونای طولانی می شود،" انتخاب درمان سخت است".
آیا عوارض طولانی مدت عفونت ویروسی پدیده ای غیرعادی است؟
تداوم خستگی یا سرفه پس از بهبود از عفونت ویروسی هم شایع است هم بسیار مستند. تقریباً همه ما مبتلا به عفونت هایی شده ایم که مدت زیادی طول کشیده حالمان کاملاً خوب شود. ده درصد کسانی که به مونونوکلئوز عفونی (نوعی عفونت ویروسی) مبتلا شده اند، دچار خستگی مفرط میشوند که ماه ها طول می کشد. این هم مطرح شده که بخصوص بعد از همه گیری جهانی سال ۱۹۱۸، آنفلوآنزا امکان دارد به عارضه ای طولانی مدت شبیه پارکینسون ربط داشته باشد.
پروفسور برایتلینگ می گوید: "بنظر می رسد در کرونا علائم وسیعتر و تعداد مبتلایان خیلی بیشتر باشد". او بر "به نظر می رسد" تأکید می کند چون تا وقتی تصویری واقعی از تعداد افراد آلوده نداشته باشیم، نمی توانیم بفهمیم این علایم چقدر شایعند: "بنظر می رسد این ویروس با شیوه منحصر به فردش در حمله به میزبان و سپس تغییر دادن عملکرد سلول های بدن از راه‌های مختلف، از ویروس های دیگرهم عفونت شدیدتری ایجاد می کند هم علایمی ماندگارتر."
آیا همه کاملاً بهبود پیدا می کنند؟
به مرور زمان بنظر میرسد شمار کسانی که دچار کرونای طولانی میشوند رو به کاهش است. با این حال این ویروس حوالی دی ماه پارسال ظاهر و تقریباً از ابتدای امسال (شمسی) جهانگیر شده و از این رو اطلاعات دراز مدت از آن نداریم.
پرفسور برایتلینگ اظهار‌کرد: "ما خودمان درخواست کرده ایم که برای این تحقیق، مبتلایان را ۲۵ سال دنبال کنیم، من حتماً امیدوارم که افراد کمی با مشکلاتی طولانی تر از یک سال رو به رو شوند ولی ممکن است اشتباه کنم".
این نگرانی هم هست حتی کسانی که الان بنظر میرسد بهبود یافته اند، در معرض عوارض مادام العمر باشند. افرادی که به سندرم خستگی مفرط و مزمن مبتلا شده اند، بیشتر احتمال دارد دوباره دچارش شوند و این نگرانی هم هست که ابتلاهای بعدی به ویروس کرونا باعث عودش شوند.
پروفسور استرین اظهار‌کرد: "اگر کرونای طولانی همین روند را دنبال کند، من انتظار دارم بهبودی تا حدی حاصل شود ولی اگر فقط یک ابتلای دیگر به کرونا برای ایجاد این عوارض کافی باشد، می تواند هر زمستان اتفاق بیفتد".
هنوز هم احتمال دارد مشکلات بیشتری در آینده بوجود بیایند. سازمان جهانی بهداشت هشدار داده التهاب گسترده ناشی از ویروس کرونا میتواند باعث بروز مشکلات قلبی در سن بسیار پائین تر شود.
اگر فکر می کنم کرونای طولانی دارم، چه باید بکنم؟
نظام بهداشت و درمان ملی بریتانیا در برنامه بهبود از کرونای خود، بخصوص به افرادی که به درمان بیمارستانی نیاز پیدا کرده اند سه توصیه می کند:
سرِ صبر کارهایتان را بکنید، به خودتان فشار نیاورید و حتماً زیاد استراحت کنید.
کارهای روزانه خود را طوری برنامه ریزی کنید که کارهای خسته کننده در طول هفته پخش شوند.
الویت بندی کنید، فکر کنید ببینید کدام کارها را فعلاً میتوانید به تعویق بیندازید.
توصیه شده اگر سرعت بهبود مطابق انتظارتان نیست با پزشک مشورت کنید.
- 15
- 4
