باجگیری عاطفی و نحوه برخورد مناسب با انواع آن

باجگیری عاطفی

باجگیری عاطفی چیست؟

باجگیری عاطفی نوعی سوء استفاده است که در آن فردی برای کنترل رفتار یا ترغیب دیگری جهت انجام کاری از احساسات او استفاده می کند. باجگیری عاطفی زمانی است که افراد از تعهد، احساس گناه یا ترس شما برای کنترل استفاده کنند. بسیاری از ما بدون اینکه بدانیم با روابطی درگیری می شویم که باجگیری عاطفی هستند و یا ناخواسته خودمان از دیگران باجگیری احساسی می کنیم.

باجگیری عاطفی چطور ایجاد می‌شود؟

زمانی که صحبت از این موضوع می شود باید یک خط درنظر داشت که دو سمت آن دو قطب هستند. در این حالت فردی به عنوان باجگیر عاطفی و دیگری مهرطلب است که در برابر تهدید یا طرد شدن از سمت مقابل بسیار آسیب پذیر و شکننده خواهد بود. پس هر زمانی که صحبت از باجگیری عاطفی باشد باید بدانید که باجگیری و مهر طلبی هر دو به یک اندازه در ایجاد این شرایط موثر خواهند بود. 

به عنوان مثال وقتی همسرتان شما را به رفتن و ترک کردن تهدید می کند و شما با تمام وجودتان کاری انجام می دهید تا کنارتان بماند، درحقیقت حالت های مهرطلب شما، حالت های باجگیری طرف مقابل را تقویت خواهد کرد. 

در این حالت با یک چرخه باطل و تکراری روبرو می شوید که شما را به دام خواهد انداخت. این چرخه در هر دو قطب ایجاد می شود. بیشتر افرادی که باجگیری روانی دارند از نزدیک ترین افراد زندگی مانند مادر و پدر، همسر یا نامزد، خواهر و برادر، والدین و فرزندان، دوستان صمیمی و... هستند. 

درنتیجه افرادی که باجگیری عاطفی انجام می دهند می توانند به راحتی اشخاص مهرطلب را تحت سلطه قرار دهند و از این طریق به خواسته خود دست پیدا می کنند. 

باجگیری عاطفی چگونه ایجاد می شود

انواع باجگیری عاطفی:

رفتارهای افراد باجگیر به طور کلی با یکی از ۴ روش زیر تعریف می شود:

مجازات کنندگان:

فردی که از تاکتیک های مجازات استفاده می کنند و آنچه را می خواهند به زبان می آورند و در نهایت می گویند درصورت عدم رعایت چه اتفاقی می افتد. این کار غالبا به معنی تهدید مستقیم خواهد بود. مجازات کنندگان همچنین از پرخاشگری، عصبانیت یا قهر برای کنترل شما استفاده می کنند.

خود مجازات کننده:

این نوع باجگیری عاطفی نوعی تهدید به دنبال خواهد داشت خود مجازات کنندگان به جای تهدید شما، توضیح می دهند که چگونه مقاومت شما به آن ها آسیب می رساند برای مثال می گوید: “اگر به من پول قرض ندهی ، من باید ماشینم را بفروشم. “

افرادی که از تاکتیک های خودتنبیهی استفاده می کنند ممکن است شرایط را به گونه ای نمایش دهند که گویی مشکلات همه تقصیر شما است. 

مبتلایان:

افراد باجگیر غالبا احساسات خود را بدون هیچگونه کلامی منتقل می کنند. اگر آن ها می خواهند شما کاری را انجام دهید، ممکن است چیزی نگویند و ناراحتی خود را با رفتارهایی مانند ناراحتی یا انزجار، اخم، آه، اشک نشان می دهند. 

طلسم کننده ها:

براساس آنچه به نظر می رسد برخی از انواع باجگیری عاطفی بیشتر شبیه به حرکات مهربانانه است. فردی که در این رابطه قرار دارد با تحسین و تشویق، قصد دارد چیزی از شما دریافت کند. برای مثال رئیس به شما می گوید: ” کار شما عالی است  ویژگی‌ هایی که من به عنوان مدیر این بخش می خواهم را دارید.”  

