سرطان معده خاموش و کشنده، ولی قابل درمان

متخصصان نیز می‌گویند سرطان معده از شایع‌ترین و کشنده‌ترین انواع سرطان است که هر سال ده هزار نفر در کشور و بویژه مردان را مبتلا می‌کند. حتی به گفته وزارت بهداشت و درمان، ایران بیشترین آمار سرطان معده را در جهان داریم که مهم‌ترین علت آن بالابودن میزان مرگ و میرهای ناشی از این بیماری خطرناک و خاموش است.

به بیان دیگر از آنجا که این بیماری علائم اختصاصی ندارد و بسیاری از عوارض آن مشابه بیماری‌های معمول و بی‌خطر گوارشی مثل رفلاکس، زخم معده و ...است، این بیماری دیر تشخیص داده می‌شود . در چنین شرایطی نیز معمولا نجات جان بیمار بویژه در صورت دست‌اندازی بیماری به سایر اندام‌های بدن بسیار سخت و ناممکن می‌شود.

با توجه به اهمیت تشخیص زودهنگام این بیماری برای درمان قطعی و نجات جان بیمار پای صحبت‌های دکتر اسدالله موسوی، فوق‌تخصص خون و سرطان‌های بالغین و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران نشستیم تا با نشانه‌های اولیه این بیماری بیشتر آشنا شویم.

سرطان معده، غربالگری ندارد

شاید برایتان جالب باشد بدانید سرطان معده بر خلاف بیشتر سرطان‌ها تست غربالگری خاصی در کشورهای غربی ندارد. صرفا در کشورهای شرقی مثل ژاپن و کره به دلیل شیوع این بیماری به صورت پیشگیرانه در مقاطع مختلف، بیمار تحت آندوسکوپی با هدف بررسی سلامت گوارشی از حیث سرطان معده قرار می‌گیرد. با این تفاسیر ما نیز دستورالعمل یکسانی برای غربالگری این نوع سرطان در کشور نداریم.

سرطان معده، درمان قطعی می‌شود

خوشبختانه بر خلاف تصور بسیاری از افراد، سرطان معده به رغم خطرناک بودن در صورت تشخیص زودهنگام درمان می‌شود. اگر در مراحل اولیه بیماری، زخم بدخیمی در معده دیده شود با اقدامات آندوسکوپیک می‌توان زخم را برداشت و بیمار را تحت نظارت کامل قرار داد. اگر بیماری کمی پیشرفته‌تر باشد نیز با عمل جراحی می‌توان بیمار را نجات داد یا تحت شیمی درمانی و رادیو تراپی قرار داد. اما در مراحل پیشرفته بیماری، صرفا می‌توان از درمان‌های تسکینی (از طریق دارو و شیمی درمانی) برای کاهش درد و عوارض بیماری بهره گرفت.

معده سالم با غذای آب پز و کم نمک

بر خلاف بیشتر سرطان‌ها، سرطان معده چندان به ژنتیک وابسته نیست و اغلب مبتلایان به صورت تک گیر مبتلا می‌شوند. البته در موارد کمی نیز افرادی که در بستگان درجه اول خود سابقه ابتلا به سرطان معده، رحم، تخمدان یا پستان دارند به این سرطان مبتلا می‌شوند.

زمینه ابتلا به این سرطان به طور قابل توجهی به شیوه زندگی و نوع تغذیه وابسته است. به طوری که بررسی‌ها نشان داده ایمنی در برابر سرطان معده با حفظ و رعایت بهداشت و شست‌وشوی دقیق مواد غذایی، استفاده از غذاها به صورت آب پز، نگهداری از غذاها در یخچال و نه در محیط باز، مصرف قابل توجه میوه و سبزیجات و کاهش مصرف غذاهای دودی و نمک سود شده می‌تواند در کاهش ابتلا به سرطان معده بسیار موثر باشد.

البته نگهدارنده‌های غذا که حاوی نیتریت هستند نیز سرطان‌زا محسوب می‌شوند. در واقع، استفاده از نیترات‌ها به‌عنوان کود شیمیایی که پای بوته سیب‌زمینی و سبزی‌ها برای رشد سریع ریخته می‌شود در آنها ذخیره و وارد بدن می‌شود.

بعلاوه استفاده از آب‌هایی که از منابع سطحی استخراج شده باشند احتمال ابتلا به این سرطان را افزایش می‌دهد. بعلاوه چاقی و پرخوری با افزایش خطر ریفلاکس و به دنبال آن زیاد شدن خطر سرطان معده همراه است. ولی هیچ گونه شواهدی مبنی بر این که سرطان معده با زخم معده مرتبط باشد، وجود ندارد. همچنین جراحی‌های کوچک‌کردن معده نیز با احتمال کمی می‌تواند خطر ابتلا به سرطان معده را به همراه داشته باشد.

نشانه‌هایی هشدار دهنده

افراد میانسال و مسنی که دچار علائم گوارشی بویژه احساس نفخ، پری معده، ترش کردن، آروغ زدن، تهوع و استفراغ می‌شوند در اولین فرصت به متخصص گوارش مراجعه کنند تا تحت آندوسکوپی از حیث تائید سلامت و خوش خیم بودن زخم‌های احتمالی معده قرار بگیرند.

این توصیه از آن رو حائز اهمیت است که سرطان معده علائم اختصاصی مشخصی ندارد و معمولا مبتلایان با نشانه‌هایی مثل پری و نفخ بالای شکم، سوزش سردل و ترش کردن در مراحل اولیه بیماری مراجعه می‌کنند. البته در مراحل پیشرفته‌تر بیماری، عوارضی چون گیر کردن غذا در قسمت فوقانی معده و انتهای مری و تورم شکم نیز بروز می‌کند. در مواردی که سرطان به بقیه ارگان‌های بدن متاستاز داده باشد نیز با عوارضی چون درد ناحیه فوقانی شکم و راست شکم، زردی، خارش بدن، درد استخوان (در صورت درگیری استخوان‌ها)، درگیری مغز یا مشکلات کلیوی همراه است.

چرا باید هلیکوباکتر پیلوری را جدی بگیریم؟

باکتری هلیکوباکترپیلوری عامل اصلی زخم معده است و آمار مبتلایان آن در ایران درصد بالایی دارد. این میکروب در همه ایجاد سرطان نمی‌کند. هر چه سن بالاتر می‌رود احتمال گرفتار شدن فرد به این میکروب بیشتر می‌شود به طوری که ۸۰ درصد از افراد بالای ۵۰ سال به نوعی با آن درگیرند. اگر فردی در بستگان درجه اول خود سابقه سرطان معده داشته و میکروب هلیکوباکترپیلوری را هم داشته باشد باید این میکروب در وی از بین برود تا احتمال خطر ابتلا به سرطان در او کاهش پیدا کند.