این تحسین می تواند شما را متقاعد کند تا کار بیشتری انجام دهید و سایر مسئولیت ها را هم برعهده بگیرید به امید اینکه روی مدیر می شوید، این درحالی است که هرگز مدیر نخواهید شد. شما فقط انتظارات مدیرتان را بدون حقوق و مزایای بیشتر، برآورده کرده اید.

مراحل باجگیری عاطفی:

باجگیری عاطفی طی شش مرحله خاص رخ می دهد:

تقاضا:

مرحله اول باجگیری عاطفی یک تقاضا خواهد بود. به عنوان مثال طرف مقابل شما می خواهد که به دنبال علاقه زیاد به شما از جمع دوستان خود فاصله بگیرید. 

مقاومت:

فردی که از شما باجگیری عاطفی می کند، در برابر پاسخ «نه» شما به درخواستی که دارد، به شکل های متفاوت مقاومت می کند.

انواع باجگیری عاطفی

فشار:

در یک رابطه سالم نیاز و خواسته ها بیان می شوند همچنین اگر فرد مخالفت یا مقاومت در برابر خواسته داشته باشد، شخص مقابل خواسته و مسئله را کنار خواهد گذاشت، اما آنچه در باجگیری عاطفی اتفاق می افتد فشار برای قبول درخواست است که ممکن است با چندین روش مختلف انجام شود و شامل موارد زیر هستند:

تکرار تقاضا: با گفتن جملاتی مانند “اگر واقعاً من را دوست داشتی، این کار را می کردی”

تهدید:

باجگیری عاطفی می تواند شامل تهدیدهای مستقیم یا غیرمستقیم باشد. فردی باجگیر ممکن است شما را تهدید کند تا با دوستانتان بیرون بروید شما را ترک خواهد کرد. 

انطباق:

شما راضی نخواهید بود که فرد باجگیر با این شرایط تهدیدهایش را عملی کند پس تسلیم می شوید. درحقیقت انطباق روند انتهایی است زیرا فرد باجگیر با فشار و تهدید به مرور زمان شما را خسته خواهد کرد. بلافاصله بعد از تسلیم آشفتگی جای خود را به آرامش می دهد.

تکرار:

زمانی که طرف مقابل شما بداند درنهایت تسلیم می شوید دقیقا همان چیزی که قصد دارد اجرا می کند و می داند چگونه باید در موقیعت های آینده این فرآیند تکرار شود و از شما باج بگیرد. با گذشت زمان، روند باجگیری عاطفی به شما می آموزد که تسلیم شدن، آسان تر از مواجهه با فشار و تهدید مداوم است.

باج‌ گیری عاطفی والدین:

گاهی ممکن است والدین تحت باجگیری عاطفی قرار بگیرند زیرا آنها فرزندان خود را بزرگ می کنند و در طول سالیان وقت خود را برای حمایت آنها می گذرانند. ممکن است چه در کودکی و چه در بزرگسالی فرزندان خود را مجبور به انجام‌دادن کاری کنند که می‌خواهند.

باجگیری های عاطفی والدین غالبا آسیب رساند است و به درستی تشخیص داده نمی شود. گاهی نیز برعکس می‌شود و فرزندان از والدین خود باج‌ گیری عاطفی می‌کنند.

باجگیری عاطفی والدین

برخورد مناسب در برابر باجگیری عاطفی:

اگر مشکوک هستید که درحال دریافت باجگیری عاطفی هستید می توانید چندکار انجام دهید تا پاسخ مناسبی به این وضعیت داده باشید. برخی از افراد شیوه هیا باجگیری را از والدین، خواهر و برادرها یا شرکای قبلی خود یاد می گیرند. این رفتارها به طریقی می توانند برای تامین نیازها ثابت شوند، همانگونه که اشاره شد ممکن است دیگران به صورت عمدی از باجگیری عاطفی استفاده کنند. درصورتی که در مواجهه با فرد احساس امنیت ندارید، راهکارهای زیر پیشنهاد می شوند: 

تشخیص باجگیری عاطفی:

زمانی که نیاز یا مرزهای فرد موجب ناامیدی و ناراحتی شما شد ممکن است در معرض باجگیری عاطفی باشید. هر فردی حق دارد مرزهای خود را در رابطه مجددا بیان کند. باجگیری عاطفی شامل فشار، تهدید و تلاش برای کنترل شما می شود. درصورتی که در چنین رابطه ای قرار دارید، در ابتدا مرزهایتان را روشن کرده و به شخص مقابل نشان دهید. 

آرام و ساکت باشید:

فردی که می خواهد شما را کنترل کند امکان دارد شما را برای پاسخ فوری مجبور کند، همین موضوع سبب می شود شما زمان ترس و ناراحتی تسلیم شوید. همانگونه که اشاره شد تسلیم شدن یکی از مراحل باجگیری احساسی است، در مقابل این شرایط باید تاجایی که می توانید آرام باشید و به فرد باجگیر اطلاع دهید که به زمان احتیاج دارید.

این فرد ممکن است شما را تحت فشار قرار دهد تا بلافاصله تصمیم بگیرید، اما عقب نشینی نکنید، با آرامش تکرار کنید که به زمان نیاز دارید.

آغاز مکالمه:

هر زمانی که برای صحبت کردن آماده بودید اگر از لحاظ عاطفی و جسمی احساس امنیت دارید مکالمه را شروع کنید. بسیاری از افراد باجگیر می دانند دقیقا باید چه کاری انجام دهند تا نیاز خود را برآورده کنند و اصلا برایشان مهم نیست که این کارشان چه هزینه هایی به دنبال دارد. در اینجا برقراری یک مکالمه می تواند آگاهی را افزایش دهد.

بیان کنید که کلمات یا رفتارهای آن ها به شما چه احساسی منتقل می کند و از آن ها بخواهید که برای درست کردن این شرایط تلاش کنند.

برخورد مناسب با باجگیری عاطفی

شناسایی موارد محرک:

فردی که قصد دارد شما را تحت کنترل داشته باشد ایده های خوبی هم برای فشار و محرک ها دارد، برای مثال اگر مشاجره ای در ملا عام برای شما محرک است فرد ممکن است با این شرایط شما را تهدید کند. زمانی که شما از ترس و محرک ها درک درستی داشته باشید می توانید فرصتی برای پس گرفتن قدرت از دست رفته داشته باشید.

برای مقابله و درک ترس ها و نقاط ضعف خود بهتر است از یک روانشناس کمک بگیرید.

یادداشت رفتارهای فرد باجگیر:

تعاملات روزانه شما با شخصی که احساس باجگیری عاطفی از وی میگیرید و یادداشت کردن آنها می تواند به شما فرصتی دهد تا آنجه به او گفته اید را مجددا خوانده و مرور کنید. با این کار شما یک گزارش مکتوب از رفتارهای واقعی فرد و واکنش های خود خواهید داشت و مرور این گزارش ها به شما کمک می کند تا بفهمید که استراتژی باجگیری فرد باجگیر چگونه است و عوامل محرک شما چیست. درصورتی که شرایط وخیم شد به طوری که مجبور شدید برای ادامه دادن به مشاور مراجعه کنید می توانید دفرت گزارش را همراه خود ببرید. 

درخواست کمک:

سعی کنید از یک درمانگر کمک بگیرید تا به شما کمک کند چرا اجازه باجگیری به طرف مقابل خود نمی دهید. ضعف و ترس هایی که در وجود شما جمع شده اند شما را وادار خواهد کرد برای نگه داشتن فرد باجگیر تسلیم شوید. برای رفع این ترس اقداماتی انجام دهید تا قدرت بیشتری برای رفتار مناسب در برخورد با فرد باجگیر داشته باشید.

گردآوری: بخش زناشویی سرپوش